پژوهش های منطقه ای به پله یازدهم رسید

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، فصلنامه تخصصی پژوهشکده مطالعات منطقه ای با عنوان «پژوهش های منطقه ای» به صاحب امتیازی جامعه المصطفی صلی الله علیه و آله و سلم العالمیه، مدیر مسؤولی حسین متقی و سردبیری حسن رضایی به همت پژوهشگاه بین المللی المصطفی به قیمت 3 هزار تومان منتشر شد.

بررسی تطبیقی گروه های مقاومت اسلامی در غرب آسیا، مطالعه تطبیقی علل و پیامدهای انقلاب اسلامی ایران و انقلاب مصر، ظرفیت های درونی اسلام جهت تعامل و گفتگو با تمرکز بر نقش حج، تأثیر داعش بر هویت و امنیت ایران در چارچوب نظریه سازه انگاری، فرصت ها و موانع روابط ایران و مصر در دوره السیسی و ناتوی عربی و مهار نفوذ ایران در منطقه غرب آسیا از مقاله های این شماره پژوهش های منطقه ای است.

بررسی تطبیقی گروه های مقاومت اسلامی در غرب آسیا

سید داود آقایی – سید مرتضی عریضی میبدی

چکیده: پس از انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، اندیشه مقاومت اسلامی در منطقه غرب آسیا و به ویژه شامات در قالب محوری به رهبری جمهوری اسلامی ایران در برابر غرب و اسرائیل شکل گرفته و به عنوان ابزار سیاست خارجی ایران در این منطقه تأثیرات زیادی بر سیاست گذاری خارجی ایران جهت دستیابی به اهداف ملی و فراملی بر جای گذاشته است. گروه های مقاومت اسلامی در دو کشور لبنان و فلسطین با نام های حزب الله، حماس و جهاد اسلامی شکل گرفت و هر یک بر مبنای شباهت ها و تفاوت هایی در مبانی فکری، تشکیلات سازمانی و رویکرد آن ها نسبت به آشتی ملی و مشارکت سیاسی دارند؛ رفتارهای سیاسی مشابه و متفاوتی از خود بروز می دهند. از این رو پژوهشگر در این مقاله درصدد شناسایی تفاوت ها و شباهت های بین این گروه ها است.

مطالعه تطبیقی علل و پیامدهای انقلاب اسلامی ایران و انقلاب مصر

کریم رضا دوست – حمیدرضا نصراللهی قلعه عبدشاهی – حامد ترکاشوند

چکیده: بحث محوری این مقاله بررسی تطبیقی علل و پیامدهای انقلاب اسلامی ایران و انقلاب مصر در سال 2011 میلادی است. پیش فرض نظری این مقاله این است که انقلاب اسلامی ایران زمینه مناسبی برای رشد فرایند انقلابی در مصر شده است؛ اما عنصر رهبری یکی از مهم ترین عوامل پیروزی انقلاب در ایران و شکست آن در مصر بوده است. چارچوب نظری این مقاله، نظریه جان فورن است که با کمک نظریه جک گلدستون و میشل فوکو تکمیل و تبیین می شود. در این مقاله از روش بررسی تطبیقی و اسنادی استفاده شده است که پس از توصیف و بیان علل انقلاب در دو کشور ایران و مصر و تطبیق آن ها با یکدیگر، نتایج ذیل به دست آمده است. به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران در انقلاب اسلامی ایران، رهبری در تمامی مراحل نقش عمده ای در پیروزی و به ثمر رسیدن انقلاب داشت در حالی که در انقلاب مصر رهبری به عهده فرد خاصی نبوده است و رهبران مذهبی پس از وقوع جنبش وارد صحنه شدند. توجه به بافت اجتماعی، تفاوت ها و گرایش های مذهبی در دو کشور ایران و مصر را آشکار می شازد و این تفاوت ها می تواند به عنوان عوامل تعیین کننده سرنوشت انقلاب در نظر گرفته شود.

