کتاب "نماد و اسطوره" نوشته دکتر حمید پارسانیا
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، انتشارات کتاب فردا و دفتر نشر معارف کتاب «نماد و اسطوره» نوشته حجت الاسلام والمسلمین دکتر حمید پارسانیا را با مقدمه آیت الله جوادی آملی منتشر کردند. دکتر پارسانیا، استاد دانشگاههای تهران و باقرالعلوم(ع)، مدرس فلسفه اسلامی در حوزه علمیه قم و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
مباحث کتاب «درآمدی بر معرفت نمادهای اجتماعی» است و به منظور تأمین برخی مبادی لازم برای شناخت و بررسی احکام و خصوصیات نمادهایی اثرگذار در زندگی اجتماعی انسان گرد آمده است و در آن به مباحث مربوط به نمادهای حقیقی در دو علم فلسفه و عرفان نظری پرداخته شده است.
محتوای کتاب
کتاب «نماد و اسطوره»، مقدمه آیت الله جوادی آملی، مقدمه نویسنده و 14 بخش کوتاه را دربردارد و تعریف لغوی نماد، نماد در حوزه های مختلف علوم، نماد در عرفان نظری، نماد در مسائل فلسفی، کثرت عددی و وحدت حقیقی، دوری از وحدت و پراکندگی در کثرت، وثنیت و جعل اساطیر، زوال اساطیر و توغلّ در کثرت، انسان کثرت بین و جهان منجمد، انسان موحد و عالم معانی، آسمان زمینی و زمین آسمانی، جایگاه اهل معنا و زمین اهل دنیا و ضمایم و نمایه عنوان های بخش های مختلف آن است.
نویسنده در بخش ضمایم، متن عربی برخی کتاب های فلسفه اسلامی و عرفان نظری و کتب تفسیری مانند جلد نهم اسفار اربعه ملاصدرا، الطبیعیات من الشفاء، شرح القیصری علی الفصوص الحکم، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، جلد هفتم و سیزدهم و چهاردهم المیزان، جلد پنجم تفسیر صافی و... را آورده است.
دکتر پارسانیا که در این کتاب از منظر فلسفه اسلامی و عرفان نظری به موضوع نماد و اسطوره می پردازد، در مقدمه مینویسد: «مباحث مختصر کتاب با آنکه برای تأمین برخی از نیازهای علوم اجتماعی گرد آمده اند، تا آنجا که به مراتب هستی و کیفیت نمادین آنها میپردازند، از زمره مسائل فلسفی می‌باشند و از آنجا که تدقیق در حیثیت نمادین این مراتب شده و التزام به لوازم آنها پیش می‌آید، حقیقت بحث مانند تمامی مباحث فلسفی در یک تحول و استحاله عالی به صورت بحث عرفانی درمیآید... مباحث این درآمد، بیشتر عهدهدار مسائلی چند پیرامون برخی از اصول موضوعهای است که در بسیاری از مباحث روان شناسی فردی و اجتماعی یا مسائل جامعه شناختی، مورد نیاز هستند. در گزینش این مسائل جهتگیری بحث بیشتر متوجه مسائل اجتماعی میباشد؛ به همین دلیل در فصول پایانی با پرداختن به نتایج اجتماعی آن اصول، چهره جامعه شناختی آنها آشکار شده است.»(ص 18-19)
دکتر پارسانیا در بخشی دیگر از مقدمه مینویسد: «در فلسفه بحث از نماد، در محدوده مسائل خاصی نظیر مراتب نمادین و یا هستی مطرح می شود و در نهایت با کشف حقیقت نمادین مراتب به عرفان میپیوندد... تبیین حقیقت اساطیر گرچه یک بحث فلسفی است، اما راقم بر این باور است که این بحث میتواند همراه با مباحثی که چهره نمادین عالم را در وحی و تمثّلات پاک و زلال انبیاء و اولیای الهی(ع) اظهار میدارند به علاوه بر آنکه افقهای نوینی را در فراروی انسان شناسی و مردم شناسی قرار میدهد، دریافت جدیدی را نیز برای جامعه شناسانی فراهم میآورد که سرگرم نظاره بر جامعه یا جوامعی هستند که پس از غیبت حقیقت و نمادهایی که حقیقت را ارائه میدهند، اینک در سوگ خداوندگاران اساطیری نیز به مرثیه نشسته اند. نماد در عرصه توحید راه به حقیقت میبرد و اسطوره که سراب است، در دامن شرک به گزافه، داعیه حقیقت دارد.»
