سید حسینی که به ریاست الازهر رسید/ جایگاه حفظ قرآن در انتخاب شیوخ الازهر
خبرگزاری رسا ـ گروه بینالملل: در شمارگان قبل با عنوان «رهبران الازهر مصر» پیرامون چگونگی انتخاب اولین شیخ الازهر مصر، اختلاف تاریخی مالکیها و شافعیها برای تصدی منصب شیخ الازهر و پایان نیم قرن حکومت مالکیها بر الازهر و نیز حبس و تبعید رهبران بزرگترین دانشگاه جهان اسلام سخن راندیم. در این شماره به معرفی سه تن دیگر از رهبران الازهر و تاثیر آنان در جامعه دینی و مذهبی مصر خواهیم پرداخت.
7. الشيخ عبد الله الشبراوي
أو أبو محمد جمال الدين عبد الله بن محمد بن عامر بن شرف الدين الشبراوي هفتمین شیخ الازهر و دومین عالم از مذهب شافعی است که ریاست این دانشگاه را به دست آورد.
وی در کودکی قرآن را حفظ کرده و با فراگیری مقدمات علوم دینی برای تکمیل دروس خود به قاهره آمده و در دانشگاه الازهر مشغول به تحصیل شد. دروس تفسیر، حدیث، فقه و اصول، علم کلام، صرف و نحو و سایر دروس متداول علوم دینی را فرا گرفت.
شبراوی علاوه بر تدریس شاعر زبردستی بود. بر اصول فقه و حدیث اشراف داشت و در علم کلام صاحب نظر بود. مشهور است که شبراوی علوم مرسوم را به شعر درآورد تا حفظ دروس برای طلبهها آسان شود. اجرومیه در علم نحو از مهمترین این آثار است.
شاگردان
شبراوی شاگردان فراوانی را تربیت کرد که بسیاری از آنان در منصبهای مختلف درسی و حکومتی مشغول به فعالیت شدند. عبدالله پاشا که از سوی سلطان محمود اول حاکم عثمانی به عنوان حاکم مصر انتخاب شد، در زمره بهترین شاگردان شبراوی قرار میگیرد.
تعامل با سایر ادیان
نقل است که گروهی از مسیحیان قصد زیارت بیت المقدس را داشتند. رهبر مسیحیان در آن زمان نوروز بود که در نامهای به شبراوی خواستار فتوای وی در این خصوص شد. شبراوی در پاسخ نوشت که اهل ذمه میتوانند به آداب و رسومات مذهبی خود پایبند بوده و مانعی برای زیارت نیست. هرچند که این فتوا به مزاج عدهای از علمای آن زمان خوشایند نیامد و علیه شیراوی موضع گرفتند.
آثار علمی
1.شرح صدر در غزوه بدر
2.دیوان شعر
3.نزهة الابصار در ظرافتهای شعری
4. اجرومیه فی النحو
8. الشيخ محمد الحفني
نجم الدين أبو المكارم محمد بن سالم بن أحمد الحفني هشتمین شیخ الازهر و سومین عالم شافعی است که به رهبری الازهر دست یافت. نسبش از سمت پدر به امام حسین (ع) میرسد.
حفنی پس از حفظ قرآن کریم با درخواست یکی از عالمان الازهر و درحالیکه چهارده سال داشت راهی قاهره شد. وی در آنجا الفیه ابن مالک در نحو، کتابی در منطق، جوهره در علم توحید و متن ابوشجاع در فقه شافعی و بسیاری از متون دیگر را حفظ کرد تا آنجا که در علم نحو و فقه و منطق تبحر یافت.
وی تفسير، حديث و إحياء علوم الدين غزالي، صحيح البخاري و صحيح مسلم وسنن أبي داوود و نسائي و ابن ماجة و مسند شافعي و معاجم سه گانه طبرانی (الكبير والأوسط والصغير) و صحيح ابن حبان و مستدرك للنيشابوري را در نزد استادش شیخ محمد بدیری معروف به «ابن میت» فراگرفت و سپس با اخذ اجازه از استاد مشغول به تدریس علوم دینی شد.
ریاست الازهر
حفنی پس از شیخ شبراوی به ریاست الازهر رسید و مدت ده سال در این منصب مشغول به فعالیت شد. هرچند از او آثاری منتشر نشده است اما در زمینه تدریس شاگردان فراوانی را تربیت کرد.
9. الشيخ عبد الرؤوف السجيني
عبدالرؤوف بن محمد بن عبدالرحمن بن أحمد السجيني معروف به "أبو الجود" نهمین شیخ الازهر مصر از مذهب شافعی است. در کودکی قرآن را فراگرفت و سپس با سفر به قاهره در دانشگاه الازهر مشغول تحصیل علوم متداول تفسیر، فقه، اصول، کلام، ادبیات عرب، منطق و ... شد تا آنجا که در زمره بزرگترین عالم الازهر درآمد.
سجینی به کثرت مطالعه، تسلط بر زندگینامهها و اخبار، اشتغال به مسائل علمی و بخشندگی فراوان از ویژگیهای بارز سجینی بود تا آنجا که به «ابوالجود» (پدر بخشندگی) معروف شد.
ریاست الازهر
هرچند که مدت ریاست سجینی بر دانشگاه الازهر از یکسال تجاوز نمیکند اما در همین مدت اندک توانست محبوبیت فراوانی در میان حاکمیت و مردم پیدا کند.
میگویند پس از فوت شیخ سجینی دخالت بیگانگان در مصر افزایش یافت و این امر به رکود اقتصادی، سیاسی و فرهنگی منجر شد زیرا تا زمانی که شیخ سجینی زنده بود همواره از دخالت بیگانگان در مسائل داخلی مصر جلوگیری میکرد.
از وی تنها یک اثر به نام «تصانیف امام سجینی» به جا مانده است./981/ب921/ک