معیارهای پرورش مدیران برای آینده نظام اسلامی
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، یکی از وظایف حوزه‌های علمیه، پرورش افراد انقلابی به خصوص از دوره کودکی و نوجوانی است. آنچه می‌آید ترسیم عناوین لازمی است که با آن می‌توان یک مدیر برای آینده نظام اسلامی تربیت کرد.
بی شک از لوازم تثبیت و تداوم هنجارهای انقلاب اسلامی، تربیت و پرورش انقلابی آحاد جامعه است. از این رو، باید تربیت نیروهای کاردان و انقلابی برای آینده جمهوری اسلامی ایران یکی از دغدغه‌های مسؤلان نظام اسلامی باشد. پرورش این نیروها، وظایف نهادها و دستگاه‌های مختلفی است که یکی از اینها، حوزه‌های علمیه است که طلاب و روحانیون باید از لحاظ روحیه‌ای، اخلاقی و انگیزشی این افراد را پرورش دهند.
پرورش کودکان و نوجوانان به عنوان مدیران آینده
یکی از زمان‌هایی که باید این کار، شروع شود دوران کودکی و نوجوانی است که نیاز به یک برنامه‌ریزی برای کسب این هدف دارد. طلاب با برپایی طرح مجموعه کلاس‌های پرورش مدیر آینده نظام اسلامی برای کودکان و نوجوانان می‌توانند در پرورش یافتن آنها به یک عنصر انقلابی و لایق، سهیم شوند.
عناوینی که در این برنامه‌ریزی باید مطرح شود را می‌توان به صورت زیر دسته بندی کرد.
۱. صفتی که جنبه زیربنایی دارد و باید قبل از شروع سر فصل‌ها برای کودک و نوجوان، فهم و اجرایی شود ایجاد زمینه کسب توفیق الهی است. چه بسیار کسانی که تلاش و استعداد بالایی داشتند ولی نتوانستند به این نظام، خدمت نمایند. این که یک شخص به جایگاه مدیر نظام اسلامی برسد از توفیقات الهی است. توفیق الهی را از چند طریق می‌توان تحصیل نمود؛ مانند: اطاعت خدا، دعا، توسل، خدمت به پدر و مادر، جلب رضایت آنان و مشمول دعای آنان قرار گرفتن، شکر در صورت کسب توفیق.
۲. صفاتی که در طول رسیدن به مدیریت و سیر این راه باید در خود ایجاد کند متعددند. برخی مانند توکل، اخلاص در عمل، خدا را ناظر خود دیدن و رعایت تقوای الهی، به طور مستقیم با خدا مرتبط می‌شود. بعضی از صفات، ایجاد سرمایه و اندوخته برای زمان مدیریت می‌کنند مثل: تلاش علمی و کسب تخصص بر اساس استعداد و علاقه، تلاش عملی به اندازه توان و پرهیز از تنبلی. کسب مهارت برنامه‌ریزی درست برای برقراری نظم در عملکرد، کسب مهارت حل مسأله و تصمیم گیری در این زمان باید شکل بگیرد. باید در این زمان، صبر و پایداری، امید به کامیابی در تحقق اهداف و اعتماد به نفس، ملازم و همراه شخص باشد. از طرفی باید شناخت زمانه و کسب آگاهی از اوضاع داخل کشور و بین الملل پیدا کند.
۳. صفاتی که پس از رسیدن به مدیریت باید نمود پیدا کند و بسیار لازم است. با این حال، این صفات باید در مرحله سیر به سمت مدیر شدن در شخص، نهادینه شده باشد تا بتواند در مرحله مدیر شدن آنها را اجرا کند.
بخشی از این صفات، مانند: عدم ترس از غیر خدا، دنیا طلب نبودن، مسؤولیت پذیری، صادق و راستگو بودن، وفای به عهد، راز داری، به شدت در زمان مدیریت برای او لازم است. در نظام ولایی، ولایت پذیری برای او ضرورت دارد. باید این نظام را بشناسد و به آن، باور داشته باشد. بر اساس تخصصش، سِمَتی را بپذیرد. انگیزه خدمت رسانی به مردم، خیرخواهی برای دیگران، جاذبه و دافعه به جا و درست، توجه به حقوق مردم، تواضع و عدم تکبر، انتقاد پذیری، استکبار ستیزی، دفاع از مظلوم، ایثار و از خود گذشتگی و روحیه جهادی داشته باشد. مهارت‌های کنترل هیجانات مانند خشم، مهارت روش کار گروهی را در خود ایجاد کند. به دنبال اجرای عدالت و حق مداری باشد. علاوه بر اینها خلاقیت و نو آوری، حرکت بر اساس برنامه‌ریزی صحیح، برای او ضروری است. در هر سطحی از مدیریت که باشد از آموختن، مشورت با صاحب نظران و موفقان عرصه مدیریتی خود، پیدا کردن نقاط ضعف و ناتوانی مدیریت خود و اصلاح آن و درس‌گیری از شکست‌ها، غفلت نورزد. مدیر مدام باید بررسی و محاسبه عملکرد خود و مجموعه زیر نظر او داشته باشد.
