ادله حرمت غنا/ چرایی بررسی مسأله غنا در درس خارج فقه رسانه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام و المسلمین عباس رفعتی نائینی، رییس مرکز تخصصی حقوق و قضای حوزه علمیه قم، دوشنبه در درس خارج فقه رسانه که در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد، با بیان این که در میان فقها در رابطه با حکم غنا اختلافی نیست، اظهار داشت:‌ ممکن است بعضی فقها در نحوه استدلال و برخی ادله اشکال کرده و بگویند این آیه دلالت ندارد یا سند روایتی قوی نیست.

حجت الاسلام و المسلمین رفعتی با اشاره به علت بررسی مسأله غنا در درس خارج فقه رسانه، ابراز داشت:‌ هر آنچه که ممکن است همراه با پیام رسانه دینی یا رسانه مجاز باشد، مورد بحث درس خارج فقه رسانه است،‌ لذا غنا یکی از چیز‌هایی است که ممکن است همراه با پیام رسانه باشد، بنابراین مورد بحث ما خواهد بود.

وی با قرائت آیه «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَري لَهْوَ الْحَديثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ يَتَّخِذَها هُزُواً أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ مُهينٌ» تصریح کرد: قرآن کریم در آیه 6 سوره لقمان در صدد بیان این مطلب است که بعضی از مردم به دنبال لهو الحدیث هستند.

رییس مرکز تخصصی حقوق و قضای حوزه علمیه قم یادآور شد: مقصود از «إِشتراء» در آیه مذکور، اعم از خرید و به دنبال لهو بودن است،‌ از این رو مقصود این آیه آن است که مردمی به دنبال به دست آوردن «لَهْوَ الْحَديثِ» هستند تا این که «لِيُضِلَّ عَنْ سَبيلِ اللَّه»ِ کنند.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به شأن نزول آیه، نضربن حارث با بهره‌گیری از کتاب‌های افسانه‌ای ایران، مردم را از قرآن غافل می‌کرد، لذا این آیه نازل شد تا عملکرد وی را تقبیح کند. 

این استاد برجسته حوزه علمیه با بیان دو روایت دیگر از محمد بن مسلم از امام باقر(ع) و همچنین روایت مهران بن محمد از امام صادق(ع)، اظهار داشت: این دو روایت بیانگر آن است که مقصود آیه ششم سوره لقمان از «لَهْوَ الْحَديثِ»، غنا است.

وی روایتی از وَشاء که از امام کاظم(ع) نقل کرده را بیان و ابراز داشت: این روایت نیز، «لَهْوَ الْحَديثِ» را یکی از مصادیق مهم غنا بشمار می‌آورد.

رفعتی افزود: امام کاظم(ع) در این روایت فرموده‌اند: از پدرم امام صادق(ع) درباره غنا سوال شد که ایشان فرمودند؛ «... الْغِنَاءِ فَقَالَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ»، قرآن کریم در این باره پاسخ داده است که غنا به دنبال «لَهْوَ الْحَدِيثِ» بودن است.

مشاور عالی مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور با تأکید بر این که مقصود از «لَهْوَ الْحَدِيثِ»، معنای لغوی این دو واژه نیست، افزود: مقصود از «لَهْوَ الْحَدِيثِ» تبیین مصداق آن است چرا که معنای لغوی «لَهْوَ الْحَدِيثِ»، به معنای عموم سخن لهوی است که در نهایت انسان را مشغول کرده و از یاد خدا غافل کند.

حجت الاسلام و المسلمین رفعتی با قرائت روایت: «سَعِيدِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلطَّاهِرِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ ع قَالَ: سَأَلَهُ رَجُلٌ عَنْ بَيْعِ اَلْجَوَارِي اَلْمُغَنِّيَاتِ فَقَالَ شِرَاؤُهُنَّ وَ بَيْعُهُنَّ حَرَامٌ وَ تَعْلِيمُهُنَّ كُفْرٌ وَ اِسْتِمَاعُهُنَّ نِفَاقٌ» اظهار داشت: از امام صادق(ع) درباره خرید و فروش کنیزک‌های آوازه‌خوان سوال کردند که حضرت فرمودند: خرید و فروش این کنیزک‌ها حرام است، آموزش و تعلیم غنا به آنها در حد کفر است و گوش فرادادن به آوازه‌خوانی و غنای این کنیزک‌ها در حد نفاق است.

