برخی کارشناسان گره ازدواج را کور کرده‌اند
اشاره: با توجه به افزایش آمار طلاق در سال‌های اخیر و آسیب‌های اجتماعی که به دنبال آن برای کشور به وجود می‌آید یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های فعالان فرهنگی کشور آسیب‌شناسی ازدواج پایدار و ارائه راه‌حل برای این معضل اجتماعی است.
از آنجایی که خانواده هسته اصلی جامعه سالم در اسلام است و اگر خانواده از هم بپاشد ثبات روانی جامعه به خطر می‌افتد و مشکلات فرهنگی و حتی اقتصادی برای کشور به وجود می‌آورد بنابراین چنانچه بخواهیم مشکلات اقتصادی کشور را حل کنیم ابتدا باید مسائل فرهنگی را چاره کنیم و مهم‌ترین زیرساخت مباحث فرهنگی امر خانواده و ازدواج پایدار است.
ازاین‌رو خبرنگار خبرگزاری رسا با توجه به مناسبت روز ملی خانواده و روز ملی ازدواج که گذشت، گفت‌وگویی را با حجت‌الاسلام صادق گلزاده، معاون پژوهش مجمع جهانی تقریب مذاهب و فعال فرهنگی حوزه علمیه داشته است.
حجت‌الاسلام گلزاده در این گفت‌وگو نگاه مترقی اسلام نسبت به مسأله کفو بودن در ابعاد مختلف زندگی را بررسی کرده است و در پایان برای تمام مراحل ازدواج و زندگی راهکارهای اسلامی ارائه کرده است تا با آسان کردن ازدواج و ترویج ازدواج اسلامی شاهد ازدواج‌های پایدار در کشور باشیم؛ در ادامه این گفت‌وگو تقدیم خوانندگان رسا می‌شود.
رساـ با عرض سلام خدمت حضرت‌عالی؛ یک ازدواج اسلامی دارای چه ویژگی هایی است؟
با عرض سلام خدمت شما ازدواج تکمیل کننده اراده الهی در نظام آفرینش است یعنی ازدواج به نوعی جزئی از آفرینش الهی در تکمیل بقاء نسل بشر است؛ ازدواج امری است که در قرآن توجه ویژه به آن شده و از سنت پیامبر اسلام(ص)، انبیاء الهی و اهل‌بیت(ع) است.
ازدواج موردنظر اسلام ازدواج پایدار است؛ یعنی ازدواجی که وقتی محقق شد تا پایان عمر دختر و پسر با هم هستند؛ برای تحقق ازدواج پایدار اسلام شرایطی را مطرح می‌کند و برای تحقق ازدواج آسان ملاحظاتی مطرح است که توجه به آن می‌تواند ما را به ازدواج آسان و پایدار برساند.
برای فهم درست ازدواج پایدار شرایطی که در ازدواج یک دختر و پسر تا پایان عمر می‌تواند آن ها را همراه کند و می‌تواند به ازدواج گرمی و رونق و مطلوبیت بیشتری ببخشد را از شرایط ازدواج پایدار یاد می‌کنیم و در واقع ازدواج آسان رکنی از ارکان ازدواج پایدار و ازدواج مطلوب است.
کفو بودن از شرایط ازدواج پایدار است
به عنوان مثال کفو بودن که از شرایط ازدواج است از شرایط ازدواج پایدار هم هست؛ به این معنا که کفو بودن زوجین در رونق زندگی می‌تواند تأثیرگذار باشد.
رساـ کفو بودن به چه معنا است و از نگاه اسلام زوجین باید در چه مواردی هم‌کفو باشند؟
کفو بودن به معنی هم‌تراز بودن و در یک سطح بودن است و در ابعاد مختلف مادی و معنوی مطرح است؛ مثلاً کفو بودن در تدین به این معنا است که با بهره‌گیری از تقوا و تدین هیچ‌کدام در حق دیگری اجحاف و ظلم و جفا نمی‌کند و در نتیجه تدین موجب پایداری زندگی می‌شود.
