معرفی و تبلیغ اخلاق و کرامت حسنی؛ راه جداسازی اسلام ناب از جریان تکفیر
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از شبستان، به مناسبت سالروز میلاد مسعود و همایون سبط اکبر، حضرت امام حسن مجتبی(ع)، کریم اهل بیت(ع) است از این رو و در تحلیل جایگاه رفیع ایشان در جهان اسلام و فضائل و مناقب آن امام همام(ع) با حجت الاسلام والمسلمین محمدجعفر مروّجی طبسی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و همچنین محقق و مؤلف سیره اهل بیت(ع) به گفت وگو پرداخته ایم که مشروح آن از نظرتان می گذرد:
به منظور ورود به بحث لطفا در باب مسائل وجودی و بررسی جایگاه امامتِ امام حسن مجتبی(ع) و نیز رویکردهای معرفتی و زیستی ایشان توضیحاتی دهید.
امام حسن مجتبی(ع) در شب نیمه ماه مبارک رمضان سال سوم هجری در مدینه النبی(ص) چشم بر جهان گشودند و رسول گرامی اسلام(ص)، نام این نوزاد گرانقدر را حسن نهادند؛ شهادت این امام بزرگوار(ع) نیز در ماه صفر سال 48 یا 49 هجری بیان و عمر پُربرکت این امام همام(ع) در زمان شهادت، 47 یا 48 سال ذکر شده است.
مدت امامت این امام حسن(ع) بعد از پدر گرامیشان، حضرت امیرالمومنین(ع)، 20 سال بوده است؛ در باب جایگاه این ایشان در قرآن کریم، همین نکته کفایت می کند که امام مجتبی(ع) و برادر گرامیشان حضرت سیدالشهداء(ع)، از مصادیق بارز آیه تطهیر و آیه شریفه مباهله هستند؛ بدون تردید و با اجماع همه مفسرین و محققین، اعم از شیعه و سنی، چه در گذشته و چه در حال حاضر، مقصود از«ابنائنا» درآیه شریفه مباهله، حضرت امام مجتبی(ع) و حضرت سیدالشهداء(ع) هستند.
در باب جایگاه امام حسن مجتبی(ع) نزد پیامبر مکرم اسلام(ص) باید گفت که این جایگاه، بسیار رفیع و والا ذکر شده است؛ حافظ ابن عساکر دمشقی و شافعی مذهب، متوفی ،571 در کتاب «تاریخ دمشق»، جلد چهارهم، حدیثی را به این مضمون از نبی مکرم اسلام(ص) بیان می کند که، وجود مبارک پیامبر اکرم(ص) روزی دست مبارک حسنین(ع) را گرفتند و فرمودند:«مَن اَحبَنی و اَحَبَ هاذَین و اباهُما واُمُهما، کانَ مَعیَ فِی دَرَجَتی یَومَ اَلقیامَه»، یعنی «هر کسی من و این دو کودک و پدر و مادرشان را دوست بدارد و به آنها مهر و محبت بورزد، در روز قیامت، در کنار و مرتبه من قرار خواهد گرفت»؛ باید گفت: در این حدیث شریف، این معنای همراهی و همگامی و در قیامت و در کنار پیامبر(ص)، جایگاه حقیقی تعریف شده است و نه جایگاه مجازی و این رتبه و مقام شریف، نسبت و اندازه موقعیت و منزلت و مراتب اهل بیت(ع) را به خوبی نمایان می سازد.
