حجت الاسلام نیر تبریزی؛ حافظ شعر عاشورایی
خبرگزاری رسا ـ ماه محرم فرصتی برای گرامیداشت یاد و خاطره حجت الاسلام نیر تبریزی، حافظ شعر عاشورایی است، این عالم برجسته با جمعی از شعرا و فضلای عصر خویش مکاتبه و دوستی داشته و در سروده‌هایش بیشتر متأثر از حافظ شیرازی بود.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در تبریز، حجت الاسلام شیخ محمد تقی، متخلص به «نیر» یکی از علما و شعرای معاصر آذربایجان و در عین حال یکی از مفسران و کاوشگران علوم و معارف قرآنی است.
وی فرزند دوم ملا محمد ممقانی در سال 1248 هجری قمری مطابق با 1211 شمسی به دنیا آمد و در سن 22 سالگی برای تحصیل علوم دینی عازم نجف اشرف شد که در بازگشت به عنوان محدث، فقیه و مجتهد شناخته می‌شد و در فنون شعر و ادب از اساتید این فن بشمار می آید.
حجت الاسلام نیر با جمعی از شعرا و فضلای عصر خویش مکاتبه و دوستی داشته و در سروده‌هایش بیشتر متاثر از حافظ بود، از آنجایی که اشعار وی در رثای شهادت اباعبدالله الحسین(ع) سال ها است که مجالس عزاداری آن امام همام زمزمه می شود، حجت الاسلام نیز تبریزی را حافظ شعر عاشورایی لقب داده اند.
البته تاکنون کتاب‌های زیادی درباره حادثه جانسوز کربلا و عاشورا نگاشته شده و شعرای زیادی این رخداد اسف‌انگیز را به نظم درآورده‌اند؛ اما همچنان سیل غم جاری است و تا قیام‌قیامت جاری خواهد ماند.
دیوان اشعار مرحوم حجت‌الاسلام نیر تبریزی، فقیه، محدث، مجتهد و ادیب معاصر در سه بخش مثنوی آتشکده، لآلی منظومه و دیوان غزلیات در سال 1309 سروده شده که متضمن قصاید و قطعات، مراثی و مدایح در اوزان و بحور مختلف است بالغ بر سه‌هزار بیت است که در سال 87 با تصحیح و تعلیقات دکتر بهروز ثروتیان منتشر شده است.
در این مجموعه خواهیم دید که نام‌ها و اسامی شخصیت‌ها اغلب با کنایه آورده شده است چنانچه درباره سرور شهیدان حضرت امام‌حسین(ع) با نهایت احترام از کنایاتی مانند شاه تشنه، شهسوار بادیه ابتلاء، زاده شیرخدا، غیرت‌الله و... استفاده شده است.
شرح تاریخی وقایع کربلا در این منظومه زیبا و مراثی و غزلیات عاشورایی آن ذکر نشده بلکه مثنوی آتشکده و مخصوصا ترجیع بند متین و هنرمندانه لآلی و غزلیات عاشورایی نیز به شیوه‌ای کاملا شاعرانه و عارفانه وقایع دردناک کربلا را از دیدگاه «عشق‌الهی» پیش‌روی مخاطب قرارمی‌دهد.
حجت‌الاسلام نیر این واقعه را با جهان‌بینی خاص دینی و باورهای پیروان مذهب شیعی بررسی و گزارش می‌کند و خود نیز در این مجموعه از صمیم دل به آنها عشق می‌ورزد و معتقد است.
این شخصیت سالیان دراز از محضر علمای نجف و قم بهره‌ها برده است و خود در مطالعات قرآنی مخصوصا علم کلام از سرآمدان زمانه خویش بوده و مقام و رتبه اجتهاد داشته است.
"لآلی منظومه" از دیگر آثار حجت الاسلام نیر است که از چند شعر در قالب ترکیب بند و غزل و قصیده و سایر قالب‌های شعری به سه زبان فارسی، عربی و ترکی سروده شده است.
در این اثر غالب اشعار، عاشورایی و مرثیه ای است و البته سروده هایی نیز در مدح امامان دیگر(ع) در آن به چشم می خورد.
از آثار ماندگار حجت الاسلام نیر تبریزی می توان به شرح ذیل یاد کرد:
- الفیه در طرائف ، به زبان عربی، ممزوج با برخی از کلمات ترکی و لغات فارسی
- کشف السبحات فی تحقیق الصفات ، در کشف معضلات مسائل توحیدی با دلائل عقلی و نقلی که به نام شاهزاده تهماسب حاکم آذربایجان نوشته شده است.
- رساله تفسیر *وما خلقت الجن والانس*
- شرح حدیث اناالنقطه
- صحیفه الابرار
- علم الساعه
- رساله لمح البصر
- مفاتیح الغیب
- رساله نصره الحق
ابیات زیر سروده حجت الاسلام نیر در رثای اباعبدالله الحسین(ع) است:
گفت ای گروه هر که ندارد هوای ما
سر گیرد و برون رود از کربلای ما
ناداده تن به خواری و ناکرده ترک سر
نتوان نهاد پای به خلوت سرای ما
تا دست و رو نشست به خون می نیافت کس
راه طواف بر حرم کبریای ما
این عرصه نیست جلوه گه روبه و گراز
شیرافکن است بادیه ابتلای ما
همراز بزم ما نبود طالبان جاه
بیگانه باید از دو جهان آشنای ما
برگردد آنکه با هوس کشور آمده
سر ناورد به افسر شاهی گدای ما
ما را هوای سلطنت ملک دیگر است
کاین عرصه نیست درخور فرّ همای ما
یزدان ذوالجلال به خلوت سرای قدس
آراسته است بزم ضیافت برای ما
برگشت هر که طاقت تیر و سنان نداشت
چون شاه تشنه کار به شمر و سَنان نداشت
گفتنی است، میرزا محمدتقی حجت‌الاسلام متخلص به «نیر» که فن شعر و ادب یکی از مهره‌های اصلی در روزگار خود به شمار می‌رفت؛ دهم محرم سال 1330 قمری در شهر تبریز دار فانی را وداع گفت و و بنا بر وصیت، جنازه اش در نجف اشرف مدفون شد./935/ت301/س
ارسال نظرات