اخلاق هم به عنوان یک رکن ازدواج پایدار مطرح است به این معنا که اگر زوجین مقید به اخلاق باشند و حقوق یکدیگر را رعایت کنند طبیعتاً آسیب‌های این ازدواج کمتر خواهد بود و پیامبر(ص)هم وقتی می‌خواهند حسن خلق را معنا کنند در عظمت حسن خلق می‌فرمایند من از همه شما به اهل خانواده‌ام خوش‌اخلاق‌تر هستم؛ پیامبر(ص) برای حفظ زندگی حسن خلق را به عنوان برجسته‌ترین عامل مطرح می‌کند.
کفو بودن اقتصادی در اسلام مطرح نیست
برخی ملاحظات مانند فاصله طبقاتی اقتصادی می‌تواند از شرایط ازدواج شایسته مطرح شود اگر چه که کمک زیادی به ازدواج پایدار هم می‌کند به این معنا که نمونه‌های مختلفی هست که با وجود این که فاصله طبقاتی اقتصادی داشته‌اند ولی چون شرایط دیگر مهیا بوده است ازدواج موفقی را داشته‌اند؛ به عنوان نمونه می‌توانیم ازدواج پیامبر(ص) و حضرت خدیجه(س) را مطرح کنیم که پیامبر(ص) از نظر اقتصادی وضعیت خوبی نداشتند ولی حضرت خدیجه(س) پشتوانه اقتصادی خوبی داشتند و تا جایی این مال در خدمت اسلام قرار گرفت که معروف است که اسلام با شمشیر امیرالمؤمنین(ع) و مال حضرت خدیجه(س) پیشرفت کرد.
زیبایی ظاهری که معمولاً جوانان برای انتخاب شریک زندگی خود اهمیت زیادی قائل‌اند هم برای ازدواج مطلوب ملاحظه مناسبی است به این معنا که زن و مرد کفو هم باشند و قرین هم باشند.
رساـ کفو بودن در تحصیلات و سواد را تا چه اندازه برای ازدواج پایدار لازم می‌دانید؟
ملاحظات تحصیلی که امروزه خیلی به آن توجه می‌شود می‌تواند جزء خدمت کننده به ازدواج مطلوب باشد ولی در ازدواج پایدار نقش کمتری را دارد به این معنا که چه بسا کسانی که از تحصیلات کمتری برخوردار بوده‌اند ولی توانسته‌اند زندگی خوبی را داشته باشند و چه بسا در زندگی کردن با همدیگر از کسانی که تحصیلات بیشتری داشته‌اند موفق‌تر بوده‌اند به این دلیل که تحصیلات عالی توقعات از همدیگر را بالا می‌برد ولی کسانی که تحصیلات کمتری دارند توقع کمتری از هم دارند و بنابراین سازگاری بیشتری هم دارند.
رساـ نقش قناعت را در ازدواج پایدار چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من در این جا به چند امری که می‌تواند گره‌گشا در زندگی باشد اشاره می‌کنم که هم در ازدواج آسان دخیل هستند و هم در ازدواج پایدار؛ به عنوان مثال قناعت؛ برخی خطا کرده‌اند و قناعت را تنها در جنبه مادی در نظر گرفته‌اند و این معنا ناکافی و نارسا است؛ معنای دقیق قناعت این است که قناعت یک امر باطنی به معنی اکتفا به داشته‌ها و تلاش در جهت ارتقاء داشته‌ها و پرهیز از اسراف و زیاده‌روی است که این هم به امور مادی می‌خورد و هم به امور معنوی و تأثیر زیادی در زندگی دارد.
اگر بخواهم چند مثال غیرمادی از قناعت بزنیم این است که اگر مردی در زندگی به همین مقدار زیبایی همسرش قانع باشد و زنی در زندگی به همین مقدار زیبایی همسرش قانع باشد از این حیث مشکلی در زندگی برایشان به وجود نخواهد آمد و یا اگر از نظر تحصیلی دو شریک زندگی به هم گیر ندهند زندگی پایداری بهتری را خواهد داشت.
