بررسی ویژگی‌های کارمند صالح در یک اثر + دانلود
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، کتاب کارمند صالح، به قلم حسین بافکار را منتشر کرده است.
کارمندان و کارگزاران، بخش بزرگی از افراد جامعه هستند که خانواده دولت را تشکیل می‌دهند. آنان به عنوان بازوان پرتوان دولت، در سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها و در حوزه‌های گوناگون اجتماع، دولت خدمت گزار را در وظایف خود یاری می‌رسانند و در پیشرفت کشور، نقشی اساسی دارند. بنابراین در دیباچه این کتاب در این باره چنین می‌خوانیم:
در نظام اسلامی، فلسفه وجودی سازمان‌ها و نهادها و به کارگیری کارمندان و کارگزاران اجرایی، خدمت رسانی به مردم است. مقام کارمندی در این نگاه، امانتی الهی برای خدمت گزاری به مردم و هموارسازی زمینه های سعادت افراد جامعه است.
کارمندان در این نظام، جایگاه ویژه ای دارند و اصلاح بسیاری از امور جامعه به دست آنان است. از این رو، همواره از کارمندان دولت انتظار می‌رود رفتاری عادلانه در حیطه شغلی و فعالیت خود داشته باشند و به وظایف خود کاملاً آشنا و به مسئولیت‌هایشان متعهد باشند تا با مهارت و دقت کافی به امور رسیدگی کنند.
در مقابل، کارمندان نیز به عنوان قشر تحصیل کرده و آگاه جامعه، در قبال خدمات شایسته خود انتظار دارند مردم با آنان محترمانه و در خور شأن انسانی و اجتماعیشان رفتار کنند و آنان را خدمت‌گزار بی‌منت ندانند.
به یقین، تحقق این خواسته‌ها تنها در پرتو آموزه‌های انسان ساز اسلام امکان پذیر است و این نوشتار می‌کوشد گامی هر چند کوچک در این زمینه بردارد.
نویسنده در این اثر در هفت فصل به بررسی عنوان‌های: کلیات، ویژگی‌های لازم برای گزینش کارمندان و کارگزاران، وظایف کارمندان، آسیب‌های شغل کارمندی، راهکارهای اصلاحی، کارمند در ادب پارسی و همراه با برنامه سازان پرداخته است.
در فصل اول مفهوم و جایگاه کارمند و کارگزار در اسلام بررسی و در فصل دوم، تقوا، خیرخواهی در حق مردم، خلوص، اصالت خانوادگی، بردباری، توانایی، قاطعیت، اطاعت پذیری از مافوق، کاردانی، مسؤولیت پذیری، نگه داری از اموال، عزت نفس، پرهیز از تشریفات از مهم‌ترین ویژگی‌های لازم برای گزینش کارمندان و کارگزاران بیان شده است.
در فرهنگ انسان ساز اسلام، موقعیت‌های کارمندی یا کارگزاری به خودی خود ارزشمند نیست. از سوی دیگر، در اسلام مانند مکتب‌های مادی، انسان (کارمند) در کنار ابزارهایی همچون سرمایه و تکنولوژی قرار نمی‌گیرد تا ارزش آن در سطح خادمانی صرف یا اشیاء تنزل یابد، بلکه سمت‌های کارمندی، اموری قراردادی هستند که برای برقراری نظم ایجاد شده‌اند و صاحبان آن زمانی می‌توانند به خود ببالند که برای اصلاح امور مسلمانان و خدمت به آنها گام بردارند، بنابراین نگارنده زیر عنوان جایگاه کارمند و کارگزار در اسلام چنین نوشته است:
در اسلام، منزلت اجتماعی به عنوان موهبت و امانت الهی در اختیار کارمندان قرار می‌گیرد تا برای رفع محرومیت‌ها و گرفتاری‌ها از امور جامعه به کار گرفته شود.
ازاین رو، امام علی علیه‌السلام به یکی از کارگزاران خود چنین می‌گوید: «کاری که به عهده توست، طعمه نیست، امانتی است که بر گردنت نهاده‌اند.» بنابراین، اگر کارمندان و کارگزاران نظام اسلامی با انگیزه های الهی، امانت داری و خدمت رسانی به مردم در جایگاه خود قرار گرفته‌اند، باید شکرگزار پروردگار بزرگ باشند؛ زیرا در جایگاهی هستند که می‌توانند خاطری را شاد کنند، غمی را بزدایند، بی پناهی را پناه دهند و مظلومی را یاور باشند و به این ترتیب، زمینه رشد و تعالی خود را فراهم سازند. رسول خدا صلی الله علیه و آله در این باره می‌فرماید: «وقتی خداوند برای بنده ای نیکی خواهد، حاجت مردم را در دست او قرار می‌دهد».
