فقه حکومتی مصالح کلان جامعه اسلامی را در نظر دارد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام سید سجاد ایزدهی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دوشنبه 28 مهرماه در نشت علمی «کارآمدی دین در عرصه سیاست» که در سالن آمفی تئاتر دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد، گفت: کارآمدی به معنای چگونگی پیاده کردن اهداف و غایات در بستر موانع و واقعیت‌های خارجی است.

حجت الاسلام ایزدهی، سؤال مهم در عرصه دین را مربوط به کارآمدی یا حجیت دانست و اظهار داشت: اهل سنت برای رسیدن به کارآمدی دین دست از حجیت برداشته‌اند و با اجتهاد در مقابل نص به قیاس، استحسان و مصالح مرسله دست زده‌اند.

وی به محوریت نص در عقاید شیعه اشاره و تصریح کرد: ائمه اطهار(ع) زحمت‌های بسیاری را تحمل کردند اما برای رسیدن به کارکرد و کارآمدی دست از نص برنداشتند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، تحول به معنای از بین رفتن ثابتات را بی‌ارزش دانست و تأکید کرد: فقه شیعه به مراتب در زمان‌های مختلف متحول شد اما تغییر نکرد و با ویژگی اجتهاد براساس نص، عنصر زمان، مکان و کارآمدی را در متن خودش به همراه داشت.

وی افزود: فقه زمان شیخ مفید با فقه مرحوم بهبهانی، صاحب جواهر و امام خمینی(ره) تفاوتی ندارد اما هر کدام از اجتهاد متناسب با زمان خودش برخوردار است.

حجت الاسلام ایزدهی با بیان این که اجتهاد، فرزند زمان خویش است یادآور شد: موضوع شناسی باید مورد توجه فقیه باشد چنان که امام خمینی(ره) زمان، مکان، مصلحت، حکم حکومتی، ثانویه، مقاصد الشریعه و ملاحظه کردن در استنباط را نیز در اجتهاد مهم می‌دانند.

وی فقه حکومتی را با فقه سیاسی متفاوت خواند و گفت: فقه در گذشته در فضایی محدود و غیر حکومتی پاسخگوی افراد بوده است اما در حال حاضر نوعی نگاه حکومت محور برای اداره جامعه در فقه حکومتی مطرح می‌شود که مصالح کلان جامعه اسلامی را در نظر دارد و به مسائلی همچون تحجیر، حیازت، قطع کردن درختان جنگل، کشف معدن و گنج براساس اجتهاد برگرفته از نص پاسخی متفاوت از گذشته می‌دهد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به بحث مردم‌سالاری در اسلام خاطرنشان کرد: پیامبراکرم(ص) در مکه چندین سال تبلیغ می‌کردند اما با مراجعه مردم مدینه، حکومت تشکیل دادند چنان که حضرت علی(ع) نیز 25 سال از حکومت به دور بودند اما با مراجعه مردم، حکومت را به دست گرفتند.

وی با بیان بحث بیعت در اسلام ابراز کرد: زمانی که غرب برای زن ارزشی قائل نبود در اسلام رأی گیری و مشورت با مردم به شیوه‌های مختلف حتی برای زنان وجود داشت.

حجت الاسلام ایزدهی، نگاه شریعت به حکومت را از روی کارآمدی دانست و گفت: نگاه شریعت به حکومت به غرض تحقق، اجرا و سعادت مردم است از این‌رو سه نوع حکم برای شراب صادر می‌شود تا عملیاتی و اجرایی شود.

وی قانون شریعت را دارای ماندگاری، حجیت و کارآمدی خواند و تأکید کرد: قانون شریعت برگرفته از ثابتات و متغیرات است از این‌رو شارع این دو را به گونه‌ای کنار هم چیده است که در هر زمان و مکانی اهداف و غایت شارع محقق شود.

حجت الاسلام ایزدهی در پایان با اشاره به معیارهای انتخاب افراد و ساختار حکومت در دین افزود: از نظر محتوایی نقصانی در دین وجود ندارد بلکه باید انتخاب افراد با دقت صورت بگیرد و ساختار نیز به گونه‌ای چیده شود که بالاترین کارآمدی و کمترین نقص را داشته باشد./908/پ202/ی