جلد سوم کتاب حج در آینه تاریخ منتشر شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پژوهشکده حج و زیارت وابسته به حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، مجموعه مقالات تاریخی فصلنامه میقات حج را در قالب چند جلد کتاب با عنوان حج در آینه تاریخ تدوین کرده که به تازگی جلد سوم آن منتشر و روانه بازار نشر شده است.

با یاران پیامبر صلی الله علیه و آله در مدینه منوره، اصحاب صفّه، حمزه سیدالشهدا علیه‌السلام و حرم شریف آن حضرت، حمزه سیدالشهدا علیه‌السلام، حضرت حمزه علیه‌السلام در جنگ احد، شهدای جنگ احد، تلاش دشمنان در مخدوش کردن شخصیت حضرت حمزه علیه‌السلام، عقیل بن ابی‌طالب در میزان تاریخ صحیح، انگیزه سفر عقیل به شام و پذیرفتن هدیه از معاویه، عقیل و سریال امام علی علیه‌السلام و شخصیت و موقعیت ام البنین در اسلام از مقالات این جلد از کتاب حج در آینه تاریخ است.

با یاران پیامبر صلی الله علیه و آله در مدینه منوره

محمد نقدی

نوشتار پیش رو پژوهشی است که پیرامون تنی چند از یاران پیامبر صلی الله علیه و آله در مدینه به نگارش درآمده است. این نوشتار در فصلنامه میقات حج به صورت سلسله‌وار در ده شماره منتشر شده است؛ اما در اینجا به منظور استفاده بهتر خوانندگان به صورت یکجا و پشت سر هم ارائه گردیده است. هر شماره از این مجموعه مقالات پیرامون یکی از یاران پیامبر بوده و به صورت مختصر به بخشی از زندگانی، رابطه آنها با پیامبر و شهادت آنها پرداخته است. ابولبابه، جویبر، خبیب، حنظله (غسیل الملائکه)، حمزه سیدالشهدا، بلال، جعفر بن ابی‌طالب، خزیمه بن ثابت، ابوایوب انصاری و محمدبن مسلمه اصحابی هستند که نوشتار حاضر درباره آنها نگارش یافته است.

اصحاب صفّه

ترجمه جواد محدثی

نوشتار پیش‌رو که ترجمه فشرده‌ای است از جوزه «اصحاب الصفه» تألیف «ابوتراب الظاهری»، به صورت نسبتا مختصر به معرفی و توضیح احوالات اصحاب صفه می‌پردازد. اصحاب صفّه عنوان جمعی از مسلمانان پاکباخته و تهیدستی است که در صدر اسلام و زمان پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در رکاب آن حضرت بودند. از آنجا که آنها در مدینه تهیدست بوده، خانه و آشنایی نداشتند، در گوشه‌ای از مسجد، سکویی ساخته شده بود که در همان جا روزگار می‌گذراندند و به عبادت مشغول بودند. برخی از افراد مشهور این گروه عبارتند از: بلال بن رباح (مؤذن پیامبر)، ابوذر غفاری، حنظله غسیل الملائکه، سلمان فارسی و ابوایوب انصاری.

اصحاب صفّه

ترجمه سیدابراهیم سیدعلوی

نوشتار پیش رو پژوهشی است که پیرامون اصحاب صفه به نگارش درآمده است. نویسنده نخست به معنای صفّه پرداخته و آن را سایبانی دانسته در مسجدالنبی صلی الله علیه و آله که افراد تهیدستی که به مدینه آمده و آشنایی نداشتند، در آنجا ساکن می‌شدند. ایشان پس از معنای صفّه، موقعیت مکانی صفه و اختلافی که در آن وجود دارد را مورد بررسی قرار داده است. نگارنده در محور بعدی به آمار و تعداد اهل صفه پرداخته و افراد مشهور آنها را ذکر کرده و در ادامه به صفات و ویژگی‌های اصحاب صفه پرداخته و از میان ویژگی‌های آنان، شادابی و بینوایی آنان را بیان کرده است.

