تشریح فعالیت‌های مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت
مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت یکی از مراکزی است که در ایران زیر نظر آیت الله سیستانی و با نظارت حجت الاسلام والمسلمین شهرستانی فعالیت می‌کند؛ این مرکز در سال‌های گذشته فعالیت‌های خوبی را انجام داده است؛ از آنجا که فعالیت‌های این مرکز و مراکز دیگر زیر نظر آیت الله سیستانی مورد توجه بسیاری از طلاب حوزه علمیه است خبرنگار خبرگزاری رسا در گفت و گویی اختصاصی با احمد هاتف قائم مقام مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت با هدف معرفی چگونگی و نوع فعالیت‌های این مرکز انجام داده است که مشروح آن در زیر آمده است.
رسا ـ تاریخچه‌ای از مؤسسه اطلاع رسانی آل البیت و ثبت آن در مراکز قانونی بفرمایید.
مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت در عید غدیر سال 77 زیر نظر دفتر حضرت آیت الله سیستانی فعالیت خود را آغاز کرد؛ این مرکز به طور مستقیم تحت اشراف حجت الاسلام والمسلمین شهرستانی است؛ ثبت رسمی آن زیر نظر دفتر حضرت آیت الله سیستانی و از مجموعه‌های اقماری محسوب می‌شود.
ورود اینترنت به ایران از دلایل احداث این مجموعه بود؛ سال 77 در قم یک یا دو مرکز خدمات اینترنت وجود داشت؛ حجت الاسلام والمسلمین شهرستانی در زمینه تکنولوژی و خدماتی به روز است و به این خاطر فوراً به این موضوع توجه کرد که بستری مناسب برای تبلیغ و تحقیق شیعه به وجود آمده است و تشخیص داد که طلاب با توجه به شرایط آن موقع به اینترنت نیاز داشتند.
مؤسسه اطلاع رسانی آل البیت خدماتش به طلاب را با ورود اینترنت به ایران آغاز کرد
زمانی که اینترنت ساعتی و جیره بندی و هزینه گزافی بابت آن پرداخت می‌شد و در دسترس قرار می‌گرفت این مجموعه با در اختیار گذاشتن اینترنت رایگان برای طلاب و محققین و پژوهشگران فعالیت خود را آغاز کرد.
اوایل کار به فراخور نیاز چند سایت احداث کردیم که اصلی‌ترین آن سایت «الشیعه» بود؛ سایت «آل البیت» هم در کنار آن راه اندازی شد؛ از اسم این دو سایت مشخص است که نشر فضائل اهل بیت، معارف شیعه اثنی عشری و تبلیغ تشیع مد نظر بوده است.
در کنار این فعالیت فرهنگی و خدماتی از ارگان‌های بزرگ کشور درخواست شد که به آنها در زمینه اینترنت کمک کنیم؛ سرورهایی از این مجموعه در خارج کشور گرفت به مراکز فرهنگی، بیوت مراجع و مؤسسات دولتی و غیر دولتی فضای اینترنتی رایگان دادند و به دلیل کمبود طراحان سایت در کنار ارائه فضای اینترنتی سایت طراحی می‌کردیم.
در ابتدای کار هویت این مجموعه توسعه اینترنت، وب و استفاده از این ابزار در حوزه دین و مذهب بود؛ البته الان هم این حرکت انجام می‌شود ولی شکل خدمات کمابیش تغییر کرده است؛ در آن زمان فضایی به عنوان کافی‌نت در اختیار طلاب خارج از کشور برای رهایی از هزینه‌های سنگین مخابراتی در ارتباط با کشور خود فراهم شد تا از طریق اینترنت و چت با خانواده خود صحبت کنند.
پس از چند سال وقتی خدمات اینترنت مقداری توسعه پیدا کرد و سهل الوصول‌تر شد این مجموعه کم کم این خدمات خود را کم کرد و بیشتر خدمات سروری برای مؤسسات و مراکز دیگر و بر خدمات سایتی، وبسایتی، تحلیلی، پژوهشی و علمی متمرکز شد.
از جمله کارهایی که در این راستا انجام شد راه اندازی سایت‌های بین المللی بود؛ یعنی محتویات سایت ما به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی وجود داشت ولی در این دوران زبان‌های دیگر در حوزه فعالیت ما قرار گرفت که امروز به 29 زبان بین المللی و رایج دنیا مطلب ارائه می‌شود که کار خیلی سختی است.
