یادداشت | لجاجت بر دهه‌سازی
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، همه ساله وقتی اول ربیع که می شود، سوالاتی در ذهن عده ای پدید می آید که آیا باید سیاه از تن بدر کنیم یا آن را به هشتم ربیع متصل کنیم؟
در طول تاریخ، مصائب اهل بیت علیهم السلام و رنج و دردی که به ایشان وارد شده است کم نیست و ایام شهادت و عزاداری ایشان نشانه همین مدعاست؛ اما نکته ای قابل توجه است که اهل بیت عصمت و طهارت در کنار ایام عزاداری و مصیبت، ایام شادی و مبارکی هم دارند که حتی ایشان به آن تصریح داشته اند.
در روایات می خوانیم که در شادی اهل بیت علیهم السلام شاد و در غم و اندوه ایشان ناراحت باشیم و نقاط خاصی از تاریخ ایشان هم دربردارنده مضامینی است که باید بر آن تاکید داشت.
مثلا روز عید غدیر و تاکید فراوان ایشان بر گرامیداشت این روز بزرگ و نشر آن در طول سالیان متمادی تا روز قیامت یکی از آن نقاط خاص است.
روز مهم دیگری که تاکید زیادی بر آن شده است عزاداری و گریه به مصائب امام حسین علیه السلام در روز عاشورا است. کما اینکه در سیره اهل بیت علیهم السلام عزاداری اباعبدالله الحسین علیه السلام ده روز اول محرم به طول می انجامیده است.
اما از دو زاویه باید دید که چرا اهل بیت علیهم السلام برخی موارد را در کنار دیگر شادی ها و مصیبت ها، برجسته نموده و بر آن تاکید دارند؟
نگاه اهل بیت علیهم السلام به مسائل اجتماعی و لزوم هدایت و تربیت آن همواره مورد توجه بوده است. وقتی حرف از تبعیت و پیروی از اهل بیت علیهم السلام می زنیم بایستی در رفتار و گفتار ایشان دقت عمل داشته باشیم.
محب و شیعه اهل بیت علیهم السلام در همه حال خود را شبیه ائمه خود می داند و سعی بر نزدیک شدن رفتار و گفتارش با منش آن بزرگواران می کند.
تمامی اهل بیت علیهم السلام با جایگاه والایشان برای ما الگو هستند و قطعا امامان معصوم بعد از اباعبدالله الحسین علیه السلام عزاداری و حزن و اندوه و مصیبات را بیش از ما هم متحمل شده اند و هم بر آن تاکید دارند.
در تاریخ اهل بیت علیهم السلام دهه عزاداری فقط در هنگام عزای اباعبدالله علیه السلام بوده است و ایشان همواره بر قیام و حرکت امام حسین علیه السلام تاکید داشته اند و زنده نگه داشتن عزاداری و ذکر مصیبت ایشان را سفارش موکد کرده اند.
اما وقتی در تاریخ اهل بیت علیهم السلام بررسی می کنیم نشانه ای از عزاداری به شکل دهه غیر از دهه اول محرم دیده نمی شود.
به صورت عمومی روایات متعددی پیرامون حزن و اندوه برای ظلم به ایشان ذکر شده است و زمان خاصی برای حزن و اندوه و ذکر مصیبت ایشان ذکر نشده و حتی همیشه می توان این کار را انجام داد اما بُعد اجتماعی و تحت الشعاع قرار داده شدن دهه ی سفارش شده اول محرم، محل بحث است.
نکته اول اینکه در جامعه شیعی ایام عزاداری به صورت دهه برای محرم و ایام شهادت حضرت زهرا علیهاسلام وجود دارد و می بایست این اتفاق مبارک ادامه یابد.
اما سوالی این جا مطرح است که حتی برای امیرمومنان علیه السلام شیوه برپایی عزا به صورت دهه در سیره اهل بیت علیهم السلام مرسوم نبوده است و حتی شیوه عزاداری علمای گذشته نیز همین گونه بوده است.
همه اهل بیت علیهم السلام نور واحد هستند و برپایی عزا و شادی برای ایشان می بایست مساوی باشد اما چرا این اتفاق در جامعه نیفتاده است؟ چرا دهه ای به نام محسنیه شکل می گیرد که شهادت حضرت محسن علیه السلام را زنده نگه می دارد؛ اما شهادت امام هادی علیه السلام فقط یک روز است؟ آیا جایگاه امام هادی علیه السلام به عنوان معصوم و امام و خلیفه الهی پیش تر است یا شهادت حضرت محسن علیه السلام؟
یا سوال دیگری که مطرح است چرا به همین میزان ایام شادی اهل بیت علیهم السلام مطرح نیست؟ مگر نه این است که ایشان در ایام شادی و عید، سفارش موکد دارند، پس چرا ما جنبه حزن و اندوه رو برتری می دهیم و جایگاه شادی را تنزل؟
چرا در برخی اعیاد ما که برای اهل بیت علیهم السلام ذکر فضائل و شادی است اما در آخر ماجرا حتما ذکر مصیبت اتفاق می افتد؟ این حرف بدین معنا نیست که نباید ذکر مصیبت را تعطیل کرد حتی در ایام شادی، بلکه منظور این است که ذکر مصیبت و جایگاه آن باید حفظ شود و از عادی سازی و کمرنگ شدن آن باید جلوگیری کرد.
