چرا در فرهنگ سردار سلیمانی نداریم؟!/ اگر آوینی امروز بود دست «خاوری»ها را رو می‌کرد
به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، چهل و یکمین جلسه سینما روایت با اکران و بررسی مستند «سی و سه سال سکوت» برگزار شد. در جلسه نقد و بررسی این مستند، حسین شمقدری کارگردان «سی و سه سال سکوت»، محمدتقی فهیم منتقد سینما، حبیب احمدزاده نویسنده و پژوهشگر و محمدرضا شرف الدین مدیر انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس حضور داشتند، مجری جلسه نیز رسول شادمانی بود.
سی و سه سال سکوت، خود سانسوری نکرده
در ابتدای نشست نقد و بررسی مستند «سی و سه سال سکوت» حسین شمقدری درباره ساخت این مستند گفت: ما ابتدا می‌خواستیم میزان خدمت رسانی به جانبازان را در ایران و کشورهای اروپایی بررسی کنیم که در اینجا چه نوع خدماتی به جانبازان داده می‌شود و اروپایی‌ها برای جانبازان خود چه خدماتی را ارائه می‌کنند. ولی بعد متوجه شدیم چندین جانباز ایرانی در اروپا خدمات درمانی گرفته‌اند و این یک تناقض بزرگ بود.
در ادامه جلسه حبیب احمد زاده نیز با بیان این‌که کارگردان در مستند «سی و سه سال سکوت» دست به خود سانسوری نزده است، گفت: ما بیش از 100 هزار جانباز شیمیایی داریم که رسیدگی به آن‌ها نیازمند سیستم بزرگی است، اوایل انقلاب سرویس دهی به جانبازان دلی بود، ولی اکنون کارمندی شده است. هم اکنون فقط به آمار کار دارند که ما در روز به چند نفر خدمات دهی می‌کنیم.
احمدزاده افزود: اگر بگوییم وظیفه خدمات رسانی به جانبازان تنها بر عهده بنیاد جانبازان است، خطای بزرگی کرده‌ایم. بی‌توجهی به جانبازان در جامعه رسوخ کرده است.
افشاگری شمقدری در «سی و سه سال سکوت»
محمدتقی فهیم نقد مستند «سی و سه سال سکوت» را با بیان جمله‌ای از شهید آوینی آغاز کرد که خطاب به جناح روبرو می‌گوید: ای برادر چه کنیم که شما اهل پنهانید و ما اهل افشا.
فهیم درباره «سی و سه سال سکوت» گفت: خوشحالم که شمقدری با ساخت این مستند دست به افشاگری زده است. این مستند گفت‌و‌گو محور و سفری است و بر اساس مکاتب مستند «روتوف» و «جان گریسون» جزو مستندهای افشاگرانه به شمار می‌رود. ولی جا داشت که به موضوع مستند بیشتر پرداخته شود.
این منتقد سینما افزود: فیلم از نقطه‌ای معمولی شروع می‌شود و هر چه جلوتر می‌رویم نماها از «لانگ» به بسته می‌رسد. فیلمساز ما را با سوژه آشنا می‌کند و موضوع را وسعت می‌بخشد. این از ارزش‌های مستند است. به نظرم جای داشت که موضوع را در حیطه سیاست و قدرت گسترش دهد.
چرا در فرهنگ سردار سلیمانی نداریم؟!
فهیم گفت: ما در حوزه فرهنگ و مستند سازی نیروهای فعال مستند بسیار کم داریم. چرا در عرصه فرهنگ شخصی مثل سردار سلیمانی نداریم که به دل ماجرا برود؟! ما در برابر یک هجوم فرهنگی قرار داریم و جای تعجب دارد که حتی رسانه‌های ما نیز در حال پوشش جریان‌هایی هستند که مثلا خبر شلوارک پوشیدن یک بازیگر، موضوع کوچکی در میان آن‌ها است.
این منتقد سینما ضمن یادآوری ارزش‌های مستند«سی و سه سال سکوت» با انتقاد از فضای شبه روشنفکری در کشور گفت: این جریان تلاش دارد تا فضای کشور را بسیار بسته نشان دهد. در مقابل تلاش آن‌ها باید مستند سازان جوان به سراغ چنین موضوعاتی بروند و مسؤولان نیز با بودجه‌ای که در اختیار دارند از مستند سازان حمایت کنند.
فهیم گفت: فیلم «سی و سه سال سکوت» نشان می‌دهد که اگر فضا را مهیا کنید، نیروهای مستعدی برای کار حضور دارند، این مستند اگر حمایت بازاری خوبی داشته باشد حتی می‌تواند به فروش خوبی نیز برسد.
اگر آوینی امروز بود دست «خاوری» ها را رو می‌کرد
محمد رضا شرف الدین نیز صحبت‌های خود را با بیان خاطره‌ای از مراسم بزرگداشت شهید آوینی آغاز کرد.
شرف الدین گفت: من در یکی از مراسم‌های بزرگداشت شهید آوینی اعتراض کردم که چرا فقط می‌گویند که شهید آوینی که بود و چه کرد؟! آیا وقت آن نرسیده است که بگوییم اگر شهید آوینی امروز بود، چه می‌کرد؟ دوربینش را کجا می‌برود و چه می‌ساخت؟
شرف الدین با اشاره به مستند «سی و سه سال سکوت»، افزود: مسیر آوینی مشخص است و در این مسیر می‌شد تا چند گام بعدی را حدس زد. به نظرم اگر شهید آوینی امروز بود همین جنس فیلم‌ها را می‌ساخت.
