محرمات پیام رسانه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام و المسلمین عباس رفعتی نائینی، دستیار مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور در امور رسانه، در درس خارج فقه رسانه که در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد، به بیان اهمیت و شیوه درسی مبحث سال جاری خارج فقه رسانه پرداخت.

رییس مرکز تخصصی حقوق و قضای حوزه علمیه قم اظهار داشت: هرچند مباحثی در رسانه وجود دارد که بسیار مبتلابه بوده و نیاز به پژوهش و تحقیق دارد، اما مباحث فقهی رسانه تا کنون مورد مباحثه دقیق قرار نگرفته است.

وی با بیان این که فقه رسانه در چهار فصل قابل بررسی است، گفت: درس خارج فقه رسانه در چهار فصل کلیات، تأسیس و اداره رسانه، پیام رسانه(محتوای رسانه)، پیام رسان(احکام عوامل رسانه) و در نهایت پیام‌گیران رسانه(مخاطبین و کاربران) مورد بررسی قرار خواهد گرفت که در حال حاضر به بررسی فصل دوم با عنوان پیام رسانه رسیده‌ایم.  

مشاور عالی مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور برای یادآوری مباحث، نمایه‌ای کلی از مباحث سال‌های گذشته بیان کرد و ابراز داشت: پس از اتمام فصل اول به بررسی فصل دوم تحت عنوان پیام رسانه(محتوای رسانه) پرداختیم و در وهله نخست اهداف رسانه بیان شد و پس از آن سیاست‌های پیام رسانه مورد بررسی قرار گرفت.

وی با بیان این که سیاست‌های پیام رسانه، باید‌ها و نباید‌هایی است که یک رسانه باید از آنها پیروی کند، گفت: باید‌های رسانه دینی در سال‌های گذشته در قالب ۱۰ مورد بیان شد و بر رسانه دینی واجب است تا آنها را انجام دهد و از نباید‌ها و محرمات نیز دوری کند.

دستیار مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور در امور رسانه با تأکید بر این که تفاوتی اساسی میان باید‌ها و نباید‌های وجود دارد، تصریح کرد: باید‌هایی که در سیاست‌‌های پیام‌رسانه وجود دارد، به رسانه دینی اختصاص دارد اما نباید‌ها به رسانه دینی اختصاص ندارد بلکه هر رسانه‌ای که بخواهد در سرزمین اسلامی به عنوان رسانه مجاز در موضوعات مختلف دینی یا غیردینی از جمله رسانه تفریحی، سرگرمی، تبلیغاتی، خبری و غیره به فعالیت بپردازد باید از این نباید‌ها پیروی کند.

وی افزود: در پیام رسانه محرماتی وجود دارد که مختص به همه رسانه‌ها است و رسانه مجاز از لحاظ شرعی باید این خط قرمز‌ها را رعایت کرده و از آنها تجاوز نکند.

سخنگوی مدیریت حوزه‌های علمیه سراسر کشور اظهار داشت: رسانه مجاز، یک رسانه دینی نیست اما اگر مسلمانی بخواهد یک رسانه غیردینی را اداره نماید، مکلف به رعایت محرمات پیام رسانه است، بنابراین در صورتی که یک رسانه مجاز این محرمات را زیر پا بگذارد فعالیتش مشروع نبوده و حق فعالیت نخواهد داشت.

وی با بیان این که محرمات پیام رسانه به سه دسته تقسیم می‌شود، ابراز داشت:‌ دسته نخست پیامی است که اصل آن مجاز است اما به خاطر همراهی با یک فعل حرام همچون موسیقی حرام، کل آن پیام رسانه حرام می‌شود.

استاد درس خارج حوزه با اشاره به دسته دوم از محرمات پیام‌ رسانه، گفت: در صورتی که پیام رسانه مقارن با فعل حرام نباشد بلکه خود آن پیام ذاتاً باطل باشد، حرام خواهد بود؛ برنامه‌هایی همچون نشر اکاذیب، نشر مطالب ضاله، نشر عقاید باطله و کفرآمیز،  هتک حرمت مؤمن، افتراء، اشاعه فحشا و منکرات از مصادیق قسم دوم به شمار می‌آیند.

وی افزود: برخی از پیام‌های رسانه از یک سو فی‌نفسه پیام درستی است و از سوی دیگر همراه با فعل حرام نیست منتهی به جهت پیامد‌های سوء و آثار محرمه‌ در آنها، جزء دسته سوم از پیام رسانه حرام قرار می‌گیرند.

حجت الاسلام و المسلمین رفعتی خاطرنشان کرد: پیام فیلم سینمایی مارمولک در عین حال که مشکلی ندارد، همراه با فعل حرام نیز نیست، منتهی این فیلم به ذهن مخاطب آسیب‌هایی می‌زند که از جمله آن  می‌توان به عنوان این فیلم اشاره کرد که بستری برای توهین به روحانیت شیعه را فراهم می‌سازد.

وی با اشاره به تفاوت دسته اول و دوم محرمات پیام رسانه، تأکید کرد: در دسته اول اصل برنامه و پیام درست است اما زمینه آن فعل حرامی است که می‌توانست وجود نداشته باشد تا پیام رسانه حرام نباشد ولی در دسته دوم کل پیام باطل است و امر باطل حرام خواهد بود. بنابراین ممکن است برخی نباید‌هایی که در دسته دوم محرمات پیام رسانه قرار می‌گیرند، در دسته دوم نیز وجود داشته باشند./878/پ۲۰۲/ج