نکته دیگر که در این مقام باید بیان کرد این است که، یکی از مهمترین و عمومی ترین مؤلفه ها و شاخصه ها در زندگی ائمه(ع) و بخصوص زندگی امام مجتبی(ع)، بحث روش و منشِ مواجهه و برخورد این بزرگواران، در برابر مردم و عوام الناس نهفته است؛ این حضرات(ع) در مواجهه با کاستی ها و نواقصی که از مردم در راه دین سر می زد، بسیار بردبارانه و معقول برخورد می کردند، ائمه(ع)، هرگز در برابر مردم، روش و منش، تند و زننده نداشتند؛ در مناقب ابن شهر آشوب، جلد سوم، صفحه 452، نقل شده: روزی حسنین(ع) بر پیرمردی که مشغول وضو گرفتن بود، عبور می کردند و سپس متوجه شدند که وضو گرفتن این مرد کهنسال غلط و نادرست است؛ آن حضرات(ع) آن مرد را مورد سرزنش و نکوهش قرار ندادند و با توجه به جایگاهشان، به آن مرد نگفتند که وضویت باطل و نادرست است، بلکه خودشان در حضور آن مرد شروع کردند به وضو گرفتن و سپس با یکدیگر به بحث و گفتگو پرداختند که وضوی کدامیک از آنها درست و صحیح است؟ سپس این امامان شریف(ع) نزد مرد کهنسال رفتند و از وی خواستند که میان آن دو امام(ع)، داوری نماید و بگوید که وضوی کدامیک صحیح است؛ مرد کهنسال در مقام داوری و حکمیت میان آن دو امام(ع) بیان داشت که وضوی هر دوی شما بزرگواران(ع) صحیح است و وضو گرفتن من دارای اشکال و نقص بود و هم اینک وضو گرفتن صحیح را از شما فرا گرفتم.
در این روایت وارد شده است که «وَقَد تَعَلَمَ الان مِنکُما و تابَ علی یَدیکُما»، یعنی اینکه روش صحیح را هم اکنون از روی دست و کردار شما آموختم و نزد شما بزرگواران توبه می نمایم و این مرتبه را از درجه و مرتبه و مهربانی شما خواهم داشت. این روایت مهم این پیام عظیم را در بر دارد که در برخورد با افراد خطاکار و جاهل می بایست چگونه برخورد و مقابله کرد و یا به تعبیری دیگر، روش صحیح امر به معروف و نهی از منکر چگونه می بایست قرار بگیرد، باید گفت که می بایست از این دست روایات و آموزه های ائمه(ع) درس و پند گرفت و در جامعه اسلامی، روش و مشی درست برخورد با معضلات و نواقص را فرا گرفت.
کدامیک از دیگر مولفه های سبک زندگی امام مجتبی(ع) برای امروز ما قابل الگوبرداری و کاربرد است و میت واند به رفع مشکلاتی که با آنها دست و پنجه نرم می کنیم کمک کند؟
در حال حاضر و در جامعه اسلامی افراد خطاکار و کم توجه کم نیستند که می بایست با توجه به اصول و با اهتمام به روش ها و مناسباتی که ائمه بزرگوار(ع) در برابرمعضلات و نواقص به ما آموخته اند، با این افراد و رویکردها مواجهه و برخورد کرد؛ شما اگر در رویه و سیرت ائمه معصوم(ع) دقت و پژوهش کنید متوجه می شوید آنها هرگز با خشونت و سرسختی با مردم مواجه نمی شدند. باید گفت: متأسفانه این محور مهم و اساسی که جنبه تربیتی و اخلاقی نیز دارد، در بررسی و تحلیل مناقب و سجایای اهل بیت(ع) پُررنگ و مشهور نشده است.
محور دیگر در زندگی ائمه معصوم(ع) و خصوصاً در زندگی امام مجتبی(ع)، نوع برخورد و رویارویی آن حضرات(ع) با مخالفان و به تعبیری معاندین ایشان نهفته است، در روایات آمده است، در دوران امامت امام مجتبی(ع)، شخصی از اهالی شام به تحریک معاویه، وارد مدینه النبی(ص) می شود و در بدو ورود و در حضور امام مجتبی(ع) شروع می کند به جسارت و بی ادبی تمام و کمال، نسبت به جایگاه رفیع و والای حضرت امیرالمومنین(ع)؛ امام حسن(ع) در برابر تمام جسارت ها و بی ادبی های این مرد نسبت به ساحت مقدس حضرت امیر(ع)، با کمال آرامش و متانت رو می نمایند به آن مرد و می فرمایند: آیا مشکلی داری؟ آیا شما در این شهر غریب هستی؟ آیا شما در این شهر مسکن و مأوایی برای استراحت و آسایش داری و اساساً آیا نیاز مادی و جسمی داری یا خیر؟ شما هر مشکل و خواسته ای داری بیان کن تا من برایت فراهم نمایم؟
مرد شامی در مواجهه با این همه کرامت و ادب و متانت در برابر گستاخی ها و جسارت هایی که نسبت به حضرت امیر(ع) روا داشته بود، خاضعانه در برابر امام مجتبی(ع) قرار می گیرد و با خطاب قرار دادن ایشان این آیه شریفه قرآن را تلاوت می کند که:«وَاَللهُ یَعلَمُ حیثُ یَجعَلُ رسالَته»، یعنی اینکه خداوند متعال، بهتر می داند که مبنا و اساس نبوتش را در چه جایگاه و خانواده ای قرار دهد.