ظرفیت های درونی اسلام جهت تعامل و گفتگو با تمرکز بر نقش حج

یعقوب توکلی – محسن محمدی

چکیده:هرچند جهان اسلام همواره با دیالتکتیک عوامل اتحادیه بخش و تفرقه افکن مواجه بوده است ولی هر بار عناصر اتحادبخش در سطح وسیعی بروز کرده اند، زمینه اتحاد فراهم شده است. این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش است که اسلام ازچه ظرفیت های درونی جهت تعامل و گفتگو برخوردار است. در این بین حج به عنوان عبادی جهانشمول که هر ساله مسلمانانی را از سرتاسر جهان در قالب برقراری مناسکی یکسان در زمان و مکانی یکسان گردهم جمع می کند مورد توجه قرار گرفته است تا ظرفیت های آن در برقراری و تقویت تعامل و گفتگو در جهان اسلام بررسی شود. حج با تقویت هویت تمدنی و تمرکز بر دشمن مشترک ظرفیت برقراری تعامل و گفتگوی سیاسی جهان اسلام را دارد. از طرف دیگر تقویت هویت دینی و سرمایه اجتماعی در حج ارتباطات مسلمانان را تقویت می کند. جمعی بودن و ساختارشکن بودن مناسک حج، مناسکی تعامل بخش را ایجاد می کند. افزون بر این فضای اخلاقی و زمینه تعامل اقتصادی در حج در راستای گسترش تعامل و گفتگو در جهان اسلام قابل تحلیل است.

تأثیر داعش بر هویت و امنیت ایران در چارچوب نظریه سازه انگاری

حسن رضایی – مژگان قربانی – سرور سوری

چکیده: خاورمیانه یکی از مناطق استراتژیک محسوب می شود و به لحاظ اهمیتی که در سطح بین المللی دارد، بحران های بسیاری را پشت سر گذاشته و در سال های اخیر با بحرانی دیگر به نام پدیده داعش مواجه شده که برخی از کشورهای این منطقه را درگیر کرده است. این پدیده که بحرانی فراملی محسوب می شود، قابلیت سر ریز شدن به دیگر کشورهای خاورمیانه را نیز دارد و علاوه بر آن به لحاظ هویتی رادیکال که برای خود تعریف کرده، امنیت و هویت دیگر کشورها از جمله ایران را نیز تهدید می کند. در همین راستا هدف پژوهش حاضر، بررسی تهدیدات هویتی و امنیتی داعش علیه ایران است که با توجه به نقش چشمگیر هویت در این تهدیدات، نظریه سازه انگاری برای این تحلیل، برگزیده شده و روش انجام پژوهش توصیفی تحلیلی است. بدین صورت که با شرح داده های خام و قیاس هویت داعش و نیز هویت ایران، تهدیدات داعش برای ایران از جمله خطر از بین بردن آرمان امت واحده اسلامی، وحدت و حکومت اسلامی و تهدید ژئوپلیتیک شیعه منتج می شود.

فرصت ها و موانع روابط ایران و مصر در دوره السیسی و ناتوی عربی

محمد ستوده – محمدعلی صادق زاده

چکیده: ایران و مصر به عنوان دو کشور مهم تاریخی و تمدنی در جهان اسلامی به شمار می روند و چگونگی روابط دو جانبه می توان بر تحولات منطقه ای و حتی جهان اسلام تأثیر تعیین کننده داشته باشند. سقوط مرسی و حاکمیت مجدد نظامیان باعث ایجاد موانع متعددی در روابط دو جانبه گردید. در این وضعیت این سؤال اصلی مطرح می شود که چگونه می توان به تقویت روابط ایران و مصر دست یافت. آنچه مسلم است شناخت موانع و کنترل آنها می تواند به منافع متقابل دو کشور کمک نماید و همچنین بررسی فرصت های موجود در زمینه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، قرآنی می تواند به ایجاد منافع مشترک و تقویت روابط دیپلماتیک کمک کند.

مهار نفوذ ایران در منطقه غرب آسیا

علی اکبر جعفری – محمد ادپناه

چکیده: گسترش نفوذ و تأثیرگذاری جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه و منافع تعارض این کشور با آمریکا و متحد استراتژیک آن، اسراییل، موجب شده است تا دولت آمریکا از راه های متعدد درصدد مهار و محدود کردن نفوذ منطقهای جمهوری اسلامی ایران برآید. از جمله راه های مقابله با نفوذ ایران، حمایت مالی و نظامی آمریکا از کلیه جریان های ناهمسو با سیاست خارجی ایران و محور مقاومت است که نمونه بارز آن را می توان در حمایت این کشور از جریان های تکفیری و رادیکال همانند داعش، تشدید شکاف های برآمده از اختلافات شیعی – سنی و تجزیه طلبی و نیز حمایت از ائئلاف های نظامی در برابر ایران دانست که حمایت از تشکیل ارتش مشترک عربی از آن جمله است./920/پ202/ق