استفاده از افرادی که زبان مادریشان زبان دیگری است و علاوه بر اینکه فرهنگ منطقه خود را می‌شناسند و از علوم اسلامی هم بهره لازم را برده‌اند و در حوزه و دانشگاه ایران حضور داشته باشند سخت بود.
به موازات فعالیت این مرکز از همان اوایل ایده راه اندازی شعب در شهرهای مختلف پیگیری شد؛ اولین شعبه در تهران راه اندازی شد و بعد از آن به ترتیب در مشهد، اصفهان و ایلام و شهرهای دیگر با رویکرد در اختیار قرار دادن اینترنت برای محققان و پژوهشگران و راه اندازی سایت‌های تخصصی در دستور کار قرار گرفت.
برای مثال در مشهد سایت امام رضا علیه السلام راه اندازی شد که به زبان‌های مختلف به صورت تخصصی درباره موضوع حضرت و شهر مشهد مطلب ارائه می‌کرد؛ در اصفهان سایت حضرت امام زمان (عج) و به مرور زمان چند سایت دیگر در این شهر راه اندازی شد.
رسا ـ چه تعداد پرسنل در مؤسسه آل البیت فعال هستند؟
در قم تقریباً هفتاد نفر فعالیت می‌کنند.
رسا ـ از سال 77 تا امروز چه مدیرانی فعالیت کرده‌اند؟
مدیران اولیه تأسیس مؤسسه جهانی اطلاع رسانی آل البیت آقایان دکتر طالب‌پور و آقا میری بودند؛ البته پس از ایشان مدیرانی به صورت مقطعی فعالیت کرده‌اند ولی از سال 80 به بعد آقای لاجوردی مسئولیت این مرکز را به عهده گرفته‌اند که تا الان ریاست مرکز را به عهده دارند.
رسا ـ سابقه کاری خود را بفرمایید.
از ابتدای تأسیس این مجموعه‌ها یعنی سال 78 تا سال 84 در مجموعه تهران این مؤسسه بودم؛ از سال 80 تا 84 سمت جانشینی آقای طالب پور مدیریت مجموعه تهران را بر عهده داشتم که البته عملاً همین بنده به عنوان قائم مقام امور را اداره می‌کردم که پس از آن از سال 84 تا 92 بخش اینترنت رافد در قم را در دست گرفتم؛ از سال 92 وارد مؤسسه جهانی اطلاع رسانی آل البیت شدم و قائم مقام اینجا هستم.
رسا ـ ثبت مؤسسه جهانی اطلاع رسانی آل البیت به نام چه کسی است؟
دفتر حضرت آیت الله سیستانی؛ دفتر آیت الله سیستانی وقتی ثبت می‌شود مؤسسات و مجموعه‌های اقماری تأسیس می‌کند و همه زیر نظر آن مجموعه می‌شود.
رسا ـ نمونه‌ای از خدمات خود را مثال بزنید که با محتوای فعالیت شما آشنا شویم.
در بحث محتوایی سال 83 اولین سایت تخصصی نهج البلاغه را راه اندازی کردیم که به مرور زمان آن هم به زبان‌های مختلف تکامل پیدا کرده است که الان به 26 زبان مطلب ارائه می‌کند درباره امیر المؤمنین و نهج البلاغه که مرکز قم آن را راه اندازی کرده «بلاغه دات نت» که به خوبی فعالیت می‌کند.
در همان سال 83 سایت تخصصی قرآن را نیز راه اندازی کردیم که به مرور زمان زبان‌های آن متعدد شده است و اکنون به چندین زبان به صورت مستقل فعالیت می‌کند.
سایت اصلی و عمده اینجا سایت «الشیعه» بوده و هست؛ این سایت چند محور اصلی را تشکیل می‌دهد؛ البته در طول سنوات شکل ارائه مطالب تغییر کرده است؛ برای مثال زمانی نیاز بوده که درباره مطلبی توجه بیشتری به خرج داده شود و ولی الان چند محور اصلی دارد که امکانش وجود دارد که هر محور به صورت مستقل فعالیت کند.