وی ابراز داشت: در روایتی که ذکر شد،‌ خرید و فروش کنیز حرام نیست بلکه علت حرمت به خاطر خواننده بودن کنیز است، از این رو این آیه دلیلی بر حرمت غنا است.

رییس مرکز تخصصی حقوق و قضای حوزه علمیه قم با اشاره به روایت «جُعِلتُ فِداک اِنَّ رَجُلاً مِن مواليکَ عِندَهُ جَوارٍ مُغَنَّياتٌ قَيمَتُهُنَّ أربَعَهَ عَشَرَ ألفَ دينارٍ وَ قد جَعَلَ لَکَ ثُلثَها فقال لا حاجَه لي فيها إنَّ ثَمَنَ الکَلبِ وَ المُغَنِّيهِ سُحتٌ ...»، تصریح کرد: در روایت إبراهيمَ بنِ أبي البِلاد، به حضرت امام کاظم(ع) عرض می‌کند؛ یکی از شیعیان که از موالیان شما است، چندین کنیزک خواننده دارد که قیمت آنها 14 هزار دینار است و نیت کرده است تا یک سوم قیمت آن کنیزها برای شما باشد.

 وی ادامه داد: حضرت در پاسخ فرمود: من نیازی به این پول این کنیزک‌های خواننده ندارم. امام کاظم(ع) سپس آن پول را در کنار پول سگ، قرار می‌دهد و می‌فرماید: پول این دو حرام است.

این استاد برجسته حوزه علمیه با قرائت روایتی دیگر تأکید کرد: در روایت «قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع) یَقُولُ: الْمُغَنِّیَهُ مَلْعُونَهٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَکَلَ کَسْبِهَا»، امام صادق(ع) می‌فرماید: مغنی و آوازه‌خوان مورد نفرین و ملعون بوده و کسی که درآمدش از این راه باشد، آن نیز ملعون خواهد بود.

وی با قرائت روایت «قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْغِنَاءِ وَ قُلْتُ إِنَّهُمْ يَزْعُمُونَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) ...» که روایت حسنه‌ای است که عَبْدُ الْأَعْلَى از امام صادق(ع) نقل می‌کند، گفت: عبد الاعلی می‌گوید: از امام صادق(ع) درباره غنا و استفاده از الفاظ «جِئْنَاكُمْ‏ جِئْنَاكُمْ ...» در مراسم‌های شادی، سؤال کردم که فرمودند: دروغ می‌گویند که پیامبر اکرم(ص) بر این کار اجازه‌ای صادر کرده است.

مشاور عالی مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور، در ادامه روایت بیان شده، افزود: خداوند در قرآن کریم با بیان این که «وَ ما خَلَقْنَا السَّماواتِ‏ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما لاعِبِينَ‏ لَوْ أَرَدْنا أَنْ نَتَّخِذَ لَهْواً لَاتَّخَذْناهُ مِنْ لَدُنَّا إِنْ كُنَّا فاعِلِينَ ...»  فرموده است؛ و ما آنچه را که در آسمان‌ها و زمین و آنچه بین آنها است خلق کرده‌ایم، بازیچه قرار نداده‌ایم، اگر بنا بود این‌ها بازیچه و لهو باشد، خودمان بلد بودیم که چگونه دنیا را بازیچه و لهو تنظیم کنیم.

وی در ادامه به توضیح ادامه آیه پرداخت و اظهار داشت: حضرت امام صادق(ع) خطاب به شخصی که از افراد عامه بوده و در مجلس حضور نداشته است می‌فرماید؛ این چنین گمان می‌کند که پیامبر اکرم(ص) این آواز را اجازه داده است؟!

حجت الاسلام و المسلمین رفعتی در پایان با تأکید بر فراوانی روایات بر حرمت غنا، تصریح کرد: در صحت روایات تردیدی نیست، از این رو حتی اگر بر سند چندین روایت موجود در باب غنا اشکال شود، باز هم روایات حرمت غنا به اندازه‌ای متعدد و متواتر است که کسی نمی‌تواند خدشه‌ای بر دلالتِ حرمتِ غنایِ عرفی وارد سازد./878/پ201/ی