قساوت قلب چگونه ایجاد می‌شود؟
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام محمدحسین آیت، کارشناس قرآن و حدیث، در برنامه شبستان که از رادیو معارف پخش می‌شد، گفت: یکی از صفات اخلاقی که لازم است انسان حتماً به آن پرداخته و دقّت داشته باشد، صفت سلامت قلب و رقّت آن است که در مقابل آن هم صفت قساوت قلب است.
وی افزود: قرآن کریم می‌فرماید «ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُکُم مِّن بَعْدِ ذَلِکَ فَهِیَ کَالْحِجَارَ‌ةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً» دل‌هایی که مثل سنگ سخت شده است، یا از سنگ هم سخت‌تر، انسان وقتی که به دنیا می‌آید قلب او نرم و لطیف و دارای رحمت است، امّا به جایی می‌رسد که از سنگ، سخت‌تر می‌شود، چه چیزی از آن گرفته شده و یا چه به آن داده شده که این‌چنین شده است؟
حجت‌الاسلام آیت اظهار داشت: افرادی که سنگ دل هستند، نسبت به مصائب و مشکلات خود و اطرافیانشان بی تفاوت هستند، انسان‌هایی هستند مرده که از یاد و نام خدا هیچ لذّتی نمی‌برند، انبیا را نمی‌فهمند تا بخواهند بپذیرند، روی قلب آن‌ها اثر نمی‌کند، چون انعطاف پذیری و انفعال دل ندارند.
وی ادامه داد: در روایت داریم که امام کاظم (ع) می‌فرماید «خدا به حضرت داوود وحی فرستاد که ای داوود به امّت خودت بگو که از شهوات بر حذر باشند، چرا که کسی که دلش آمیخته به شهوت دنیا است، از من در حجاب و پرده است» یعنی این فرد دیگر نمی‌تواند درک کند آن معارفی را که باید درک کند.
این کارشناس قرآن و حدیث در ادامه گفت: قرآن کریم هم می‌فرماید «فَوَیْلٌ لِّلْقَاسِیَةِ قُلُوبُهُم مِّن ذِکْرِ اللَّـهِ أُولَـئِکَ فِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ؛ وای بر کسانی که قلب‌هایشان سخت است، در برابر ذکر خدا، این‌ها در گمراهی آشکاری به سر می‌برند» لازم است ببینیم که قلب ما در چه حالی است و چه نمره‌ای دارد و اینکه چقدر متأثر شده و اشک می‌ریزیم؟
وی افزود: آن‌ها که زیاد گریه می‌کنند قلب‌هایشان نرم‌تر و رقیق‌تر است، این درست نیست که بگوییم گریه برای زن است و کسی که گریه می‌کند، مرد نیست، بلکه گریه کردن یک ارزش است و خانم‌ها هم که بیشتر گریه می‌کنند، در خیلی از موارد برای این است که دل آن‌ها نازک‌تر است و رقّت قلب آن‌ها بیشتر است که راحت می‌توانند گریه کنند.
حجت‌الاسلام آیت گفت: امام علی(ع) می‌فرماید «با رقّت قلب به مبارزه با قساوت قلب بروید» یعنی اسباب و علائم رقّت قلب را در قلبتان ایجاد کنید تا اینکه قساوت، رخت بر بندد و از شما دور شود، در جای دیگر هم آن حضرت می‌فرماید «قلب برای شما سالم و رقیق نمی‌شود تا هنگامی که تُحِبُّ لِلْمُؤمِنِینَ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِکَ؛ آنچه برای خودت دوست داری، برای مؤمنان هم دوست داشته باشی و از خودخواهی دست برداری».
وی اظهار داشت: از بزرگ‌ترین بدبختی‌ها این است که انسان سنگ دل باشد، در روایت دیگری حضرت امیرمؤمنان(ع) می‌فرماید «بترسید از پر خوری که قلب را قسی می‌کند» غلبه حیوان صفتی و درنده خویی، پر خوری، پرخوابی، ترک ذکر و عبادت، ترک هم‌نشینی با دانشمندان، ترک مجالس ذکر و دعا، بخل، آرزوهای بلند سبب قساوت قلب می‌شود که باید انسان در برابر این‌ها از خودش مواظبت کند.
وی ادامه داد: امام علی(ع) در روایتی دیگر می‌فرماید «چشم‌ها خشک نمی‌شود مگر به خاطر اینکه قلب‌ها را قساوت گرفته است و قلب‌ها را قساوت نمی‌گیرد الّا به زیادی گناه» گاهی می‌گوییم ما که گناه نمی‌کنیم، امّا وقتی که بررسی می‌کنیم می‌بینیم که قلبمان را قساوت گرفته است، پس اگر گناه نمی‌کنیم، این قساوت از کجا به وجود آمده است؟ معلوم است که گناه می‌کنیم، کثرت هم دارد امّا توجّه به آن نداریم.
حجت‌الاسلام آیت ابراز داشت: در روایات است که در آخرالزمان یکی از بدترین اتفاقاتی که می‌افتد این است که قلب‌ها را شقاوت و قساوت می‌گیرد، قلب‌ها وقتی که قسی شد، ظلم هم زیاد می‌شود و کسی به کسی رحمت و رأفت ندارد.
وی اظهار داشت: پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید «در زمانی که به واسطه گناهان بی شمار، زمان قساوت دل‌ها است، اگر کسی بتواند قلب خودش را رقیق و لطیف کرده و خودش را از گناهان دور نگه دارد، من به او قول می‌دهم که روز قیامت با خود من محشور شود».
وی ادامه داد: البته در همین زمانی هم که ما زندگی می‌کنیم، هرچند شاید هنوز به شدت آن سال‌ها و ماه های قبل از ظهور نرسیده باشیم، (همچنان که این احتمال هم هست)، امّا زمانه‌ای است که قساوت و شقاوت در بسیاری از مردم دنیا اثر کرده است.
این کارشناس مباحث قرآن و حدیث افزود: مردم زمانه ما گاهی هزاران کشته را می‌بینند، هزاران نفر را می‌کشند ولی ذرّه‌ای قلبشان تکان نمی‌خورد، حضرت امام حسین(ع) می‌فرماید «در یک روز، یهودی‌ها هفتاد پیغمبر را کشتند و هنگامی که آفتاب طلوع کرد، مغازه‌ها را باز کرده و شروع به کار کردند» قساوت قلب در این‌ها به نهایت خودش رسیده بود.
حجت‌الاسلام آیت گفت: در طول تاریخ، افراد قسی‌القلب، زیاد بوده‌اند، در زمان خودمان یکی از این افراد، صدام بود که جنگ تحمیلی را هم برای عراق و هم ایران به راه انداخت و هزاران کشته را در پی داشت، احوالات و زندگی این شخص را اگر بررسی کنیم می‌فهمیم که چه قساوت و شقاوتی داشته است.
وی در پایان با تشبیه قساوت قلب به اعتیاد گفت: قساوت یک دفعه حاصل نمی‌شود بلکه معمولاً از یک جایی شروع می‌شود، باید بدانیم که تدریج در این امر خیلی مهم است، بنابراین باید به بچه‌ها گفته شود که قلبشان رقیق است، پس سعی در حفظ آن داشته باشند و به واسطه گناهان که در قساوت قلب موثّر هستند، این رقّت قلب از آن‌ها گرفته نشود. /9194/پ202/ی