رسا ـ محورهای وب‌گاه الشیعه را بفرمایید.
یکم بخش اهل بیت و معارف اهل بیت که شامل زیر مجموعه‌های مختلفی شامل فضائل و مناقب، یاران اهل بیت، معرفی امام زاده‌های سراسر کشور است.
این سایت قبل از سایت اوقاف، امام زاده‌های سراسر کشور را استان به استان معرفی کرد؛ این بخش از جمله بخش‌هایی است که زمانی بسیار پر رنگ بود ولی الان به دلیل فعالیت مراکز دیگر در این بخش فعالیت آل البیت در آن متوقف شده است؛ الان شاخه‌هایی از بحث اهل بیت را معرفی می‌کنیم که مانند سابق اصلی‌ترین بحث‌های ما را تشکیل نمی‌دهد.
دوم بخش شیعه شناسی که تاریخ، جغرافیا، علما و مراجع شیعه و معرفی آن‌هاست.
سوم بحث‌های اعتقادی شیعه
چهارم آرای شیعه
پنجم پاسخ به شبهات و مانند این‌ها
ششم بحث خانواده شیعه هم در مؤسسه ما به صورت متمرکز شکل گرفت که بر روی آن کار پژوهشی صورت می‌گیرد که خانواده شیعی، سبک زندگی شیعی از روایات و دین استخراج می‌شود و ارتباط زن و شوهر، ارتباط والدین با فرزندان، حقوق والدین و سبک زندگی که شش بخش عمده دارد. با مراجعه به سایت می‌توانید کامل با آن آشنا شوید.
رسا ـ رابطه با حوزه به معنای مرکز مدیریت حوزه و هماهنگی برای فعالیت‌هایی که در این مرکز انجام می‌شود چگونه است؟
تمام فعالیت‌های ما حوزوی و کارشناسانمان همگی حوزوی هستند؛ ما با مرکز مدیریت حوزه به معنای خاص ارتباط کاری نداریم ولی آقای بوشهری در نمایشگاه قرآن از غرفه ما بازدید کردند و تشویقمان کردند و به صورت مرتب با وی ارتباط داریم؛ اکثر مسئولان حوزه با آقای شهرستانی مرتبط هستند و به تبع آن از فعالیت‌های ما خبر دارند.
مسؤولان حوزوی گهگاه از مرکز ما بازدید می‌کنند اما رابطه خاص کاری بین واحدی از ما با واحدهای حوزوی وجود ندارد؛ اما محققان و پژوهشگران ما اکثراً حوزوی هستند.
رسا ـ اتفاقات سیاسی چقدر در کارکرد شما تأثیرگذار است و به چه اندازه به وحدت شیعه و سنی می‌پردازید؟
بزرگترین واقعه سیاسی که بر فعالیت ما اثر زیادی گذاشت سقوط صدام بود؛ آل البیت مجموعه‌ای بین المللی و آیت الله سیستانی شخصیتی جهانی است، آل البیت در شهرهای مختلف کشورهای دنیا شعبه دارد، در ترکیه، پاکستان، لبنان و مانند این‌ها شعبه‌هایی از آل البیت به صورت محدود وجود داشت.
بعد از سقوط صدام شرایط ما تغییر کرد و آل البیت در ایران ایران دچار یک شک ناگهانی شد؛ این شک به این دلیل بود که بخش عظیمی از نیروهای انسانی این مرکز به عراق رفتند و نمایندگی‌های مؤسسه آل البیت را در آنجا راه اندازی کردند.
هر چند این توسعه در کشوری عربی مانند عراق به سود مجموعه بود اما مجموعه‌های ایران را دچار بحران کرد؛ تحمل این بحران باعث شد که مجموعه آل البیت در چند شهر عراق مانند کربلا، کاظمین، نجف، بصره و شهرهای دیگر مراکز مختلفی داشته باشد و از آن روزها در کشور عراق فعالیت خود را آغاز کند.
رسا ـ مراکزی که در عراق راه اندازی شد زیر نظر مرکزیت ایران و با هماهنگی این مؤسسه بود؟
بله یعنی از طرف دفتر آیت الله سیستانی؛ حتی سال اول بنده به آنجا رفتم و با کمک دوستان دفتر کربلا و نجف را راه اندازی کردیم.