وظایف کارمندان در برابر خود، مردم، همکاران و نیز افراد زیردست در فصل سوم واکاوی شده و همچنین در فصل چهارم به بررسی آسیب‌های شغل کارمندی همچون آسیب‌های اخلاقی، مشکلات اقتصادی، باورهای غلط فرهنگی، کارآمد نبودن ساختار اداری، آسیب‌های رسانه ای پرداخته شده است.
نویسنده در فصل پنجم، آزمون پیش از گزینش، تقویت و احیای اخلاق اسلامی، تأمین نیازهای اساسی کارمندان، نظارت، بهره گیری از ابزارهای بازدارنده، شفاف سازی افکار عمومی، اصلاح ساختار اداری از راهکارهای اصلاحی در ادارات بیان کرده است.
نظام اسلامی همواره نیازمند کارمندان و کارگزارانی است که در برابر زرق و برق دنیا نلغزند و در دام آلودگی‌ها گرفتار نشوند. بی شک، تنها قدرتی که چنین نیروی بازدارنده ای را ایجاد می‌کند، تقواست، از این و نویسنده تقوا خیرخواهی درباره مردم، از مهم‌ترین ویژگی و مسؤولیت پذیری از مهم‌ترین ویژگی‌های لازم برای گزینش کارمندان دانسته و در این باره چنین نوشته است:
به سبب اهمیت بسیار تقوا در اسلام، پیشوایان معصوم علیهم السلام آن را عامل مهمی در گزینش کارمندان دانسته و همواره به این صفت اخلاقی پسندیده سفارش کرده‌اند. از جمله وقتی رسول خدا صلی الله علیه و آله معاذ بن جبل را به یمن می‌فرستاد، به او فرمود: «وَ اوُصیکَ بِتَقوَی اللّه؛ تو را به پرهیزکاری سفارش می‌کنم».
بافکار درباره خیرخواهی کارمندان با مردم چنین نگاشته است:
امام علی علیه‌السلام در نامه‌ای به مردم مصر، یکی از دلایل انتخاب مالک اشتر را به زمام داری آن دیار، خیرخواهی او می‌داند و می‌فرماید: مردم مصر! من شما را بر خود برگزیدم و او را برای شما فرستادم؛ زیرا او را خیرخواه شما دیدم.
اهمیت خیرخواهی از آن روست که کارمند خیرخواه، همواره در پی صلاح و عزت افراد جامعه است و ذلت و حقارت آنها را تحمیل نمی‌کند؛ زیرا نگاه او به هم نوع، به گونه ای است که از سربلندی‌شان، خرسند و از خواری آنها اندوهگین می‌شود. به همین سبب، از سر خیرخواهی، از هر نوع فداکاری برای تأمین رفاه و سعادت جامعه دریغ نمی‌ورزد.
در نظام توحیدی اسلام، مسؤولیت پذیری، اصلی است که در زمینه اخلاق اداری به فرد کارمند و فعالیت‌هایش سمت و سو می‌دهد و او را از فرو غلتیدن در مسیر کژی‌ها و نادرستی‌ها باز می‌دارد؛ از این رو نویسنده درباره مسؤولیت‌پذیری کارمندان در این فصل چنین نوشته است:
در واقع، کمال آدمی در مسؤولیت‌پذیری اوست. بی شک، هر اندازه در این زمینه سستی ورزد، تباهی در کارش بیشتر خواهد بود و هر اندازه مسؤولیت پذیری بهتری داشته باشد، به کمال بیشتری خواهد رسید.
ازاین رو، بهتر است در گزینش کارمندان، به افرادی مسؤولیت داده شود که از هر نظر آماده پاسخ گویی به تصمیم‌ها و عملکردهای خود هستند و در پی توجیه و فرافکنی تصمیم‌ها و عملکردهای نادرست خود نیستند یا مسؤولیت خود را به دیگران نمی‌سپارند.
نگارنده در فصل ششم به بررسی متون ادبی و سخنان بزرگان درباره کارمند، و در فصل هفتم به پیشنهادهای کلی و پرسش‌های مردمی، مسابقه ای و کارشناسی برای طرح این موضوع در رسانه را مطرح کرده است.
مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، کتاب کارمند صالح را در قطع رقعی، در 1400 نسخه در 126 صفحه منتشر کرده است، علاقه‌مندان برای مشاهده متن کتاب اینجا را کلیک کنند./۹۹۸/ن۶۰۱/ی