اصحاب صفّه

محمدنقی رفعت‌نژاد

نوشتار حاضر پیرامون بررسی اصحاب صفه نگارش یافته است. نگارنده نخست به معنای لغوی و اصطلاحی صفّه پرداخته است. صفه در اصطلاح، به مکان سایه‌داری گفته می‌شود که در قسمت شمالی مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله برای سکونت اصحاب صفه در نظر گرفته شده بود. ایشان در ادامه به شمار اصحاب صفه و اختلاف راویان در آن اشاره کرده است. در محورهای بعدی مقاله، رسیدگی پیامبر صلی الله علیه و آله به اصحاب صفّه، فقر و تنگدستی اصحاب صفّه، شمّه‌ای از اوصاف و فضایل اصحاب صفه در قرآن و روایات و آیاتی در شأن نزول اصحاب صفه بیان شده است.

حمزه سیدالشهدا علیه‌السلام و حرم شریف آن حضرت

محمدصادق نجمی

نوشتار حاضر درباره جایگاه والای حضرت حمزه سیدالشهدا نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم‌السلام و بزرگان دین است. مؤلف ضمن اشاره به مظلومیت این شخصیت برجسته در کتب روایی و تاریخی اهل سنت، تلاش می‌کند تا در این مختصر به شخصیت‌شناسی حضرت حمزه از دیدگاه قرآن، در کلام پیامبر و ائمه اطهار علیهم‌السلام، نقش ایشان در جنگ‌های صدر اسلام و حرم حضرت حمزه در بستر تاریخ بپردازد.

حمزه سیدالشهدا علیه‌السلام

محمدصادق نجمی

این مقاله از دو بخش کلی تشکیل یافته است. در بخش اول به اسلام حضرت حمزه و دفاع ایشان از اسلام و پیامبر صلی الله علیه و آله پرداخته شده است. در بخش دوم، نخشت به شرح چگونگی وقوع جنگ بدر، نتیجه جنگ بدر و اهمیت آن پرداخته و سپس به نقش مؤثر حضرت حمزه و حضور سرنوشت‌ساز و شجاعانه‌اش در آن جنگ اشاره شده است.

حضرت حمزه در جنگ احد

محمدصادق نجمی

نگارنده در بخش نخستین این مقاله مباحثی پیرامون کوه احد بیان کرده است. در این بخش به مباحثی همچون احد کجاست، وجه تسمیه کوه احد، فضیلت احد و قبر هارون در احد اشاره کرده است و پس از مباحث فوق، به شرع و توصیف جنگ احد پرداخته است. وی جنگ احد را در دو مرحله شکست قریش و شکست مسلمانان و علل آن مورد بررسی قرار داده است و در ادامه طبق گفته مورخان، با پدید آمدن شکست و شایعه کشته شدن رسول خدا صلی الله علیه و آله، مسلمانان را به سه گروه مجروحان، فراریان و شهدا تقسیم کرده و سپس به بررسی آنها پرداخته است.

شهدای جنگ احد

محمدصادق نجمی

نوشتار پیش رو پیرامون شهدای جنگ احد نگارش یافته است؛ اما به تصریح نویسنده هدف از این نوشتار، بحث درباره شهادت حضرت حمزه علیه‌السلام و مسائل مربوط به آن است. مقاله در دو بخش به نگارش درآمده است. نگارنده در بخش نخست به صورت مختصر به تعداد شهدای جنگ احد پرداخته و سپس نمونه‌هایی از استقامت و وفاداری آنها را بیان کرده است. در بخش دوم که بیشتر حجم مقاله را به خود اختصاص داده است، به شهادت حضرت حمزه علیه‌السلام و مطالب پیرامون آن اختصاص دارد.