قناعت مادی هم همین است ولی برخی معنای منفی به قناعت مادی می‌دهند و اکتفا به وضعیت موجود را طوری معنا می‌کنند که کار و تلاش و کوشش از زندگی فاصله می‌گیرد که این معنا با معنای اسلامی قناعت متفاوت است؛ معنای اسلامی قناعت این است که به خاطر این مقدار وضع زندگی مادی که داری خدا را شاکر باش ولی از مسیر حلال برای ارتقا و بهبودش تلاش کن.
اهداف ازدواج تحت‌الشعاع مسائل حاشیه‌ای قرار گرفته است
ازدواج آسان گمشده امروز زندگی جوانان ما است و متأسفانه سبک زندگی در ازدواج بسیار آسیب دیده است زیرا اهداف ازدواج تحت‌الشعاع مسائل حاشیه‌ای قرار گرفته است؛ ازدواج در اسلام برای ارتقاء سطح دیانت و بقای نسل بشر و تأمین نیاز جنسی بشر است؛ ازدواج برای ارتقای علمی، مادی، معنوی و کامل شدن انسان است و این دو جنس مذکر و مؤنث در مسیر ازدواج الهی و اسلامی کامل می‌شوند.
نگاه دینی نگاه متعالی و جامعی است و ازدواج آسان یکی از سبک‌های زندگی در سیره اهل‌بیت(ع) برای تحقق سنت حسنه ازدواج پایدار است و ازدواج آسان در تحقق ازدواج پایدار نقش اساسی دارد.
تأکید من بر روی ازدواج پایدار به این خاطر است که امروز ازدواج‌ها زود در معرض آسیب طلاق قرار می‌گیرد و با جزئی‌ترین تنشی دچار طوفان نامتعارفی می‌شود در واقع تدبیر کاهش طلاق و حرکت به سمت خانواده پایدار دغدغه‌ای است که باید به آن توجه کرد.
رساـ می‌شود راهکار ازدواج آسان به صورت کاربردی و به گونه‌ای که جوانان بتوانند به آن عمل کنند را برای ما توضیح دهید؟
در ازدواج آسان اولاً در مقام خواستگاری باید بر همدیگر آسان بگیرند؛ برخی از به اصطلاح کارشناسان کتاب‌هایی نوشته‌اند که حاوی چند صد سؤالی است که دختر و پسر در زمان خواستگاری از هم بپرسند و معلوم نیست این معما را از کجا آورده‌اند؟ چرا گره زندگی را این قدر کور کرده‌اند؟ آن هم سؤالاتی که اولویت زندگی نیست مانند این که به کدام رنگ تمایل داری یا اصرار بر این که به کدام نوع غذا علاقه داری و از این نوع سؤالات حاشیه‌ای که در حق ازدواج سالم جفا کرده‌اند.
ما باید آسان بگیریم و کمترین و ضروری‌ترین سؤالات را در مرحله خواستگاری بپرسیم مانند اهدافی که در زندگی دارد و مانند دین‌داری و کفو بودن و سازگاری و قناعت در زندگی؛ قدم اول در ازدواج شناسایی درست است که باید در مسیر شناسایی خانوادگی و پشتوانه خانوادگی شکل بگیرد و وقتی مقدمات ارتباط اولیه حاصل شد به مهم‌ترین مسائل در زندگی مانند سلامت جسمی و روحی بپردازند.
قدم دوم در ازدواج آسان در دوران عقد و نامزدی است که از شیرین‌ترین دوران انس دختر و پسر با همدیگر برای شروع زندگی پایدار است؛ بسیاری از سؤالاتی که در مرحله خواستگاری اصلاً نباید مطرح شود در مرحله عقد خود به خود پاسخ داده می‌شود و این مرحله بهتر است که در محدوده سه ماه تا یک سال باشد و طولانی شدن این دوران آسیب‌هایی را به دنبال دارد.
