بایسته‌های جریان‌شناسی سینمای ایران

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، دکتر رفیع الدین اسماعیلی در سلسله جلسات آموزشی دوره سواد رسانه به تحلیل سینمای ایران پرداخت. در این نشست به ادامه مباحث جریان شناسی سینمای ایران پرداخته شد.

اسماعیلی درباره جریان شناسی سینمای ایران چهار جریان مطرح را بیان نمود که عبارتند از جریان فمینیستی، روشنفکری التقاطی، روشنفکری عامه پسند و سینمای انقلاب اسلامی.

او با توضیح سینمای روشنفکری التقاطی گفت: هر کدام از جریان‌های سینمایی واجد نوعی ساختار شالوده‌ای هستند که بازتاب آن در عاملان انسانی، نمادها، تولیدات سینمایی آن جریان تبلور می‌یابد. گاهی یک شخص خود را منتسب به جریان خاص می‌داند، ولی مخاطب با نگاه به فیلم‌های اشخاص قضاوت می‌کند که او در چه جریانی فیلم می‌سازد.

 

 

وی با اشاره به برخی کارگردانان فعال در خرده جریان سینمای روشنفکری التقاطی اظهار داشت: برخی از کارگردانان این خرده جریان بسیاری از ارزش‌های اسلامی را زیر سوال می‌برند، گاهی به صورت عمدی و گاهی تحت تاثیر فضای سکولار برخی مدیران فرهنگی دست به چنین کاری می‌زنند. یکی از عوامل اثرگذار در این جریان وجود عرفان‌های جدید در جهان و کشور است.
مسئول انجمن سواد رسانه دفتر تبلیغات اسلامی با معرفی کارگردانان این خرده جریان عنوان کرد: فرمان آرا با فیلم بوی کافور، عطر یاس، خانه‌ای روی آب و یک بوس کوچولو، داریوش مهرجویی با فیلم هامون، پری، سنتوری و نارنجی پوش، عباس کیارستمی با طعم گیلاس و تهمینه میلانی با واکنش پنجم، زن زیادی و تسویه حساب جزء کارگردانان اصلی این جریان به حساب می‌آیند.
وی با توضیح گروه سوم از خرده جریان سینمایی کشور به سینمای روشنفکری «عامه پسند» پرداخت و افزود: این خرده جریان برگرفته از متفاوت شدن نگاه جریان روشنفکری به مخاطب است؛ این جریان به خصوص در دهه ۵۰ و ۶۰ به دنبال جذب مخاطبین مشخص «به اصطلاح روشنفکر» بودند. در دهه‌های بعد این نگاه هم کم رنگ شد و مخاطب عام اهمیت یافت. اصغر فرهادی در دهه ۸۰ مهمترین کارگردان این جریان بود.

 

رئیس موسسه شناخت با اشاره به ویژگی این بخش از سینمای روشنفکری ایران پرداخت و با عنوان نام کارگردانان این نگاه تصریح کرد: المان‌هایی مثل رقص، موسیقی، دوستی دختر و پسر و ... از عناصر این سینما است. این خرده جریان به خصوص در دوره اصلاحات فعالیت زیادی داشت. اصغر فرهادی با فیلم شهر زیبا، درباره الی و جدایی نادر از سیمین، پوران درخشنده با فیلم شمعی در باد، رویای خیس و هیس دختران فریاد نمی‌زنند، رسوال صدر عاملی با فیلم دختری با کفش‌های کتانی، من ترانه ۱۵ سال دارم از کارگردانان این جریان به حساب می‌آیند.
وی ادامه داد: سیروس الوند با فیلم دست‌های آلوده و پرتقال خونی، عبدالرضا کاهانی با اسب حیوان نجیبی است و بی خود و بی جهت، علی عطشانی در امتداد شهر و دموکراسی تو روز روشن، کمال تبریزی با گاهی به آسمان نگاه کن و طبقه حساس، مسعود کیمیایی با اعتراض و متروپل و مهدی صباغ زاده با آدم برفی و مارال از جمله کارگردانان خرده جریان روشنفکری عامه پسند به شمار می‌روند.
دکتر اسماعیلی به جریان سینمای انقلاب اسلامی پرداخت و گفت: این جریان به چهار بخش تقسیم می‌شود، خرده جریان‌های سینمایی دفاع مقدس، ملی، فطری و عامه پسند که ارتباط آن‌ها نسبت به یکدیگر عموم و خصوص من وجه است.
وی در پایان به کارگردانان این جریان اشاره کرد و اظهار داشت: ابراهیم حاتمی کیا با دیده بان، مهاجر و از کرخه تا راین، رسول ملاقلی پور با پرواز در شب و نینوا، جمال شورجه با فیلم عملیات کرکوک، شب دهم و حماسه مجنون، ابوالقاسم طالبی با نغمه، دست‌های خالی و قلاده‌های طلا، مسعود ده نمکی با اخراجی‌ها ۱ و ۲، پرویز شیخ طادی با روز‌های زندگی و مجتبی راعی با انسان و اسلحه و طوفان در این جریان قرار می‌گیرند./882/پ202/س

خبرنگار: احمد ساعدی