رسا ـ مواضع شما در بحث شیعه و سنی چگونه است؟
در بحث شیعه و سنی استراتژی مشخصی داریم؛ موضع حجت الاسلام والمسلمین شهرستانی نیز در این باره اینگونه است که «ما سیاست مشخصی داریم، از عقایدمان عقب نشینی نمی‌کنیم اما هیچ وقت هم طرف مقابل را تحریک نمی‌کنیم؛ کسانی را هم که این کار را انجام می‌دهند نقد می‌کنیم؛ کسانی که طرف مقابل را تحریک می‌کنند را نمی‌پسندیم اما از عقاید خودمان عقب نشینی نمی‌کنیم؛ ما عقاید خود را داریم و احترام طرف مقابل را هم نگه می‌داریم، اگر بحث علمی باشد نقد داریم، نقد را هم می‌پذیریم اما به هیچ وجه با برخی تند روی‌ها طرف مقابل را تحریک نمی‌کنیم» لذا همیشه مجموعه‌های آقای سیستانی حد اعتدالی دارند نه افراط و نه تفریط.
رسا ـ فعالیت شبکه ماهواره‌ای آیت الله سیستانی زیر نظر شماست؟ چه فعالیتی انجام می‌دهد؟
یک شبکه ماهواره‌ای را آقای شهرستانی به نام "هد هد" راه اندازی کردند که تنها بر کار کودکان متمرکز است؛ وی همواره اصرار دارند و حتی در سفرهای بین المللی هم که ایشان برای بازدید می‌روند خیلی وقت‌ها درخواست‌هایی می‌شود که سرمایه‌گذاری فرهنگی انجام شود؛ وی اصرار زیادی بر بحث کودکان دارد؛ می‌گوید «مدرسه راه اندازی کنید، مدرسه مذهبی راه اندازی کنید؛ بچه را از کودکی باید تربیت کرد تا در بزرگی از آن استفاده کنیم» و بر این موضوع خیلی تعصب دارد.
حتی از جمله فعالیت‌هایی که در این مجموعه و شعب ما راه افتاد، راه اندازی سایت تخصصی کودکان بود که در اصفهان صورت گرفت؛ البته همین مرکز زمانی به این بحث می‌پرداخت ولی چون همکاران اصفهانیمان خوب کار کردند صلاح دیدیم که کار خود را متوقف کنیم و مرکز اصفهان این کار را به صورت حرفه‌ای ادامه دهد؛ البته رافد هم در قم مدتی بخش کودکان را خوب کار می‌کرد که کماکان ادامه دارد.
شبکه ماهواره‌ای "هدهد" با مخاطب قرار دادن کودکان راه اندازی شد، اول به زبان عربی، بعد به زبان فارسی و روز اول سال میلادی امسال هم انگلیسی آن راه اندازی شد و محور فعالیت برای کودکان است.
رسا ـ مطالب شبکه هد هد تنها اسلامی است یا اینکه اسلامی ایرانی بودن مد نظر است؟
مخاطب وقتی زبان عربی می‌شود ربطی به ایران ندارد؛ وقتی مخاطب ما عربی است اصلاً کاری به ایران نداریم، پخش این مسأله هم از کشورهای عربی صورت می‌گیرد و آنجا حرفی از ایران نیست، اما وقتی فارسی وارد می‌شوید بحث فرق می‌کند.
رسا ـ فعالیت‌هایی که در کشورهای مختلف انجام می‌شود با نام مرکزیت ایران است؟
به علت اینکه آیت الله شهرستانی در ایران حضور دارند و همه مؤسسات زیر نظر ایشان اداره می‌شود طبیعتاً مرکزیت آن ایران است.
رسا ـ مخالفت‌هایی را در پی ندارد؟
حتماً دارد، بدون مخالفت نمی‌شود ولی هر مسأله‌ای هم که بوده با درایت حل شده است؛ چون توسعه را در نتیجه می‌بینیم و اکنون گسترش را در بخش‌های مختلف می‌بینیم بنابراین با درایت مشکلات پیش رو حل شده است که مؤسسه آل البیت پیشرفت کرده است.
