دعوای علمی دو عالم اخباری و اصولی در موضوع کتب ضلال

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین مهدی طائب، استاد حوزه علمیه در سومین جلسه درس خارج فقه خبر و خبرگزاری گفت: در جلسه گذشته مطرح شد که بر حرمت حفظ کتب ضلال اتفاق نظر اجمالی وجود دارد هر چند در مصداق ممکن است اختلاف نظر وجود داشته باشد. تنها مرحوم صاحب حدائق مخالف این مساله و معتقد است در این باب نصی وجود ندارد.

وی ادامه داد: صاحب حدائق به عنوان یک اخباری با مطرح کردن سخن محقق اردبیلی که اصولی است، اشکالاتی به استدلالات وی وارد کرده است. محقق اردبیلی در این باره می گوید: «لعل المراد بها(کتب ضلال) اعم من کتب الادیان المنسوخه، کتب المخالف للحق اصولا و فروعا و الاحادیث المعلوم کونها موضوعه لا الاحادیث التی رواها الضعفا لمذهبهم و لفقههم مع احتمال الصدور و حینئذ یجوز حفظ الصحاح السته غیرالموضوع المعلوم.» و در ادامه می افزاید جایز نیست اعراض از روایات نبوی که اهل سنت نقل کرده‌اند.

استاد حوزه علمیه افزود: صاحب حدائق این مطالب را اینگونه نقد می کند که اگر حرمت حفظ کتب ضلال منصوص بود و دلیل وجوب از بین بردن آن هم در نص معلوم بود شاید می شد از نص استنباط کنیم و نیز ممکن بود رد فروع بر اصول کنیم. لکن روایتی در این باب نداریم و مطرح کردن این فروع تیر به تاریکی انداختن است.

حجت الاسلام والمسلمین طائب بیان داشت: مرحوم محقق اردبیلی معتقد است ظاهر این است که آنچه ممنوع است فقط کتب ضلال است نه هر آنچه یک مخالف (سنی) نوشته است مانند تفاسیر اهل سنت، مگر مواضعی که معلوم البطلان است مانند تفسیر الیوم اکملت لکم دینکم. در مقابل صاحب حدائق اشکال می کند، شما که این موارد را استثنا کردید اصل حکمتان (حرمت حفظ کتب ضلال) دلیل ندارد. از سوی دیگر احتمال دارد مراد فقها از فتوای حرمت حفظ کتب ضلال، کتب اهل ضلال باشد که در صورت باید چنین کتبی را از بین برد چه دربردارنده مطالب درست باشد چه مطالب ناحق. این مساله متناسب با دلیل هم هست چرا که در روایت داریم با اهل ضلال نشست و برخاست نکنید و حرف اهل ضلال را گوش نکنید ولو این که بخواهی آن را رد کنی. چرا که هر آن ممکن است بر اهل بدعت و ضلال عذاب نازل شود.

وی افزود: صاحب حدائق می افزاید مشهور بین اصولی ها این است که به این اخبار عمل نمی کنند چنانچه از عبارات محقق اردبیلی هم این مساله فهمیده می شود. شاید اشکال اصولیون این است که این روایات را اصلا نفهمیده‌اند و اصلا دنبال پیدا کردن این روایات نبوده‌اند وگرنه عدد این روایات بیش از آن است که آن را ندیده باشند و دلالتش روشن تر از آن است که نفهمیده باشند.

استاد حوزه علمیه اظهار داشت: شیخ یوسف بحرانی ادامه می دهد من در مقدمه کتاب حدائق گفته ام که روایات ائمه می گوید تفسیر قرآن با غیر از روایات اهل بیت (ع) ممنوع است. از سوی دیگر تفاسیری که مخالفان نوشته اند بر اساس روایات اهل بیت (ع) نیست. پس چطور محقق اردبیلی معتقد است تفاسیر مخالفان پذیرفتنی است.

حجت الاسلام والمسلمین طائب بیان داشت: صاحب حدائق می گوید این که محقق اردبیلی گفته مخالفان در اصول فقهشان قصوری وجود ندارد. در این مساله هم تردید وجود دارد چرا که علم اصول از ابداعات اهل سنت است و اولین کسی که آن را مدون کرده شافعی بوده که هم عصر ائمه(ع) است. با این حال هیچ مطلبی نمی توان از اهل بیت (ع) پیدا کرد که در آن به این اصول اشاره کرده باشد چه رسد به استدلال به آن. اگر این اصول حق بود ائمه (ع) از آن غافل نمی شدند با وجود آن که به هدایت شیعه بسیار دقت داشتند و در جزئی ترین مسائل زندگی هم احکام را بیان داشته اند. با این وجود چطور ممکن است از علم به این گستردگی غافل شده باشند.

وی ادامه داد: شیخ یوسف بحرانی کتاب های اهل سنت در باب اصول فقه را از کتب اهل ضلال می‌داند و دوباره توضیح می دهد که اصلا در باب کتب ضلال نصی وجود ندارد. با این حال به صاحب حدائق این اشکال وارد است که شما که به دلیل عدم نص، حرمت حفظ کتب ضلال را قبول نداری چطور در برخی موارد حرف از موافقت دلیل و در موارد دیگر سخن از ضلال بودن کتب اصولی به میان می آوری.

استاد حوزه علمیه گفت: باید به صاحب حدائق گفت به فرض که تاییدی از جانب ائمه بر مطالب اصولی نداشته باشیم لکن نهیی هم در این مورد نداریم. ضمن این که در صورت موافقت، لزومی ندارد که حتما ابراز رضایت کنند بلکه سکوت ایشان در این موضع نشان دهنده رضایت آنهاست. به هر حال در هیج جا روش اصولی به صورت مطلق رد نشده است بلکه از رد مواردی چون قیاس و استحسان می توان نتیجه گرفت که ائمه از این مجموعه تنها برخی موارد را قبول ندارند.

وی در پایان گفت: اصول، کشف مبانی عقلایی در فهم کلمات و مراودات است و ائمه بی گمان مخالف این روش عقلایی نیستند. /916/پ202/ع