عرف سیاسی باید در بررسی فقهی انتخابات مورد توجه قرار گیرد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، دکتر محمد پزشکی در کرسی نقد «انتخابات از نگاه فقه» که ظهر امروز در مرکز همایش‌های غدیر دفتر تبلیغات اسلامی قم برگزار شد، اظهار داشت: موضوع انتخابات جزو یکی از مباحث کلانی است که جوامع اسلامی حدود 150 سال با آن مواجه هستند.
پژوهشگر فقه سیاسی بیان کرد: از زمانی که جوامع اسلامی با مدیریت غربی آشنا شدند، این سؤال مطرح شد که نگاه اسلام به دموکراسی چیست؟ از این رو فقهای دین نسبت به موضوعات کلی و جزئی مباحث دموکراسی دینی به ارائه مبحث پرداختند.
وی ادامه داد: نوع نگاه من به کتاب «انتخابات از نگاه فقه» از این زوایه است که چه تکنیک‌هایی در منابع فقهی درباره انتخابات تعیین شده و ادله مربوط به آن چیست؛ موضوع این کتاب یک موضوع خاص برگرفته شده از موضوع عام «مردم سالاری دینی» است و باید روش شناسی کتاب را به دقت مورد بررسی قرار داد.
پژوهشگر فقه سیاسی ابراز کرد: یک زمانی اصول از فقه بیرون آمد و چارچوب‌های آن مشخص شد اما امروز که مسائل مستحدثه پدیدار شده‌اند، باید روش‌های استنباط آن‌ها را بیان کرد تا با مجموع روش‌ها، بتوان اصول جدیدی را تدوین کرد.
وی افزود: زمانی که می‌گوییم انتخابات یک موضوع جدید فقهی است، باید دلیلی برای آن داشته باشیم؛ برای پاسخ به این سؤال باید به صورت دقیق موضوع شناسی انجام داد که انتخابات چیست و شاخصه‌ها و مؤلفه‌های آن چیست؟
پزشکی خاطرنشان کرد: با تعیین شاخصه‌های انتخابات، می‌توان مقایسه دقیقی انجام داد که آیا این مسأله، یک موضوع مستحدثه بوده یا خیر و آیا انتخاب مردم به معنای بیعت است یا خیر؛ موضوع شناسی انتخابات در کتاب «انتخابات از نگاه فقه» به صورت ناقص و پراکنده در طول کتاب اتفاق افتاده است.
پژوهشگر فقه سیاسی تأکید کرد: چنانچه با بررسی دقیق دریافتیم که عنوان مشابهی با انتخابات در فقه وجود دارد، باید به میزان وجود شاخص‌ها، آن‌ها را تطبیق داده و مباحث دیگر را مورد بررسی قرار دهیم.
وی گفت: چنانچه دلیل مستقلی برای انتخابات پیدا نکردیم، باید به ادله عمومی‌تر همچون قواعد فقه سیاسی رجوع کنیم؛ اما در مباحث کتاب، میزان مجوزات فقه کمتر از آن چیزی است که از آیات و روایات دریافت می‌شود.
پزشکی تصریح کرد: اگر موضوع انتخابات را نتوانستیم در آیات و روایات یا قواعد فقهی بگنجانیم، باید ادله مربوط به انتخابات را از سیره ائمه معصومین(ع) دریابیم که این مرحله باید با احتیاط بیشتری اتفاق بیفتد.
وی تأکید کرد: چنانچه در سیره اهل‌بیت طاهرین(ع) نیز نتوانستیم ادله مربوط به یک مسأله شرعی نوپیدا را پیدا کنیم، باید به اصول عملیه رجوع کنیم زیرا نباید زندگی مؤمنانه را به هیچ وجه کنار گذاشت.
پژوهشگر فقه سیاسی عنوان کرد: مبحث عرف که در موضوعات مستحدثه کاربرد بسیاری دارد، نیاز به دقت و کار فراوانی دارد؛ از این میان باید بر دقت نظر در عرف سیاسی تأکید بیشتری داشت چراکه تأثیرگذاری فرهنگ در عرف غیرقابل انکار است.
وی اظهار داشت: بررسی عرف از جمله مباحثی است که در این کتاب و سایر کتاب‌ها، انجام نشده است هرچند که کتاب «انتخابات از نگاه فقه» کتاب ارزنده‌تری نسبت به کتاب‌های مشابه است./997/ پ202/ف