رسا ـ چارت سازمانی که در مؤسسه وجود دارد؟ یعنی دو شخصیت آیت الله سیستانی و آقای شهرستانی موازی هستند یا زیر شاخه یکدیگر قرار دارند؟
چارت سازمانی اگر بخواهید بدانید باید بروید سراغ بالاترین شخصیت؛ اینقدر این مؤسسات زیر نظر آیت الله سیستانی زیاد است که من خیلی از آنها را نمی‌شناسم و نمی‌دانم؛ مثلاً مؤسسه‌ای که سال 90 برای بحث معلولین احداث شده است فعالیت گسترده‌ای دارند که از کارهای آنها لذت می‌بریم ولی اطلاعاتی درباره آنجا ندارم.
این گونه نیست که مؤسساتی زیر نظر آیت الله سیستانی و مؤسساتی زیر نظر آقای شهرستانی باشد؛ آقای شهرستانی قبل از به مرجعیت رسیدن آیت الله سیستانی در دهه شصت مؤسسه‌ای داشتند به نام مؤسسه آل البیت احیاء التراث و کارش تحقیق و نشر کتاب‌های حوزویشان بود؛ از همان موقع تا به حال همین یک مؤسسه را دارد؛ قبلاً در صفاییه کوچه ممتاز بود که نمایندگی‌هایی در مشهد، لبنان و سوریه داشت.
اما از وقتی که آیت الله سیستانی به مرجعیت جهانی رسیدند؛ آقای شهرستانی هم به عنوان وکیل تام الاختیار وی در طول او و زیر سایه‌اش هست و تمام فعالیت‌هایی که صورت می‌گیرد از این به بعد برای دفتر آقای سیستانی است. تنها یک مؤسسه برای آقای شهرستانی است که تنها رافد شامل آن می‌شود.
رسا ـ زمینه همکاری بین خبرگزاری رسا و مؤسسه جهانی آل البیت چیست؟
زمینه همکاری قطعاً وجود دارد، فعالیت‌هایی که ما انجام می‌دهیم قاعدتاً اطلاع رسانی می‌خواهد؛ ما خبرگزاری نیستیم و شبکه اطلاع رسانی نداریم؛ نهایتاً اعضایی داریم که به آنها اطلاع رسانی می‌شود؛ اما اصحاب رسانه‌ای که مخاطبان گسترده‌ای دارند باید به اطلاع رسانی فعالیت‌های مذهبی کمک کنند؛ کما اینکه تا به حال انجام داده‌اید؛ هم شما و هم رفقای ابناء، شیعه نیوز و دیگر دوستان.
خواهش می‌کنم که فعالیت‌های ما را بیشتر رصد کنید و ارتباط بیشتر باشد؛ با اینکه نه فقط بین ما دو تا بین همه مجموعه‌ها یعنی اینکه ارتباط همکاری و هم افزایی ما باید زیاد باشد؛ متأسفانه خیلی گسسته از هم کار می‌کنیم من از مؤسسه دیگری خبر ندارم.
اطلاع رسانی توسط رسانه‌ها خدمت بزرگی به جامعه مذهبی است
خبرگزاری‌ها می‌توانند خدمت بزرگی را به جامعه فرهنگی مذهبی ارائه کنند و رسالتشان اطلاع رسانی بین مؤسسات مختلف باشد؛ هر چند وقت یکبار سرکشی کنید، خبر تهیه کنید؛ آیا خبر تازه‌ای دارید یا نه؟ یا سامانه‌ای برای این کار راه اندازی کنند؛ یک اخبار جمعی جمع آوری شود بین همدیگر به صورت بولتن‌های داخلی یا اطلاع رسانی داخلی منتشر شود؛ یک وقت من فعالیتی می‌کنم و دیگری هم فعالیتی انجام می‌دهد که من خبر ندارم و دیگران هم از من خبر ندارد ولی کسی که از همه مجموعه‌ها سرکشی می‌کند و اطلاع رسانی می‌کند باید وجود داشته باشد و به دیگران خبر دهد.
