بایسته‌های انتخاب موضوع و کارشناس در برنامه‌های گفتگومحور مذهبی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان‌نامه «بایسته‌های انتخاب موضوع و کارشناس در برنامه‌های گفتگومحور مذهبی» پژوهشی از مرتضی جمالی کیا در مقطع کارشناسی ارشد ارتباطات دانشکده صدا و سیما قم، با راهنمایی سیدمحمدمهدی موسوی‌مهر، مشاوره علیرضا پویا و داوری کمال اکبری، دفاع و با درجه عالی پذیرفته شد.
جمالی کیا در جلسه دفاعیه پایان‌نامه خود که پیش از ظهر امروز در سالن جلسات دانشکده صدا و سیما قم برگزار شد، مهم‌ترین دغدغه‌اش را در تدوین این پژوهش، سوژه‌های تکراری و کلیشه‌ای و انتخاب کارشناسان ثابت بدون در نظر گرفتن اهمیت تنوع آنان در برنامه‌های گفتگومحور مذهبی، عنوان کرد.
وی از مجری، کارشناس و موضوع به عنوان سه مؤلفه اساسی در موفقیت برنامه‌های گفتگومحور نام برد و در فرایند تولید یک برنامه گفتگومحور مذهبی بر اهمیت موضوع‌شناسی و انتخاب کارشناسان متخصص، متبحر و توانمند که توان تبیین صحیح موضوعات مورد نظر را داشته باشند، تأکید کرد.
جمالی کیا در ادامه اظهار داشت: سهم دریافت مفاهم دینی از رسانه‌های نوین به اندازه‌ای بالا رفته است که شاید بتوان ادعا کرد آنچه مردم از رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی دریافت می‌کنند، بیش از رسانه‌های سنتی و قابل اعتنا است.
این دانشجوی رشته ارتباطات گفت: اگرچه براساس قانون اساسی، رسانه‌های رادیو و تلویزیون در کشور ما دولتی هستند و در چهارچوب‌های نظام جمهوری اسلامی فعالیت می‌کنند، اما شاهد بعضی آسیب‌ها، کاستی‌ها و نقایص هستیم که به همین میزان ضریب نفوذ بالا می‌تواند مشکلاتی را که از بابت انتقال مفاهم دینی اتفاق می‌افتد، پردامنه کند.
جمالی کیا یادآور شد: هرچند سهمی که مردم از فضای مجازی و به ویژه رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی دریافت می‌کنند سهمی قابل اعتنا است و به زعم برخی صاحب نظران امر مبارکی به شمار می‌رود، اما نگرانی از آسیب‌های موجود، در حوزه و رسانه و در میان متدینان و دغدغه‌مندان دائم محل بحث بوده است.
وی با اشاره به بعضی از آسیب‌ها و کاستی‌ها که می‌تواند مشکلاتی را که از بابت انتقال مفاهیم دینی اتفاق می‌افتد پردامنه کند، خاطرنشان کرد: این نگرانی در حوزه و رسانه و در میان متدینان و دغدغه‌مندان دائم محل بحث بوده است، به ویژه اینکه در عرصه انتخاب موضوع و کارشناسان برنامه‌های گفتگومحور مذهبی، این نگرانی بیشتر به چشم می‌خورد.
براساس این گزارش، پژوهشگر برای رسیدن به هدف اصلی تحقیق، ابتدا به بررسی ضوابطی پرداخته که در سازمان صدا و سیما مصوب و مکتوب شده است. وی همچنین ضوابطی را که نانوشته بوده و مدیران و تهیه‌کنندگان برنامه‌های گفتگومحور مذهبی، ملزم به رعایت آن هستند را مورد بررسی قرار داده است.
جمالی کیا در این زمینه اذعان می‌کند که با مدیران و تهیه‌کنندگان متعددی به گفتگو نشسته و برخی اسناد سازمان صدا و سیما را تا آنجا که امکان داشته مورد بررسی قرار داده است، اما هیچ ملاک و معیار مشخصی را که برای انتخاب موضوع و کارشناس تدوین شده باشد، مشاهده نکرده است.
وی البته از کتابچه‌ای با عنوان «اهداف، محورها، اولویت‌ها و سیاست‌های تولید، تأمین و پخش گروه سال» تدوین شده از سوی مرکز طرح و برنامه‌ریزی سازمان صدا و سیما در سال ۸۴ نام می‌برد اما معتقد است که در این کتابچه نیز، ملاک مشخصی برای موضوع مورد نظر وجود ندارد.
این گزارش می‌افزاید، پژوهشگر پس از بررسی ضوابط مورد نظر، در بخش دوم پژوهش خود به احصاء ملاک‌های مورد نظر پرداخته است؛ وی ابتدا با مدیران و تهیه‌کنندگان به گفتگو نشسته و ملاک‌ها و معیارهای آنان را برای انتخاب موضوع و کارشناس در برنامه‌های گفتگومحور مذهبی جویا شده است.
وی در بخش بعد با توجه به اینکه گروه‌های معارفی برای انتخاب موضوع و کارشناس، از کارشناسان تراز اول رسانه ملی بهره می‌گیرند، برخی از این کارشناسان را انتخاب کرده و در نهایت، پس از انجام مصاحبه با ۱۷ نفر از کارشناسانی که خود با این موضوع درگیر هستند، این پژوهش را به سرانجام رسانده است.
در بخش ضرورت و اهمیت این تحقیق می‌خوانیم: «ضرورت تحقیق پیش‌رو از رسالت صدا و سیما در طرح و گسترش مناسبت‌های مذهبی نشأت می‌گیرد و تمام تلاش آن نیز دستیابی به یک چهارچوب عملی در عرصه انتخاب «موضوع» و «کارشناس» برنامه‌های گفتگومحور مذهبی و ارائه مدل مناسب در این زمینه است.»
پژوهشگر برای رسیدن به هدف پایان‌نامه خود با استفاده از روش مطالعه کیفی و براساس نظریه داده بنیاد و طرح نظام‌مند استراوس و کوربین و با بهره جستن از نرم‌افزار کیفی «مکس کیودا» به کدگذاری و مقوله‌بندی پرداخته و در نهایت پنج بایسته اصلی برای انتخاب موضوع و یازده بایسته کلیدی برای انتخاب کارشناس، معرفی کرده است.
گفتنی است که پایان‌نامه «بایسته‌های انتخاب موضوع و کارشناس در برنامه‌های گفتگومحور مذهبی» پژوهش مرتضی جمالی کیا در مقطع کارشناسی ارشد ارتباطات دانشکده صدا و سیما قم، با راهنمایی سیدمحمدمهدی موسوی‌مهر، مشاوره علیرضا پویا و داوری کمال اکبری، دفاع و با نمره 19/25 و درجه عالی پذیرفته شد./920/پ۲۰۲/ج