دکتر پارسانیا در بخش «نماد در عرفان نظری» نیز مینویسد: «عرفان نظری علمی است که در آن به طور گسترده درباره نماد بحث می شود؛ زیرا در عرفان، ذات حق ناشناخته و بلکه ناشناختنی است و آنچه در عرفان شناخته می شود اسماء و نامهای الهی است که نشان آن حقیقت بی نشان هستند. «اسم» که بحث از آن، مسائل عرفان نظری را تشکیل میدهد، مرادف با نماد است.»(ص 33)
ویژگی ها و اهمیت کتاب
تاکنون درباره نماد و اساطیر در کشور کتابهایی ترجمه شده و اهمیت این کتاب از این نظر است که برای نخستین‌بار، یک استاد برجسته فلسفه اسلامی به صورت تفصیلی به بحث و بررسی «نماد و اسطوره» پرداخته است و همچنین آیت الله جوادی آملی، حکیم و مفسر و فیلسوف بزرگ جهان اسلام، با نوشتن مقدمه بر این کتاب، برخی اصول فلسفی و عرفانی را برای شناخت نمادهای حقیقی و اعتباری در افق نگاه پژوهشگران قرار داده اند.
آیت الله جوادی آملی در مقدمه کتاب می نویسند: «جهان امکان از دیدگاه موحّد، نماد حقیقی ذاتی است، نه وصفی؛ یعنی تمام ذرات در تمام حالات نشانه جمال یا جلال حق هستند و تحول اوصاف نیز نمونه تحول اراده خداوند است؛ یعنی هیچ حالی برای هیچ موجودی فرض نمیشود که آن موجود در گوهر ذات خود نماد حق نبوده و یا دگرگونی وصف آن نماد حقیقی نسبت به تحول اراده خدا نباشد. هر موجودی که از کمالهای بیشتر برخوردار باشد نمادی کاملتر از نمونههای دیگر است تا برسد به کون جامع ـ انسان کامل ـ که کاملترین نمادهاست.»(ص12)
آیت الله جوادی آملی در انتهای مقدمه نیز چنین آورده است: «آنان که از نظر جامعه شناسی، عصر اسطوره را قبل از دوره مذهب و آن را قبل از عصر فلسفه و آن را قبل از مرحله علم پنداشتند، برای تحجّر اسطوره گرایان عصر علم که نمونه بارز آن خود صاحبن ظران علمیاند پاسخ قابل توجهی ندارند و بررسی اوضاع کنونی (عصر علم) نشانه تهاجم فراوان به سوی اسطوره های تهی از هرگونه حقیقت است؛ زورمداران ستم پیشه نیز از حمایت آن اسطورهها دریغ نمیورزند و بلکه تبلیغات مستمر آنها نشانه رواج بازار افسانه سازان است.»(ص14)
مخاطبین خاص کتاب
این کتاب برای دانشجویان و محققان عرصه‌های فرهنگ و علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه، تاریخ تمدن، هنر، فلسفه هنر، نشانه شناسی، فلسفه و عرفان مفید خواهد بود.
مشخصات
چاپ اول کتاب «نماد و اسطوره» در 192 صفحه، شمارگان 1000 نسخه و قیمت 11000 تومان به همت انتشارات کتاب فردا و با حمایت دفتر نشر معارف عرضه شده است. همچنین کتاب فردا تاکنون کتابهای «جهانهای اجتماعی»، «انواع و ادوار روشنفکری»، «اخلاق و عرفان» را از این نویسنده و پژوهشگر منتشر کرده است.
انتشارات کتاب فردا از ناشران تخصصی در حوزه علوم انسانی است که در سال 1392 ناشر برگزیده کتاب سال حوزه شده است و «مردمشناسی تحول در علوم انسانی» (دکتر ابراهیم فیاض)، «مهندسی تمدن اسلامی؛ موانع و الزامات» (عبدالعلی رضایی)، «بینش تمدنی؛ بر اساس درسهای استاد محمدمهدی میرباقری»، «نظریه سیاسی شهید صدر» (طالب همدانی)، «تحول حوزه علمیه و روحانیت» (علیرضا پیروزمند)، «جستارهایی در فقه حکومتی» (عباسعلی مشکانی سبزواری)، «تأملاتی در فلسفه اسلامی» (سید یدالله یزدان پناه)، «هویت ما» (دکتر حسین کچویان) و «واکاوی بنیان های ایدئولوژیک سند 2030» (رضا حبیبی) از آثا منتشرشده آن است./925/ ن 603/ش