در بُعد اجتماعی این دهه سازی ها که حتی در سیره اهل بیت علیهم السلام هم دیده نمی شود، باعث کم رنگ شدن و عادی شدن دهه اول محرم می شود به طوری که با طولانی شدن ایام عزاداری آن هم به صورت ممتد رمق عزاداری را از جامعه گرفته و متاسفانه شاهد برخی عادی شدن عزاداری اهل بیت علیهم السلام و حتی در برخی موارد هتک آن در جامعه هستیم.
آیا اگر قرار است ایام حزن اهل بیت علیهم السلام به صورت عمومی مطرح شود نباید به تمامی مصائب ایشان در طول تاریخ اهمیت داد؟ دهه های مختلفی باید برای شهادت تک تک ائمه علیهم السلام اختصاص داد و حزن و اندوه ایشان مانند به زندان افتادن امام کاظم علیه السلام و یا غصب خلافت امام حسن علیه السلام تا مصائب دیگری که اهل بیت علیهم السلام رنج آن را برده اند مطرح گردد.
پیشنهادی که می توان داد این است که به تاسی از سیره اهل بیت علیهم السلام ایام عزاداری را به شیوه ایشان اجرا نماییم و خاص بودن ایام شهادت امام حسین علیه السلام و حضرت فاطمه زهرا علیهاسلام آن ها را حفظ و تاکید نموده و برای عزای ائمه اطهار، روز شهادت را برپایی عزا نماییم.
ایام شادی نیز نباید از قاعده مستثنی شود، همان گونه ایام عزاداری موکد است، شادی هم موکد است و ایام عیدغدیر، عید سعید فطر، عید ولادت امام زمان علیه السلام که دارای سفارش است را فراموش نکرده و احیا نماییم تا جامعه به توازن، هم در شادی و هم در حزن و اندوه، همگام اهل بیت علیهم السلام باشد.
باید آن جایگاه که هم بُعد حزن اهل بیت علیهم السلام و هم بُعد اجتماعی و سیاسی اسلام مدنظر هست را حفظ کنیم و ایام محرم و فاطمیه با این گونه دهه سازی ها کم رنگ و فرسایشی نگردد.
نمونه بارزی که می توان مثال زد این است که تا چندسال پیش دهه محسنیه مطرح بود اما امسال دهه عسگریه نیز به آن اضافه شده است. چرا افرادی که این دهه ها مطرح نموده اند از نهم ربیع تا هفدهم ربیع را دهه نبوی یا دهه امامت نمی نامند و جشن نمی گیرند و بنری در سطح شهر حتی برای تبریک نمی زنند؟
چرا برخی از این افرادی که دهه محسنیه را مطرح می کنند ایام هفته وحدت که اتفاقا در همین ماه وجود دارد را هفته برائت می نامند و یا اگر این اتفاق نیفتد این فرصت نیکوی اتحاد مسلمین را اهمیتی نمی دهند؟
ما پیرو اهل بیتی هستیم که تولی و تبری را انجام داده و به جا از آن استفاده می نمودند. در روایتی از امام صادق پیرامون شرکت در نماز و تشییع جنازه اهل تسنن می فرمایند ذکر شده است که وقتی یکی از یاران امام صـادق(علیه السلام) از حضرت می پرسد: «ما شیعیان در معاشرت با اقوام و عشیرۀ خود یا سایر طبقات مردم که در سلک مذهب ما نیستند، چـه وظـیفه ای داریم؟» ایـشان پاسخ می دهند: «به رهبران خود بنگرید که مقتدای شما هستند، و بـا مـردم [منظور غیر شیعیان]، به همان گونه معاشرت کنید که رهبران شما معاشرت می کنند؛ به خدا سوگند که رهـبران شـما از بـیماران مردم عیادت می کنند، جنازه هایشان را تشییع می کنند، در محضر قضاتشان حاضر می شوند و به سـود و ضـرر آن ها [هرچه حق باشد] گواهی می دهند و امانت آنان را نگهداری می کنند و باز پس می دهند.»
ایشان تا بدان جا توصیه می فرمایند که وحدت شیعه و سنی برای اتحاد اسلام بسیار حائز اهمیت است به طوری که با انجام این کارها باعث شهرت بیشتر تشیع و پیروی از ایشان می گردد. امام صادق در روایتی می فرمایند: «صَلُّوا عَشَائِرَکمْ وَ اشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ أَدُّوا حُقُوقَهُم؛ در میان این ها نماز بـخوانید، در تـشییع جنازه هایشان شرکت کنید، مریض هایشان را عیادت کنید و حقوقشان را ادا کنید.» در انتها می فرماید: «به گونه ای رفتار کـنید کـه وقـتی این افراد شما را با این رفتار پسندیده می بینند، بگویند او شیعه و پیرو امام صادق(علیه السلام) است»
نتیجه اینکه تاریخ اهل بیت علیهم السلام هم حزن و اندوه و مصیبت دارد و هم شادی و عید و جالب این جاست که اینها نه تنها برابر نیستند بلکه می توان گفت شادی اهل بیت علیهم السلام بر حزن ایشان غلبه دارد. مسئولین فرهنگی و دینی ما بایستی درباره این مسأله برنامه ریزی کرده تا هم ایام حزن که به فرموده امام خمینی که محرم و صفر عامل زنده ماندن اسلام است، کم رنگ نشده و بیش از پیش اهمیت داده شود و هم شادی های اهل بیت علیهم السلام مطرح شود تا جامعه اسلامی طعم شیرین شادی و نشاط اسلامی را تجربه کند ان شاءالله/829/ی۷۰۲/س
محمدمهدی مرادی
منبع
قرآن کریم
حر عاملی، ، ج12: 6
حر عاملی، ج 8: 430
بعدشم دهه فجر دهه سازی نیست