تلاش دشمنان در مخدوش کردن شخصیت حضرت حمزه

محمدصادق نجمی

نوشتار حاضر پیرامون کینه و خصومت بنی امیه نسبت به حضرت حمزه و تلاش آنان در مخدوش کردن شخصیت ایشان به رشته تحریر درآمده است. بنی امیه در گام نخست پس از شهادت حضرت حمزه، تصمیم بر انتقال پیکر ایشان گرفتند؛ اما این تصمیم ناکام ماند. لذا از راه سیاست و فرهنگ وارد شده و در سه بعد به علاششان در مخدوش کردن شخصیت ایشان ادامه دادند. بنی امیه در محور دوم با ساختن داستان‌ها و افسانه‌های ضدّ اخلاقی و نسبت دادن آنها به حضرت حمزه، به تحقیر و تقبیح و همچنین ایجاد نفرت و انزجار نسبت به مقام والا و ارجمندش پرداختند. در محور سوم، تبرئه قائل حضرت حمزه و کم رنگ کردن جنایت وی نسبت به آن حضرت بحث شده است. در این بخش دشمنان با نقل روایتی از زبان خود وحشی و انتساب قتل «مسیلمه کذّاب» به او، این قتل را کفاره شهادت حضرت حمزه قرار داده‌اند.

عقیل بن ابی‌طالب در میزان تاریخ صحیح

محمدصادق نجمی

مخالفان خاندان عصمت، براساس کینه‌ای که نسبت به عقیل داشتند، برای تحقیر و تحریف شخصیت وی تلاش‌های فراوانی کردند که محور این تلاش‌ها را می‌توان در سه موضوع از حوادث زندگی وی، خلاصه کرد: الف) اسلام و هجرت عقیل؛ ب) ملاقات وی با معاویه؛ ج) عدم حضور او در جنگ‌ها. نگارنده در نوشتار حاضر در مقابل تلاش‌های مخالفان، کوشش کرده است با توجه و رجوع به منابع تاریخی صحیح، غبار اوهام و انحراف را از شخصیت عقیل برطرف سازد.

انگیزه سفر عقیل به شام و پذیرفتن هدیه از معاویه

محمدصادق نجمی

نوشتار پیش رو در ادامه مقاله «عقیل بن ابی‌طالب در میزان تاریخ صحیح» و با همان انگیزه به نگارش درآمده است. بخش اول مقاله، ادامه بحث‌های ملاقات عقیل با معاویه را در برمی‌گیرد. نگارنده در این بخش، به دو نمونه از انگیزه‌های غیرواقعی که برای سفر عقیل به شام و ملاقات وی با معاویه نقل شده، اشاره کرده و به بررسی و پاسخ آنها پرداخته است. وی در بخش دوم، عدم حضور عقیل در جنگ‌ها را که مورد بهره‌برداری مخالفان قرار گرفته و موجب زیر سؤال بردن شخصیت عقیل شده، مورد بحث و پژوهش قرار داده است.

عقیل و سریال امام علی علیه‌السلام

محمدصادق نجمی

این مقاله به منظور بررسی داستان عقیل در سریال امام علی علیه‌السلام نگارش یافته است. نگارنده قبل از ورود به بحث اصلی، نخست به معرفی اجمالی عقیل پرداخته است. وی پس از معرفی اجمالی، به شخصیت عقیل در کلام حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سپس از دیدگاه مخالفانش اشاره می‌کند. نویسنده در این بخش به سه نمونه از تهمت‌ها و دروغ‌هایی که علیه عقیل نقل شده، اشاره کرده است. پس از معرفی عقیل، داستان عقیل در سریال امام علی علیه‌السلام مطرح شده است.

شخصیت و موقعیت ام البنین در اسلام

ترجمه محمدرضا میرزاجان

در این مقاله زندگانی و شخصیت حضرت ام البنین از ولادت تا وفات مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده نخست به نسب ام البنین و داستان ولادت او پرداخته و سپس به ازدواج او با امیرمؤمنان علیه‌السلام اشاره کرده و اتفاقات پیرامون آن را نقل کرده است. وی در ادامه به شخصیت این بانوی بزرگوار و رابطه ایشان با امیرمؤمنان و فرزندان ایشان به خصوص امام حسین علیه‌السلام و موقعیت ایشان در جریان کربلا و شهادت امام حسین علیه‌السلام پرداخته است.

سومین جلد کتاب حج در آینه تاریخ شامل مجموعه مقالات تاریخی فصلنامه میقات حج در قطع وزیری، 352 صفحه، شمارگان 1000 نسخه و به قیمت 16 هزار تومان از سوی مؤسسه فرهنگی هنری مشعر وابسته به حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت منتشر شد./920/پ202/ق