همه ما می‌خواهیم کاری کنیم که فعالیت خودمان را توسعه دهیم اما راه درستش را بلد نیستیم؛ مثلاً یک محصولی که می‌خواهد در بازار بیاید وقتی می‌تواند موفق باشد که نیازی از نیازهای مردم را تأمین کند؛ خبرگزاری‌ها به دنبال اخباری هستند که زود منتشر شود و به دست بازدید کننده‌ها برسد و بازدیدشان افزایش یابد اما فعالان عرصه فرهنگ می‌خواهند از مراکز دیگر با خبر باشند و بدانند که چه مؤسسات دیگری وجود دارند و فعالیتشان چیست؛
فعالیت مؤسسات باید ماه به ماه، فصل به فصل یا سال به سال بین عموم اهالی فرهنگ به صورت بولتن داخلی دست به دست شود و این می‌تواند کمکی به ما و دیگران باشد که بسیار ارزشمند خواهد بود.
رسا ـ به نظرتان تفاهم نامه همکاری کارساز خواهد بود؟
تفاهم‌نامه‌های زیادی امضا می‌شود؛ اما مهم عملیاتی شدن و به ثمر رسیدن آنها است.
رسا ـ چه خدمت متقابلی می‌تواند بین مؤسسه جهانی آل البیت و نظام وجود داشته باشد؟
مؤسسه آل البیت یعنی یک مؤسسه فرهنگی؛ کمک‌هایی که نظام انجام می‌دهد بسیار می‌تواند برای یک موسسه فرهنگی تأثیرگذار باشد؛ برای مثال برای اینترنت، آب، برق و گاز بودجه مصرف می‌کنیم در حالی که می‌تواند این موارد برای مراکز فرهنگی رایگان باشد؛ لازم نیست که یک مرکز فرهنگی پول برق، گاز، آب یا اینترنت بدهد.
مثلاً هزینه این مؤسسه برای پهنای باند اینترنت خیلی زیاد است؛ اوایل تخفیفات خاصی بود ولی الان آن تخفیفات هم نیست؛ چنین کمک‌هایی می‌تواند با بودجه‌های خاصی اختصاص یابد البته ابتدا باید سیاست‌های کلان باید تغییر کند.
کار فرهنگی هزینه‌های زیادی دارد که مؤسسات فرهنگی نمی‌توانند آنها را پرداخت کنند
نکته دیگر اینکه مثلاً من می‌خواهم فراخوان داشته باشم؛ چه مقدار باید برای این مسأله هزینه شود؟ آیا در صدا و سیما رایگان برای کار فرهنگی تبلیغ می‌کنند؟ چرا من باید مقدار زیادی از بودجه مؤسسه خود را صرف تبلیغات تلویزیونی کنم که هزینه هر ثانیه از آن بسیار گزاف است؟ مؤسسات فرهنگی پول و درآمد زایی ندارند بنابراین برای بعضی از اطلاع رسانی‌ها نظام می‌تواند به ما کمک کند.
هزینه‌ای که من می‌خواهم به عنوان یک مدیر برای تبلیغات انجام دهم اگر برای تولید محتوای مذهبی انجام دهم بسیار می‌تواند موثرتر باشد؛ هر چند هر دو مهم است اما با هزینه زیاد اطلاع رسانی صرف را در تولید محتوا می‌بینم و مجبور می‌شوم محتوایی تولید کنم که هیچ کس از آن مطلع نخواهد شد.
رسا ـ منافع مشترک بین نظام جمهوری اسلامی و مؤسسه آل البیت می‌بینید؟
چه منافعی مشترک‌تر از اهل بیت و تشیع؛ ما به نام الشیعه کار می‌کنیم و نظام هم هدفش اسلام و تشیع است؛ ما منطبق المنافع هستیم نه مشترک المنافع؛
رسا ـ سیاست‌های خارجی جمهوری اسلامی را با توجه به روابط بین الملل خود در منطقه و جهان چطور ارزیابی می‌کنید؟
این سؤال بسیار بزرگی از شخصیتی مانند من است؛ برای پاسخ این سئوال باید پای صحبت حضرت آیت الله شهرستانی بنشینید؛ من به عنوان شخصیت معمولی هر دو نقطه مثبت و منفی را می‌بینم؛ افراط و تفریط را با هم می‌بینم؛ دعا می‌کنیم که ان‌شاء الله روز به روز پرچم تشیع به دست این نظام، علما و مراجع برافراشته‌تر شود و امیدواریم زمینه سازی ظهور امام زمان انجام شود./836/گ401/س
خبرنگار: محمود لطیف