سی و دومین شماره فصلنامه حسنا منتشر شد + چکیده

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مؤسسه تفسیر و پژوهش قرآن رهپویان سیدالشهدا(ع) بیست و نهمین و سی و دومین شماره فصلنامه تخصصی تفسیر، علوم قرآن و حدیث «حسنا» ویژه  تابستان و پاییز 95 را به مدیر مسئولی حمیده شریعتی نیاسر منتشر کرد.

در این فصلنامه این مقالات را مطالعه می‌کنیم:

واكاوي ديدگاه آلوسي در نقد روايت امام علي عليه السلام پيرامون سبب نزول سوره والعاديات

بررسي روايات منع تعليم سوره يوسف عليه السلام به زنان

عبور از معيار در استخدام افعال قرآن

وجوه ارتباط تذكر و امر به معروف و نهي از منكر بر اساس رابطه همنشيني در قرآن كريم

نقد سندي و متني روايات تحريف قرآن

 حليل و نقد ديدگاه عبدالكريم سروش در اثبات پلوراليسم ديني بر مبناي آيات قرآن

واكاوي ديدگاه آلوسي در نقد روايت امام علي(ع) پيرامون سبب نزول سوره والعاديات

حسين خاكپور ، الهام عباسي  

 چکيده: در تفسير روح المعاني آلوسي درباره سبب نزول سوره والعاديات دو روايت متفاوت از امام علي عليه السلام و ابن عباس نقل شده است. حضرت علي عليه السلام سبب نزول و موضوع سوره را با فريضه حج مرتبط دانسته وآيات را مطابق با آن تفسير كرده اند؛ اما ابن عباس سبب نزول سوره را با فريضه جهاد مرتبط دانسته و تفسيري متفاوت بيان داشته است. هرچند ابن عباس پس از شنيدن كلام امام علي عليه السلام از نظر خود بر مي گردد، اما آلوسي اصرار دارد كه نظر ابن عباس درست تر است و آن را بر روايت امام علي عليه السلام ترجيح مي دهد. مقاله پيش رو به روش توصيفي-تحليلي با رويكرد قرآني- روايي و با فرض صحت سند به بررسي و تحليل نظر آلوسي پرداخته وآن را ازنظر دلالي مورد ارزيابي قرار داده است. نتيجه تحقيق نشان مي دهد: گر چه نظر امام علي عليه السلام بر نظر ابن عباس به دلايلي برتري دارد و رجوع وي از نظر خدش نيز اين مساله را تاييد مي كند؛ اما مضامين سوره گنجايش پذيرفتن هردو راي را دارد و مي توان بين آنها جمع كرد.

 بررسي روايات منع تعليم سوره يوسف عليه السلام به زنان

علي رضا جعفرزاده كوچكي  

چکيده: رواياتي در منابع اسلامي، حاكي از دستور به تعليم ندادن سوره يوسف عليه السلام به زنان و تعليم سوره نور به جاي آن است؛ اسناد اين روايات عليرغم برخي طعن ها، بر بي اعتباري مطلق دلالت ندارد و با تجميع قرائن اسناد، اين روايات تا حدودي قابل اعتماد است، ولي بررسي محتوايي اين روايات حاكي از ناسازگاري آنها با اهداف هدايت گري قرآن و ديگر روايات بوده و حداكثر، كراهت تعليم اين سوره بر زنان است نه تحريم. بدين خاطر كه اين روايات مخصوص يك مقطع زماني بوده و مطابق با شرايط اجتماعي و ذهنيات دوران عرب صدر اسلام در مورد زنان مي باشد. اين روايات در محيطي مردسالار صادر شده كه در آنجا زنان هيچ ارزش و احترامي نداشته اند و تلويحا نشان مي دهد؛ برخي مسلمانان هنوز در آن زمان مفاهيم عالي سوره يوسف عليه السلام را به خوبي درك نكرده و آن را داستان عاشقانه مي پنداشتند. در اين روايات شواهدي وجود دارد كه مقطعي بودن حكم كراهت اين روايات را نشان مي دهد. نهايت اينكه اگر چنين رواياتي از معصوم عليه السلام صادر شده براساس نسخ تمهيدي بوده است.

عبور از معيار در استخدام افعال قرآن

محمود طيب حسيني ، صديقه موسوي  

چکيده: يكي از مباحث مهم در فهم دقيق آيات قرآن، توجه به چگونگي استخدام افعال در كلام الهي است. افعال از زواياي مختلفي قابل بررسي هستند. از جمله اين ابعاد، زمان به كار رفته در افعالِ استعمال شده است. با تامل در آيات قرآن مواردي مشاهده مي شود كه هر يك از افعال ماضي، مضارع و امر بر خلاف انتظار و مغاير با سياق به جاي يكديگر به كار رفته اند. به نظر مي رسد به كارگيري فعلي كه با زمان ديگر افعالِ مورد استفاده در آيه يا مجموع سخن مطابقت ندارد، داراي نكاتي است كه برجسته سازي آن مورد عنايت متكلم بليغ بوده است.

از جمله اين نكات مي توان تاكيد بر وقوع فعل، تصوير سازي فعل براي مخاطب به هدف درك روشن تر، اظهار تمايل به وقوع فعل، تفخيم و بزرگداشت فعل و بالعكس بي اهميت جلوه دادن صدور فعل از فاعل را برشمرد. مقاله پيش رو به روش توصيفي-تحليلي نگارش يافته است.