جا دارد در این مقام، اشاراتی نیز نسبت به پدر گرامی امام مجتبی(ع)، حضرت امیر(ع) شود و پاره ای از مناقب والا و الهی این امام بزرگوار(ع) نیز بیان شود؛ حاکم نیشابوریِ شافعی مذهب، متوفی 405 هجری، در کتاب «المستدرک علی الصحیحین»، حدیثی به این مضمون را نقل می کند: زمانی که ابن ملجم ملعون و روسیاه تاریخ، آن ضربه کاری و اثرگذار را بر پیشانی و جبین، امام المتقین وامیرالمؤمنین حضرت علی(ع) وارد می کند، حضرت امیر(ع) با توجه به شدت جراحت و قساوتی که ابن ملجم ملعون نسبت به ایشان روا داشته بود، بیان می فرمایند:«اگرچه این شخص، باعث شهادت من خواهد شد و به روایت نبی مکرم اسلام(ص) که فرمود: ای علی(ع) قاتل تو، شقی ترین مردمان است؛ ولی شما نسبت به او سخت و شدت نگیرید و جا و بستر او را راحت و نیکو قرار دهید.»
بنده می خواهم با توجه به این حدیثی که حاکم نیشابوری از حضرت امیر(ع) نقل می کند این نتیجه را به دست آورده و آن را برای سعادت و سلامت و روشنی بخشیدن به زندگی و زیستن جامعه اسلامی و جهانی بیان کنم که ما می بایست رأفت و رحمت و چگونه برخورد کردن با دشمن را از اهل بیت(ع) فرا بگیریم، نکته دیگر در این مسئله این است که، روش و مسلک صحیح اسلامی در رفتار و کردار و افعال را نیز، می بایست در مکتب ائمه معصوم (ع) فرا گرفت؛ امروزه متأسفانه عده ای در دنیا به نام اسلام و قرآن و پیامبر اکرم(ص) نه به مسلمان رحم و شفقت می نمایند نه به غیرمسلمان؛ این افراد در حال حاضر یک اسلام اُموی و دَموی را در سطح جهان نشر و گسترش می دهند که نمونه های خونریزی ها و ددمنش های آنها را به وضوح در سطح جهان، اعم از خاورمیانه تا اروپا مشاهده می نمایید؛ مسلمانان واقعی با توجه به مسلک و روش اهل بیت(ع) می بایست تا آنجا که می توانند این افراد خونریز و سفاک و ددمنش را از پیکره اسلام جدا کنند تا دنیا و جهانیان آگاه شوند که خشونت و خونریزی، از مرام و منش و رفتار و دایره اخلاقی اسلام خارج است؛ باید به جهانیان عرضه شود که اسلام حقیقی و راستین، همان رفتار و منش حضرت امیر(ع) در مواجهه با قاتل خود است که بیان داشتند: «با او با توجه به قساوت و شقاوتش، مدارا و ترحم نمایید».
باید گفت که امروزه متأسفانه اسلام حقیقی و راستین جای خود را به اسلام دروغین و غیرواقعیِ، اُموی و دَموی داده است و این سطح از گرفتاری ها و معضلات را برای مسلمین به وجود آورده است. ان شاءالله خداوند سبحان، همگی ما را از پیروان و محبین حقیقی اهل بیت(ع) قرار دهد و در مسیر پیروی از این بزرگان همگی ما را یاری کند./۱۳۲۵//۱۰۲/خ