دو فصلنامه مطالعات اجتماعی و رسانه در گام پنچم
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، اداره کل پژوهش‌های اسلامی و رسانه، پنجمین شماره دو فصلنامه مطالعات اجتماعی و رسانه را به مدیر مسؤولی سید علی موسوی کلائی منتشر کرده است.
در این شماره از فصلنامه مطالعات جوان و رسانه بعد از سخن سردبیر این مقلات را مطالعه می‌کنیم:
فرهنگ‌سازی، اولویت نخست رسانه ملی گفت‌وگو با دکتر ابراهیم شفیعی سروستانی
حقوق شهروندی و کارکردهای آموزشی رسانه
بایسته‌های فرهنگ‌سازی گفت‌وگو با سید حسین شرف‌الدین
نقش رسانه ملی در مدیریت بحران‌های سیاسی
ارزش‌های انقلاب اسلامی
فرهنگ‌سازی، اولویت نخست رسانه ملی گفت‌وگو با دکتر ابراهیم شفیعی سروستانی
رهبر معظم انقلاب اسلامی، با توجه به شرایط و موقعیت کنونی کشور و مسائل و مشکلات پیش روی نظام اسلامی، در سال 1393 دو موضوع «اقتصاد» و «فرهنگ» را به موازات هم، از اولویت‌های نظام برشمردند و خواستار تلاش مردم و مسئولان برای «شکوفایی اقتصادی» و «رشد فرهنگی» با «عزم ملی» و «مدیریت جهادی» شدند. بی‌گمان، تحقق منویات مقام معظم رهبری در دو زمینه یادشده نیازمند «فرهنگ‌سازی» در بخش‌های گوناگون است. با توجه به این موضوع در گفت‌وگو با جناب آقای دکتر ابراهیم شفیعی سروستانی، پژوهشگر و کارشناس رسانه و نویسنده1 به بررسی چیستی، چرایی و چگونگی فرهنگ‌سازی با تأکید بر نقش رسانه ملی در این زمینه پرداختیم.
موضوع گفت‌وگو درباره فرهنگ‌سازی است. اینکه در اصل فرهنگ‌سازی به چه معناست و رسانه ملی چقدر توانسته است در این زمینه موفق باشد.
حقوق شهروندی و کارکردهای آموزشی رسانه
میثم امیدعلی
مهدی خلجی
چکیده: امروزه آموزش، نهادی اجتماعی است که در رابطه‌ای تنگاتنگ با نهاد ارتباط جمعی، رسانه‌ها را در سرفصل برنامه‌های توسعه آموزشی جوامع قرار داده است. در اینکه آموزش یکی از کارکردهای اصلی و حرفه‌ای رسانه‌های ارتباط جمعی است، تردیدی وجود ندارد. برجسته‌سازی ثابت کرده است که اشکال ذهنی مردم به ویژه کسانی که ارتباط مستقیمی با واقعیت ندارند به وسیله رسانه‌ها جهت داده می‌شوند و این فرآیند برای همه افراد به یک اندازه و به یک شیوه رخ نمی‌دهد.
بنابراین، برای اینکه ارائه الگوهای مناسب برای شهروندان از اهمیت خاصی برخوردار باشد، باید اطلاعات مورد نیاز در اختیار مخاطب قرار گیرد و مخاطب با گستره گوناگونی از اطلاعات درباره مسائل شهری مواجه شود و الگوها و جهان‌بینی خاصی را بپذیرد. تا هنگامی که مخاطب با اطلاعاتی در این زمینه روبه‌رو نشده است، انتظار هیچ‌گونه دگرگونی را نمی‌توان داشت، اما ارائه صرف اطلاعات و برجسته‌سازی در مسائل شهروندی دیدگاه خاصی را میان شهروندان پدید نمی‌آورد. باید رسانه چارچوب‌های تفسیری از مسائل شهروندی را برجسته‌سازی کند و این مسئله ما را به سمت نظریه چارچوب‌بندی می‌کشاند.
بایسته‌های فرهنگ‌سازی گفت‌وگو با سید حسین شرف‌الدین
فرهنگ‌سازی، رخ‌داد تازه‌ای نیست. از آن هنگام که بشر خود را شناخته، در تلاش است تا ذائقه‌ها را تغییر دهد، اما شاید بتوان گفت که ابزار فرهنگ‌سازی، محصول دنیای مدرن است. جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و علم ارتباطات، سه بازوی قدرتمند فرهنگ‌سازی است.
