دچار تشتت تمدنی هستیم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، عطاءالله بیگدلی در کلاس آموزشی «ما و مدرنیته» سومین دوره گفتمان نخبگان علوم اسلامی با بیان این که برخی معتقدند اگر تفکر دینی را به اضافه اخلاق اسلامی و اخلاق غربی مانند نظم، قانون پذیری و تکنولوژی در یک نظام جمع کنیم، سعادتمند می شویم، نتیجه این تفکر را مبتلا شدن به یک تذبذب و تشتت تمدنی دانست.

وی در ادامه با بیان این که نگاه انسان محور غرب که در اواخر قرن 18 شکل گرفت و منجر به تفکر استعماری و به دنبال آن حمله غرب به کشورهای ایران، هند و چین شد، کشور ما را با سودای امپراتوری قدرت و تمدن سازی در سر، تحت تأثیر قرار داد، شکست‌های مکرر ایران در جنگ های با روسیه را همچون سیلی محکمی، سبب بیدار شدن از خواب غفلت دانست.

استاد حقوق دانشگاه امام صادق(ع) افزود: ایرانیان با این شکست ها متوجه عقب افتادگی خود شدند و دائم از خود پرسیدند اکنون که عقب افتاده و شکست خورده‌ایم چگونه آن را درست کنیم.

بیگدلی با اشاره به نسخه‌ متدینان برای درمان این وضعیت، گفت: افراد متدین قائل بودند آن چیزی که با آن به عنوان تمدن غرب مواجه هستیم یک کل است و همه با هم از هنر گرفته تا لباس و غذا تناسب و یکپارچگی دارد که این یکپارچگی مبتنی بر کفر و الحاد بوده و از لحاظ دینی اخذ این تمدن حرام است.

وی افزود: آنان معتقد بودند که تمدن ایران قابلیت احیا دارد و می‌توانیم با احیای نظام سیاسی از استبداد دوری گزنیم، فرهنگ شهرنشینی را بسازیم و در برابر تمدن غرب بایستیم. بسیاری از علما و بزرگان از شیخ فضل الله نوری گرفته تا صاحب عروه در نجف و فقهای سنتی‌تر براساس مبانی فقهی مانند حرمت تشبه به کفار فتوا می‌دادند.

استاد حقوق دانشگاه امام صادق(ع) به بیان دیدگاه متجددین در این زمینه پرداخت و گفت: آنان معتقد بودند که برهه تاریخی زندگی دینی گذشته و زمان زندگی، فهم، تفکر و تفسیر جهان از منظر دین به سر آمده و جهان به عصر علم رسیده و علم و تکنولوژی، موقعیت جهان را برای ما روشن کرده است.

وی عدم پذیرش صد درصد این دو تئوری را از سوی ایرانی‌ها سبب ایجاد تئوری ترکیب دانست که براساس آن معتقدند جهان غرب خوبی‌ها و بدی‌هایی دارد که ما باید خوبی‌ها را اخذ کنیم و بدی‌ها را کنار بگذاریم تا در دنیا و آخرت آبرومند زندگی کنیم و بهترین تمدن را با استفاده از تفکر دینی بسازیم.

بیگدلی تصریح کرد: معتقدان به این تفکر، این تئوری را ارائه دادند که اگر تفکر دینی را به اضافه اخلاق اسلامی و اخلاق غربی مانند نظم، قانون پذیری و تکنولوژی در یک نظام جمع کنیم، در دنیا و آخرت سعادتمند خواهیم شد و برای توجیه این جمع نیز سه نظریه بزرگ در بین روشنفکرها مطرح شد.

وی نتیجه این تفکر را دچار شدن به یک تذبذب تمدنی دانست و گفت: نظام علمی غرب هماهنگ است، براساس یک فهم از جهان و علم به پیش می‌رود و این فهم از علم یک ساختار تمدنی دارد، اما در کشور ما نهادهای مختلف دیدگاه‌های متضادی را ارائه می‌دهند، اندیشه ما به جهان یکسان نیست و دچار یک تشتت تمدنی هستیم./920/پ۲۰۲/ج