وجوه ارتباط تذكر و امر به معروف و نهي از منكر بر اساس رابطه همنشيني در قرآن كريم

صمد اسمي قيه باشي، مرتضي سازجيني، عليرضا فاضلي    

چکيده: ژوهش حاضر به روش تحليلي وجوه ارتباط مفهوم امر به معروف و نهي از منكر با مفهوم تذكر در قرآن كريم را بر اساس روابط همنشيني بررسي كرده است و در اين بررسي به حد وسط مشتركي با عنوان فطرت دست يافته است؛ زيرا امر به معروف و نهي از منكر باعث يادآوري دستورات الهي مي شود؛ به عبارت ديگر اجرا كردن امر به معروف و نهي از منكر در جامعه موجب تذكر(يادآوري) افراد به همان فطرت ديني و مسائل ديني شده و در نهايت با عمل كردن افراد به دستورات وحياني فلاح و رستگاري جامعه بشري رقم مي خورد؛ پس قرآن كريم در آيات نوراني خود ضمانت سلامت يك جامعه الهي را كاربردي كردن مفهوم امر به معروف و نهي از منكر مي داند. با در نظر گرفتن هم نشيني اين دو مفهوم كاربردي قرآني، نتايج ذيل حاصل گرديد: 1. هر كس با فطرت خود صحت و قبح امور و ضرر و زيان فردي و اجتماعي را درك مي كند؛ اما عموم افراد به تذكر و يادآوري مفاسد فردي و اجتماعي آنها نيازمندند. 2. دين اسلام، مسلمانان را به اوامر و نواهي ملتزم كرده است كه براي آنان جنبه تذكر و پند داشته و اين تذكر فقط براي مومنان سودمند است و فلاح و رستگاري به ارمغان مي آورد؛ زيرا عامل به اين دستورات فقط مومنان هستند.

نقد سندي و متني روايات تحريف قرآن

زهرا شاهميرزالو  

چکيده: ريشه تحريف گرايي، غفلت از حاكميت مطلق قرآن بر تمام روايات و انديشه هاست. تحريف گرايان، روايات را حاكم بر قرآن مي شناسند، در حالي كه روايات بنا به خود قرآن و نص صريح معصومين عليه السلام در اخبار عرض، محكوم قرآن اند. در يك نگاه كلي، تحريف قرآن را مي توان به دو نوع معنوي و لفظي تقسيم كرد. مقصود از تحريف معنوي، برداشت انحرافي و توجيه سخن بر خلاف مقصود گوينده است. اين نوع تحريف به طور قطع درباره قرآن رخ داده است. مقصود از تحريف لفظي، تبديل يا كاهش و افزايش سخن گوينده است؛ آنچه بيشتر مورد نزاع و اهتمام قرآن پژوهان است بررسي تحريف قرآن به معني كاهش و نقصان در كلمات، آيات و حتي سوره هاست؛ چون تحريف به معني افزايش آيه يا سوره اي در قرآن و تبديل آيات به آياتي ديگر، قائلي ندارد و موضوعاَ منتفي است. مساله پژوهش پيش رو اثبات مصونيت قرآن از تحريف و جعلي بودن روايات تحريف است كه با روش توصيفي_تحليلي و به شيوه كتابخانه اي، با نقد سندي و متني روايات تحريف، به اثبات جعلي بودن اينگونه روايات پرداختيم و اين نتيجه حاصل شد كه عموم روايات ادعايي تحريف، يا فاقد اتصال سند است يا از راوياني نقل شده است كه به كذب و جعل و غلو اشتهار دارند و شماري نيز از منابع فاقد اعتبار مي باشند كه از كتب مجهول الحالي نقل شده اند كه روايات مسند را با روايات مرسل بهم آميخته اند.

تحليل و نقد ديدگاه عبدالكريم سروش در اثبات پلوراليسم ديني بر مبناي آيات قرآن

عبدالله ميراحمدي ، موسي ابراهيمي، سيد حكيم حسيني    

چکيده:  پلوراليسم ديني يكي از مسائل كلام جديد است. پلوراليسم يعني پذيرش چند نوع فهم، برداشت و معرفت نسبت به يك حقيقت واحد، حتي اگر با يكديگر متضاد باشند. عبدالكريم سروش يكي از قائلان به اين نظريه است كه تلاش مي كند آن را با استناد به آيات قرآن اثبات كند. دقت در ديدگاه هاي او درباره پلوراليسم و تفسيري كه از آيات مورد استناد خود ارائه مي دهد، نشان دهنده اختلاف نگرش و روش تفسير او با نگرش و روش تفسير غالب دانشمندان و مفسران است. به همين دليل، نتايج و دريافت هاي او از آيات قرآن نيز با دريافت هاي آنان، متفاوت و در مواردي متباين است. اين پژوهش به روش توصيف و تحليل محتوا، پس از تبيين ديدگاه سروش در پذيرش و اثبات پلوراليسم ديني، از دو جهت به نقد و رد اين ديدگاه مي پردازد: اثبات نادرستي استناد سروش به آيات قرآن و استنباط از آن ها؛ تحليل دلايل قرآنيِ رد اين نظريه به صورت كلي.

گفتنی است، مؤسسه تفسیر و رهپویان سیدالشهدا(ع) سی‌ و دومین شماره فصلنامه تخصصی «حسنا» را در ۶۲ صفحه و به قیمت ۶۰۰۰  تومان منتشر کرده است./۹۹۸/ن ۶۰۴/ش