توحید حقیقت انسان است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در شیراز، آیت‌الله علی شیخ موحد مدیر حوزه علمیه خواهران استان فارس پیش از ظهر امروز پنجشنبه در جسه تفسیر قرآن به تفسیر آیه 27 سوره مبارکه بقره پرداخت و گفت: بحثی که خیلی در میان عامه مردم رایج است، بحث قضا و قدر است و عامه، خیلی مسائل را به قضا و قدر مربوط می‌دانند.

وی با بیان اینکه مثلا اگر کسی در حادثه‌ای خاص زنده بماند یا آسیب خاصی ببیند، یا مسائلی از این قبیل تصریح کرد: مردم گاهی حتی با بیان اینکه فلان مسأله قضا و قدر الهی بوده، خود را تشفی می‌دهند.

آیت‌الله شیخ موحد با بیان اینکه بحث بر سر این است که قضا و قدر با اختیار انسان چه رابطه‌ای دارد بحث قضا و قدر را باز کرده و افزود: معتزله، فلاسفه، عرفا و دانشمندان زیادی در این باره بحث کرده‌اند. اما بحثی که هم برای اهل علم خوب است و هم برای عوام، این است که بدانیم اراده خدا و اراده انسان در طول هم هستند یا در عرض هم.

مدیر حوزه علمیه خواهران استان فارس با ذکر این مثال که مثلا اینکه من اراده کردم که این تلفن را بخرم. حال اراده خدا در طول اراده من است یا در عرض اراده من؟ افزود: اراده در طول هم به این معنا است که یک اراده خدا دارد و یک اراده من. اما در عرض هم بودن اراده یعنی اول اراده خدا بعد من یا بالعکس.

وی تأکید کرد: باید بدانیم که اراده خدا در طول اراده انسان است نه در عرض آن. اگر در عرض هم باشد، هیچکس نمی‌تواند ادعا کند که وقتی اراده حق تعالی در عرض اراده انسان باشد، اراده انسان مقدم می‌شود و این به معنا جبر است.

به گفته وی، اینکه می‌گوییم اراده انسان در طول اراده خداوند است یعنی خداوند براساس بحث جبر و اختیار و براساس صفات ذاتی، همه تصمیماتش براساس حکمت است. مثلا بنای عالم طبیعت، خاصیت تری و خنکی آب است و این اراده خداوند است. پس اگر کسی آبی روی کسی بریزد، با اختیار خودش فرد مقابل را تر می‌کند.

آیت‌الله شیخ موحد تأکید کرد: در این مثال، درست است که انسان با اراده خود آب را روی کسی ریخته، اما حق تعالی بوده که اراده کرده که آب تر کند. پس اراده خدا هم در تر شدن فرد مقابل دخیل بوده است.

مدیر حوزه علمیه خواهران استان فارس با ذکر مثالی دیگر گفت: خداوند اثر نماز را دوری از فحشا و منکر قرار داده است. حال اگر کسی با اختیار خودش نماز بخواند، اثر آن، دوری از فحشا و منکر است که خاصیت نماز است و این، اراده خداست.

وی در ادامه تأکید کرد: در طول بودن اراده خدا و انسان به این معنا است که خداوند خصوصیاتی را برای یک چیز به خصوص قرار داده است و که در صورت وجود شرایط، آن خصلت تحقق می‌یابد و قضا و قدر هم به همین معناست.

وی با بیان اینکه خصوصیات عالم اراده خداست که هرگاه انسان وارد آن خصوصیات شود آثار آن ظاهر می‌شود، و نیز با ذکر روایتی از امیرمومنان(ع) در پاسخ به سوال ابایه‌بن‌ربعی که من مالکم یا خدا سبب شده من مالک شوم گفت: ابایه! بگو این را خدایی که همه چیز را به ملک دیگران درآورده، به ملک من درآورده است.

به گفته آیت‌الله شیخ موحد، معنی این روایت این است که اگر اگر دنبال چیزی رفتی و مالک شدی، اگر ملکت مستقر شد، اراده و عطای خدا بوده اما اگر مستقر نشد، خودت کاری کردی که نشده، حتی اگر خودت ندانی چه کاری. در واقع تو یک کاری کرده‌ای که نباید مالک شوی.

مدیر حوزه علمیه خواهران استان فارس برای روشن شدن بحث به ذکر مثالی دیگر پرداخت و تصریح کرد: مثلا سرقت و بیع را در نظر بگیریم. برای هرکدام هم خداوند شرایطی مقرر کرده است که با تحقق آن شرایط، بیع یا سرقت حاصل می‌شود. پس اگر با اراده خود اسبابی فراهم کند که بیع حاصل شود، حاصل عمل بیع است و اگر اسباب سرقت فراهم شود، نتیجه عمل سرقت می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه با تحقق شرایط، آنچه را که خداوند به عنوان خاصیت قرار داده محقق می‌شود افزود: یعنی اگر شخصی اراده کند و اسباب فعلی را به وجود آورد، پس آن نتیجه فعل با اراده انسان به وجود می‌اید.

به گفته آیت‌الله شیخ موحد، آنچه که در روایات مربوط به قضا و قدر مطرح است، این است که خداوند بزرگ‌تر از این است که تو را تکلیف کند به عملی و تو عمل دیگر انجام دهی و آنوقت تو را عذاب کند.

مدیر حوزه علمیه خواهران استان فارس در پایان حقیقت انسان را توحید دانست و تصریح کرد: هرجا این حقیقت متحول شود، فساد به وجود می‌آید و این نتیجه تحول در حقیقت وجودی انسان است که با اراده انسان برای متحول کردن حقیقت انسان به وجود می‌آید./202/825/ب1