نکاتی درباره آموزش این طرح
اینها عناوینی است که باید در آموزش به نسل مدیران آینده نظام، از طریق حوزویان و معلمان و نهادهای فرهنگی، انتقال پیدا کند و در آنها نهادینه شود. این طرح، شامل مجموعه کلاس‌هایی نظری و عملی است که در آنها، کودک و نوجوان می‌تواند خود را بشناسد و اهدافش را در زندگی، ترسیم کند و لوازم رسیدن به آنها را کم کم در خود پدید بیاورد و در نهایت بتواند در جامعه اسلامی، نقش ایفا نماید.
این دوره، در اصل برای کودکان با استعداد خوب، برپا می‌شود ولی می‌توان این طرح را برای افراد با استعداد پایین‌تر نیز اجرا کرد که در این صورت باید در تعریف مدیر، دقت داشت و مدیر را محدود به مدیران رده بالا نکرد. به این صورت که مدیر را کسی تعریف کنیم که می‌تواند اداره جایی را به عهده بگیرد و منابع انسانی و مادی را برای رسیدن به هدف، هماهنگ کند و این از مدیریت خانه و کارهای شخصی خود، شروع می‌شود تا مدیران رده بالای نظامی، دولتی، صنعتی، تجاری، آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، و ... . همه می‌توانند مدیر باشند. مهم این است که هر کسی بتواند به آنچه قابلیت آن را دارد برسد و برای اعتلای نظام اسلامی، تلاش کند.
طول این دوره، بستگی به استعداد بچه‌ها، مدت زمان آموزش و انتخاب سرفصل‌ها توسط برگزار کننده کلاس‌ها دارد. این کلاس‌ها را می‌توان از دوره ابتدایی آغاز کرد ولی لازم نیست تمام این مطالب برای آنها بیان شود؛ بلکه می‌توان به عنوان مثال از بین این عناوین، بر این موارد، اکتفا کرد: دعا، اطاعت خدا، توکل، خدمت به والدین، تلاش علمی و عملی، برنامه‌ریزی، ایثار، امید، صبر، خیرخواهی برای دیگران، خلاقیت. مهم این است که محتوای این سرفصل‌ها در قالب داستان و بازی به آنها انتقال پیدا کند.
معلمان پرورشی می‌توانند این دوره کلاس‌ها را در طول سال تحصیلی، هفته‌ای یک جلسه، اجرا کنند. آنها می‌توانند این صفات را بر دانش آموزانی که به عنوان اعضای شورای مدرسه، انتخاب می‌شوند به طور عملی، تبیین کنند. همچنین می‌شود با دادن مسؤولیت به سایر بچه‌ها، مدیریت و لوازم مورد احتیاج آن را در قالبی کوچک، به آنها آموخت.
در هر جلسه آموزشی می‌توان با طرح سؤال‌هایی، خودشناسی بچه‌ها را نسبت به آن شاخصه‌ی مطرح شده در کلاس، بیازمایند و با تمرین دادن برای تحصیل آن شاخصه در صورت نداشتن یا کم بودن نمره آن شاخصه، در نهادینه شدنش در کودکان، مؤثر بود. خوب است تا زمانی که موفقیت در صفتی ایجاد نشده عجله برای ارائه سرفصل دیگر نداشت و یا به گونه‌ای باشد که مربّی، متوجه باشد که این صفت در این کودک ایجاد نشده است و باید برای جبران عدم تحصیل آن، تلاش شود.
در ذیل هر شاخصه باید نمونه‌هایی عینی از مدیران انقلابی و لایق را مثال زد که زمینه موفقیت آنها کدام یک از این شاخصه‌ها بوده است و یا دارای چه شاخصه‌هایی بوده‌اند.
دسته بندی کردن این صفات به این معنا نیست که فقط در یک قسمت به آنها نیاز داریم و در قسمت بعد به آنها نیازی نیست؛ بلکه به طور حتم برای مرحله بعد، صفات قبل را نیازمندیم. علاوه بر اینکه این عناوین، به طور استقرای تام نیست بلکه سرفصل‌هایی، پیشنهادی است و شخصی که این جلسات را برقرار می‌کند می‌تواند در آن تصرف نماید و تقسیم بندی آن را عوض کند و سر فصل‌ها را کم یا زیاد کند.
بی تردید این مواردی که بیان شد سرفصل‌هایی برای رسیدن یک کودک یا نوجوان به مدیریت جامعه است؛ اما تهیه محتوای این شاخصه‌ها که اساس کار است بر عهده خود مسؤول برگزاری کلاس است./۹۰۱/ی۷۰۲/س
حجت الاسلام مجتبی صداقت، پژوهشگر و دانش آموخته حوزه علمیه قم