وی افزود: فکر می‌کنم شهید آوینی اگر امروز بود دست خاوری‌ها را رو می‌کرد. ما خاوری‌های زیادی داریم و خیلی‌ها هم در گام‌های اول خاوری شدن هستند. اگر امروز آن‌ها را شناسایی کنیم و با این‌گونه مستندها مواضع آن‌ها را شفاف سازی نماییم، راه فراری نخواهند داشت. نباید هر بار به بهانه‌هایی چون مصلحت نظام جلوی کار را بگیریم.
رییس انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس افزود: یکی از وظایف اصلی مستند سازان در کشور انقلابی مانند ایران این است که نگذارند خاوری‌ها به راحتی فرار کنند.
شرف الدین تأکید کرد: البته نباید این کار موجب سوء استفاده بیگانگان شود، انقلاب ما هنوز به بلوغ نرسید و هنوز در حال گسترش و ایجاد ساختار است.
این فیلم 400 سال می‌ماند
استاد اکبر عالمی که در جلسه اکران فیلم حضور داشت و ابتدا قرار بود به عنوان یکی از کارشناسان سینما درباره «سی و سه سال سکوت» صحبت کند، به دلیل پیشآمدی شخصی مجبور به ترک جلسه شد و تنها این پیغام را برای حسین شمقری فرستاد که: من و تو هر دو می‌میریم، ولی این مستند 400 سال می‌ماند. این فیلم برای جمهوری اسلامی مانند سوپاپ اطمینان است و نشر این فیلم‌ها ارزش‌گذاری به کار شهیدان است.
حبیب احمد زاده در ادامه نشست نقد و بررسی مستند با اشاره به این‌که چند نکته در فیلم مغفول مانده است، گفت: دقیقا 5 سال جانبازان ما از لحاظ داروهای اصلی خود تحریم بوده‌اند. درست است که ما در داخل کشور با هم دعوا داریم، ولی نباید فراموش کنیم که علت اصلی جراحت این جانبازان چیست! این نکته در مستند مغفول مانده است.
وی افزود: ما بیش از 100 هزار جانباز شیمیایی داریم که با تسلیحات غربی مجروح شده‌اند، حال نباید به دلیل این که غرب چند نفر از آن‌ها را برای درمان حمایت کرده، فکر کنیم که غرب تبرئه شده است. این تفکر خیانت است.
شفیع اقا محمدیان نیز که در این جلسه حضور داشت با تأیید حرف‌های احمدزاده از شمقدری خواست تا برای تکمیل مستند خود در بخش انتهایی فیلم آماری از حمایت کشورهای اروپایی به خصوص آلمان در فروش سلاح شیمیایی به عراق را بیان کند.
آقا محمدیان گفت: به نظرم بدون بیان میزان حمایت اروپایی ها از صدام و فروش سلاح‌های شیمیایی به این کشور، «سی و سه سال سکوت» مستند کاملی نخواهد شد.
مستند خوب قضاوت نمی‌کند
در ادامه محمدتقی فهیم با بیان این‌که «سی و سه سال سکوت» دارای تحلیل سیاسی ـ اجتماعی است یکی از مزایای این مستند را نداشتن قضاوت دانست.
فهیم گفت: مستند ساز باید جرأت داشته باشد از رییس جمهور هم انتقاد کند. ما وقتی می‌گوییم سینمای آمریکا قوی است، چون در آنجا مستند سازان سنا و رییس جمهور را به صلابه می‌کشند. ولی در اینجا می‌گویند، اگر در مستند صحنه‌ای از رییس جمهور است باید آن را به طور کامل درآورد.
این مستند ساز افزود: «سی و سه سال سکوت» از نظر فرم و ساختار عادی است اما آن‌چه آن را ملتهب می‌کند مضمون آن است. نقطه قوت آن هم این است که کم کم موضوع‌اش را وسعت می‌بخشد. ولی فیلم در روایت دارای پرش است.
وی تصریح کرد: مشخص نیست که روایت اول شخص است یا دوم شخص. مستند مخاطب شناسی ندارد، اگر کارگردان ابتدا مخاطب شناسی می‌کرد فیلم بهتری می‌ساخت. اشکال فیلم این است که تفاوت ما با کشورهای اروپایی مانند فرانسه را نشان می‌دهد، ولی دلیل تفاوت‌ها را نمی‌گوید و بیان نمی‌کند که چرا در فرانسه به جانبازان خود این قدر اهمیت می‌دهند.
فهیم تأکید کرد: ما در این مستند نقطه اوجی نمی‌بینیم.
حسین شمقدری نیز در پاسخ گفت: ما ابتدا به دنبال این بودیم که چرا چنین برخوردهایی با جانبازان انجام می‌شود. ولی بعد به این سمت رفتیم که چرا برخی از مسؤولان از جانبازان برای منافع شخصی خود استفاده می‌کنند!
لازم به ذکر است، در ابتدای این جلسه کتاب «معماری درام: پیرنگ، شخصیت، درون‌مایه، ژانر و سبک» نوشته دیوید لتوین، جو استاکدیل و رابین استاکدیل با ترجمه‌ای از امیر راکعی که توسط نشر ساقی منتشر شده است، معرفی شد.
/993/300/م