بنابراین، بیراه نخواهد بود؛ اگر فرهنگ‌سازی را یک فن بدانیم. فن دقیقی که شاکله آن را مجموعه‌ای از یافته‌ها می‌سازد و محصول پژوهش‌های سه علم یادشده است. شاید بتوان گفت علم ارتباطات از جهاتی نقش ملموس‌تری از روان‌شناسی و جامعه‌شناسی دارد.
امروزه دستیابی به درکی کامل و همه‌جانبه از ارتباط رسانه و فرهنگ، بدون انجام پژوهش‌های چندفرهنگی و مطالعات بین‌رشته‌ای امکان‌پذیر نیست؛ زیرا رسانه‌های گروهی از یک‌سو انعکاس زندگی روزمره و تعامل با فرهنگ جمعی به شمار می‌آیند و از سوی دیگر، محملی شمرده می‌شوند که پیام‌ها را می‌رسانند و به خلق معانی فرهنگی مبادرت می‌ورزند. بنابراین، در دنیای امروز، هیچ فرهنگ‌سازی‌ای بدون ارتباطات قادر به بقا و نتیجه‌گیری نیست؛ حتی می‌توان گفت بدون ارتباطات، فرهنگی وجود نخواهد داشت (بورن، 1379، ص120).
برای روشن‌تر شدن ابعاد فرهنگ‌سازی و نقش رسانه ملی در این زمینه، گفت‌وگویی تخصصی با جناب آقای دکتر سید حسین شرف‌الدین، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمه الله داشته‌ایم.
نقش رسانه ملی در مدیریت بحران‌های سیاسی
سیده مریم چاوشی
چکیده: رسانه ملی با توجه به گستردگی مخاطبان و پرشماری شبکه‌های ملی، استانی و برون‌مرزی، اصلی‌ترین مرجع اطلاع‌رسانی کشور شمرده می‌شود. ازاین‌رو، در مدیریت بحران نیز نقش مؤثرتری از دیگر رسانه‌ها دارد. این نقش در مدیریت بحران‌های سیاسی، با توجه به حضور تهدیدهای نو در عرصه سیاسی، بسیار چشمگیر است.
رویارویی مناسب و به هنگام با وقوع بحران‌های سیاسی، فرار از بحران‌زدگی، تجسم تصویر پیشامدهای احتمالی برای مخاطبان، اقناع عمومی جامعه برای کنار آمدن با شرایط بحران و...، می‌تواند مسئولان و مدیران رسانه ملی را برای برون‌رفت از بحران‌های سیاسی یاری رساند. این پژوهش افزون بر بررسی انواع و ویژگی‌های بحران و نقش رسانه ملی در مدیریت آن، نشان می‌دهد راهکارهایی نظیر فرهنگ‌سازی، بصیرت‌افزایی، داشتن برنامه مدون ارتباطی، تأکید بر مشروعیت و انصاف خودی در اتخاذ مواضع و... در مدیریت بحران و حتی پیشگیری از آن مؤثر خواهد بود.
ارزش‌های انقلاب اسلامی
مهدیه عربی‌فر
چکیده: انقلاب اسلامی ایران با رهبری امام خمینی رحمه الله ، جلوه‌ای از تمدن اسلامی و مبتنی بر ارزش‌های اصیل است. این انقلاب با عشقی که مردم به احیای ارزش‌های اسلامی داشتند، به پیروزی رسید. به همین دلیل «انقلابی ارزشی» شناخته می‌شود و نشر و بسط ارزش‌های انقلاب اسلامی در جامعه اهمیت فراوان دارد. ازاین‌رو، باید این ارزش‌ها را که حیات نظام جمهوری اسلامی نیز بسته به آن است، در سال‌های آتی به نسل‌های مختلف معرفی و برای آنها نهادینه شود؛ هر نهادی با توجه به ظرفیت‌ها و امکاناتش باید تلاش کند. صدا و سیما یکی از نهادهایی است که می‌تواند در این زمینه نقش داشته باشد. معرفی کردن فرهنگ اسلامی مبتنی بر ارزش‌ها از رسالت‌های خطیر سازمان صدا و سیما است.
مقاله حاضر درصدد است ضمن بیان ارزش‌های انقلاب اسلامی و اهمیت آنها، نقش رسانه را تبیین کرده، پیشنهادهایی برای انتقال ارزش‌های انقلاب اسلامی از طریق صدا و سیما به نسل جوان ارائه دهد.
اداره کل پژوهش‌های اسلامی و رسانه، پنجمین شماره دو فصلنامه مطالعات اجتماعی و رسانه را در ۱۲۰ صفحه و به قیمت ۴۵۰۰ تومان منتشر کرده است./۹۹۸/ن ۶۰۴/ش