عمده هدف ترویج انگلیسی به شیوه کنونی گفتمان‌سازی فرهنگ عمومی است/ پروفسور اسلام شناس: بدون زبان فارسی به عرفان اسلامی دسترسی نداریم
به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، رهبر معظم انقلاب در دیدار هزاران نفر از معلمان، فرهنگیان و دانشجویان دانشگاه‌های سراسر کشور فرمودند: زبان علم فقط انگلیسی نیست. اصرار بر ترویج انحصاری انگلیسی ناسالم است. زبان‌های دیگر مثل اسپانیولی، فرانسه، آلمانی و کشورهای شرقی هم زبان علمند. کشورهای دیگر جلوی نفوذ زبان بیگانه را می‌گیرند. نمی‌گویم از فردا آموزش انگلیسی را تعطیل کنیم، اما بدانیم چه می‌کنیم.
با توجه به این فرمایش حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با حجتالاسلام ترابی، مدیر آکادمی اسلامی آلمان گفت‌وگویی صورت گرفت که در ادامه متن آن را از نظر می‌گذرانید؛
رسا ـ در مدارس آلمان به جز زبان رسمی این کشور، چند زبان تدریس می‌شود؟ تفاوت آموزش و پرورش این کشور با کشور ما چیست؟
در مدارس آلمان دو سه تا زبان دیگر هم به انتخاب آموزش داده می‌شود. ولی در آموزش و پرورش ما غیر از زبان دینی(عربی) عملا تنها زبان انگلیسی ترویج می‌شود و زبان‌های غربی دیگر مانند فرانسه، اسپانیولی، آلمانی و... با همه اهمیتی که دارند، نادیده گرفته می‌شوند.
رسا ـ آیا در غرب نیز زبان علم را تنها زبان انگلیسی می‌دانند؟
از نظر زبان علم در غرب، چه ثبوتاً و چه اثباتاً انحصاری در کار نیست. در حقیقت ظرفیت محتوایی برخی زبان‌های غربی به ویژه در علوم حساس و تأثیرگذار بر فرهنگ و سرنوشت فرد و جامعه مانند فلسفه، جامعه شناسی، حقوق و هنر از انگلیسی خیلی بیشتر است و از نظر میدانی نیز زبان این علوم نوعاً غیر از انگلیسی است.
برای نمونه زبان فلسفه، آلمانی است و یا زبان حقوق و قصه فرانسه است. در دادگاه لاهه کتب حقوقی عمدتاً به فرانسه و هلندی است که نزدیک به آلمانی است. برای آموختن تکنولوژی در رشته‌های برق و کشتی‌سازی و... در آلمان زبان آلمانی خیلی مهم است. برای فضانوردی تسلط بر زبان روسی الزامی است و حتی در ایتالیا دوستی دارم که برای تحصیل در این رشته مجبور شده روسی بیاموزد. تمام کلیدهای فضاپیما نیز به روسی نوشته شده است. البته زبان سیاست و اقتصاد بیشتر انگلیسی است.
متأسفانه ما در داخل از مسأله تعدد زبان‌های علمی غافلیم. البته موضوع دیگر این است که در بخشی از غرب ـ معمولاً تجربه نشان داده ـ تمایل ندارند در رشته‌های حساس از ایران دانشجو بپذیرند و اخیراً نیز منع قانونی گذاشته‌اند. با این وجود آموختن زبان کشورهایی که تکنولوژی قوی دارند و دانشجویان ما را راحت‌تر می‌پذیرند مانند روسی و... اولویت بیشتری پیدا می‌کند.
رسا ـ در کشور ما آموختن زبان عربی رواج دارد؛ آیا می‌توان این زبان را نیز زبان علم دانست؟
آنچه گفتیم مربوط به زبان‌های غربی بود و زبان‌های عربی به نوبه خود در بسیاری از رشته‌ها مانند فلسفه، منطق و تحلیل زبانی و... هنوز یک زبان علمی است که جزو شش زبان رسمی سازمان ملل نیز هست.
رسا ـ به نظر شما چرا به این میزان نسبت به ترویج زبان انگلیسی در کشور ما همت گمارده می‌شود و چرا رهبر معظم انقلاب فرمودند: «اصرار بر ترویج انحصاری انگلیسی ناسالم است»؟
به نظر می‌رسد هدف عمده ترویج انگلیسی به شیوه کنونی آن به ویژه تب انگلیسی‌آموزی در ایران، گفتمان‌سازی فرهنگ عمومی است نه آموزش زبان تخصصی. خود حضرت آقا نیز به زبان انگلیسی مسلط هستند و کتب به انگلیسی هم مطالعه می‌فرمایند.
با نگاهی به کتب و روش‌های رایج آموزش زبان انگلیسی در هر دو گویش رایج آن معلوم می‌شود نفوذ و تغییر باورها در دستور کار است. برای بسیاری از افراد شاید مهم‌ترین فایده انگلیسی امکان تماشای شبکه‌های خارجی و تماس فرهنگی با هالیوود و گردشگران اروپایی و پایین‌ترین سطوح فرهنگی مانند گفتن «I love you» و امثال آن باشد.
البته در دنیای سیاست زبان انگلیسی عرف شده، ولی واقعا ضرورت آن در قیاس با زبان‌های علمی برای دانشگاه‌ها ما مرجوح است. کمتر مسؤولی به این توجه دارد که حضرت آقا تذکر فرمودند. یادم نمی‌رود استاد زبانم در قم با یک حرارتی به ما توصیه می‌کرد: سخنرانی هفتگی جرج بوش را حتما گوش کنید؛ ولی نگفت: سخنرانی مذهبی به وفور است که اتفاقا برای یک طلبه تخصصی‌تر است. در برخی کتب، مسأله دنس در صفحات متعدد بارها به عنوان یک عرف مقبول القا شده بود و هکذا.
رسا ـ البته مقام معظم رهبری فرمودند: «نمی‌گویم از فردا آموزش انگلیسی را تعطیل کنیم، اما بدانیم چه می‌کنیم.»
بنده هم می‌گویم این سخن حضرت آقا را نباید به تعطیلی هیچ زبانی تفسیر کرد، بلکه زبان آموزی باید تقویت شود؛ چرا که ما برای انتقال گفتمان انقلاب اسلامی به زبان به ویژه زبان‌های علمی و عرفی مانند عربی که 50 کشور به آن تکلم می‌کنند، زبان چینی، روسی، سواحلی و زبان ملت‌های تشنه معنویت و البته انگلیسی تخصصی نیاز داریم. کتب و روش‌ها را باید ارتقا دهیم و مراقب جریان نفوذ باشیم.
رسا ـ اگر ما بگوییم که زبان علم تنها زبان‌های خارجی است، تکلیف زبان فارسی چه می‌شود؟
مسأله یادگیری عمیق زبان فارسی هم مهم است. نباید جوری بشود که نسل فردا نتوانند از حافظ، سعدی و فرهنگ غنی خودی استفاده کنند؛ بر عکس مسأله گسترش زبان فارسی از اهمیت زیادی برخوردار است و ما اکنون در غرب می‌بینیم که دانشگاه‌ها به ضرورت آن پی برده‌اند.
پروفسورهای اسلام شناسی دانشگاه مونستر به من گفتند: «خیلی مایلیم به دانشجویان فارسی یاد بدهیم؛ چون می‌دانیم بدون آن به عرفان اسلامی دسترسی نداریم.» منظور آن‌ها کتبی مانند مثنوی معنوی بود.
/993/403/ر