در دوران عقد توقع از داماد نباید بالا باشد که در هر عیدی چیزی بیاورد؛ سازگاری در دوران عقد و به کم قانع شدن در مسیر ازدواج آسان است؛ از دیگر شرایط ازدواج آسان در مرحله عقد این است که شرط و شروط کمتری بر یکدیگر بگذارند و سبک بودن مهریه می‌تواند کمک زیادی به ازدواج آسان کند.
وقتی به مرحله عروسی و رفتن به خانه می‌رسیم هزینه‌های عروسی یکی از عوامل دشواری ازدواج است؛ بهترین کار این است که عقد و عروسی یک مراسم بیشتر نداشته باشد تا هزینه خود را برای راحتی زندگی آینده خود بیشتر در نظر بگیرند و هر خانواده بر اساس توان خود برای مخارج عروسی برنامه‌ریزی کنند و از چشم و هم‌چشمی در مراسم عروسی پرهیز کنند.
در روزگار ما مبارک‌ترین ازدواج عبارت از این خواهد بود که مخارج ازدواج را سنگین نگیرند و بخشی از آن هزینه را هدیه این ازدواج برای تحقق ازدواج چند خانواده مستمند قرار دهند.
ما امروز نیاز داریم که خیرین برای تحقق ازدواج آسان موقوفاتی را وقف کنند و با ساخت تالار و امکاناتی که برای عروسی‌ها نیاز دارند و تأمین جهیزیه افراد کم‌توان می‌شود به امر ازدواج کمک کنند.
رسم سرریز باید در عروسی‌ها اجرا شود
پرهیز از اسراف حجمی از مشکلات مراسم عروسی را کاهش می‌دهد، در مراسم عروسی باید اقل اندازه غذا را سرو کنند و از رسم سرریز که در هیأت ها اجرا می‌شود در مراسم عروسی هم اجرا شود تا کمترین میزان اسراف غذا صورت بگیرد و اگر غذایی اضافه آمد بتوانند به نیازمندان و مراکز بهزیستی و امداد برسانند که این روش هم پرهیز از اسراف، هم انفاق و هم آسان کردن ازدواج است.
تقید به جهیزیه ایرانی از بهترین کارها است
اگر خیرین سالن‌هایی را بسازند و هزینه مکان عروسی‌ها را کاهش دهند می‌توان در مسیر ازدواج آسان به زوجین کمک کند؛ ازدواج آسان باید در جهیزیه هم مراعات شود و تقید به جهیزیه ایرانی از بهترین کارها است؛ اگر خانواده‌ها تصمیم بگیرند ایرانی بخرند هم به آسان‌سازی ازدواج کمک می‌کند و هم به اقتصاد ملی و افراد جویای کار کمک می‌کند و برکات زیادی در این حوزه دارد.
یکی از مسیرهای ازدواج آسان که به خانواده‌های پر جمعیت و متدین توصیه می‌کنم این است که تمام فامیل با هم جمع شوند و مثلاً خانه‌هایی را بسازند تا کسانی که تازه ازدواج می‌کنند به مدت چند سال از این واحدها استفاده کنند تا بتوانند زوج‌های جوان روی پای خود بایستند.
در تمام مراحل زندگی اخلاق، سازگاری، مدارا و تحمل یکدیگر فاکتور کلیدی پیوند زندگی و ازواج مطلوب و ماندگار است و عشق در زندگی باید از آغاز زندگی شکل بگیرد زیرا عشق سرکش نامتعارف بی‌موقع ممکن است بعدها هم آسیب بزند و هدایت اسلامی به این تعلق گرفته است که عشق زوجین به همدیگر از آغاز پیوند آسمانی ازدواج شکل بگیرد و اگر عاشق هم باشند و به هم محبت کنند تمام مشکلات برطرف خواهد شد و ازدواج پایدار شکل خواهد گرفت./843/گ۴۰۳/س