جبر عملی اصحاب، شرط تمسک به قاعده لاضرر

به گزارش خبرگزاری رسا، آیت‌الله جوادی آملی در درس خارج فقه خود با اشاره به این که گفتار مرحوم شیخ انصاری درباره قاعده لاضرر تأمل برانگیز و فرمایش خوبی است، گفت: شیخ می‌فرماید قاعده «لَا ضَرَرَ» چنین قاعده‌ای نیست که ما بتوانیم در صدر و ساقه فقه هر جا گیر کردیم به آن تمسک کنیم و ضرر را برداریم. این قاعده چنین عمومی ندارد.

وی ادامه داد: در هر جایی که خواستیم به قاعده «لَا ضَرَرَ» عمل کنیم به جبر عملی اصحاب نیازمندیم؛ یعنی هر موردی که اصحاب به قاعده «لَا ضَرَرَ» عمل کردند ما هم عمل می‌کنیم.
مدرس خارج فقه حوزه علمیه قم ادامه داد: بسیار یا همه قواعد فقهی از فقه بیرون رفته همانطور که مسائل اصولی از فقه بیرون رفته وگرنه در صدر اسلام ما نه اصول داشتیم نه قواعد فقهیه، هر چه داشتیم فقه بود و این دو فن از استنباطات فقهی و بحثهای عمیق فقهی استخراج شده است.

وی اظهار داشت: در ابتدا، قواعد فقهی و اصول فقه را همراه خود فقه بحث می‌کردند، بعدها وقتی مباحث این دو فن توسعه پیدا کرد رساله و کتابی جدا نوشته شد، قاعده «لَا ضَرَرَ» هم همچنین است که اول در فقه مطرح بود؛ این از حرفهای گرانبهای مرحوم شیخ است که هم در اصول مطرح است هم در فقه، ایشان می‌فرمایند که تمسک به قاعده «لَا ضَرَرَ» در همه موارد نیازمند به جبر عملی است.

آیت‌الله جوادی آملی در پایان سخنان خود بیان داشت: جبر عملی غیر از جبر سند به عمل اصحاب است، اگر سند درست شد دیگر ما احتیاج نداریم که در این مورد آیا اصحاب عمل کردند یا نکردند، از این رو معلوم می‌شود که ضعف سند که به عمل جبران می‌شود یک چیز است و ضعف دلالت که به عمل جبران می‌شود چیز دیگر است، آیا «لَا ضَرَرَ» اینقدر توسعه دارد که مقام ما را هم شامل شود یا نه؟ اگر این توسعه را داشت دیگر نیازی به جبر عملی نیست، مگر اینکه ما با جبران عمل بفهمیم توسعه دارد./916/د102/ع

منبع: شبکه اجتهاد