بدون عدالت نمی توان به حکمت عملی دست یافت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، محسن جوادی، مدیرگروه اخلاق دانشگاه قم، عصر امروز در نشست علمی عدالت و اخلاق که در دانشگاه قم برگزار شد، با اشاره به این که علامه طباطبایی(ره) عدل را موضوع اصلی تأملات اخلاقی می دانست، ابراز داشت: عدل نه تنها صلاح فردی را فراهم می کند؛ بلکه صلاح اجتماعی هم با عدالت تأمین می شود.

وی با بیان این که آنچه در اخلاق در رابطه با عدالت مطرح می شود عبارت از این سه جمله ارسطو است که ماهیت عدالت چیست و متعلقات و افعالی که عدالت در آن باید اجرا شود، چیست و عدالت چه نوع حد وسطی است، گفت: در تفکر اخلاقی سنتی یونان هر فضیلتی یک نوع حد وسط است و باید اول یک قوه ای باشد که اگر حد وسط را در آن در نظر بگیریم آن عدالت است.

جوادی اظهار داشت: رعایت عدالت در هر قوه ای از قبیل شهوت، غضب و عقل فضیلت است که به ترتیب می شود عفت، شجاعت و حکمت و این گونه نیست که عدالت فی نفسه فضیلت باشد.

وی با بیان این که معنای اول عدالت از نظر ارسطو این است که عدالت، فضیلت فضیلت ها است، خاطرنشان کرد: همان گونه که مزاج سرد و گرم که در بدن انسان قرار دارد برآورد مجموعه قوای بدن است، عدالت اجتماعی هم برآورد تمام فضیلت های جامعه است و به معنای جامعه ای است که تمام قوه ها را در حد اعتدال دارد.

مدیرگروه اخلاق دانشگاه قم به معنای دوم عدالت در آثار ارسطو پرداخت و گفت: عدالت قوه اراده و حاکمه است و بر قوه شهویه و عاقله و دیگر قوا حاکم است که اگر اعتدال داشته باشد ما می گوییم این فرد عادل است؛ بنابر این قوه عدالت باید قدرت مدیریت دیگر قوه ها را داشته باشد تا به فضیلت برسیم.

وی افزود: موضوع عدالت فقط اخلاق و فضیلت نیست؛ بلکه یکی از چالش های اساسی مکاتب سودگرایی هم موضوع عدالت است؛ بنابر این عدالت در اخلاق وظیفه هم از مباحث جدی است.

جوادی با اشاره به نسبت عدالت با بقیه مباحث حکمت عملی در فلسفه اسلامی، ابراز داشت: همان گونه که در حکمت نظری هیچ بحثی پیش نمی رود، مگر این که اجتماع نقیضین و ارتفاع نقیضین را حل کرده باشیم؛ در حکمت عملی هم هیچ کاری پیش نمی رود، مگر این که عدالت را پذیرفته باشیم./843/پ202/س