یادداشت| انتخاب صحیح مسئولان در گرو تحقق "عقلانیت جمعی"
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، سرنوشت مردم در جوامع مردم سالار از طریق انتخاب حکامی رقم می خورد که به دست همان مردم تعیین می‌شوند؛ از این رو هوشیاری و بیداری مردمی نخستین ضرورت برای کسب آینده‌ای مطلوب به شمار می‌آید.
در صورتی که مردم چنین جامعه‌ای نتوانند مسئولان و سیاستمدارانی معتقد به اصول و قوانین اساسی آن کشور را به درستی انتخاب کنند، لاجرم در آینده‌ای نه چندان دور، تأثیر آن را خواهند دید و بعضا عواقب غیرقابل جبرانی در انتظار آنها خواهد بود، به طوری که جبران چنین آسیب‌هایی گاهی ده‌ها سال به طول می‌انجامد، در حالی که در روزگار کنونی، عدم پیشرفت در هر روز خود بزرگترین عقب‌ماندگی است، چه رسد به بازگشت به عقب و از دست دادن داشته‌ها.
تعیین سرنوشت در کشوری مانند ایران با توجه به حکومت جمهوری اسلامی که مبتنی بر مردم‌سالاری دینی است، امری به مراتب دقیق‌تر و حساس‌تر است، چراکه تعیین مسئولان و سیاستمدارن در کشورهای مردم‌سالار غیردینی مبتنی بر تخصص و تعهد اخلاق است؛ اما در کشورهایی با حکومت مردم سالاری دینی علاوه بر فاکتورهای یادشده، تعهد دینی و اعتقادی آن کشور نیز نقش‌آفرین است.
به تعبیر رهبر معظم انقلاب «در مردم‌سالاری اسلامی، روح، لُب و ماده‌ی اصلی عبارت است از اسلام؛ از این هیچ تخطی‌ای نباید بشود.»(1)
اگر دولتمردان، هرکدام از اصول اساسی اسلام را رعایت نکنند یا این‌که به عمد زیرپا بگذارند، در حقیقت آرمان‌های آن کشور را زیرپا نهاده و جاده عقب‌ماندگی آن جامعه را در سراشیبی مهلکی قرارده‌اند.
البته نباید گمان کرد که منظور از تعهدات صرفا دین و اخلاق است، بلکه تخصص نیز در تعهد نهفته است، چنانچه شهید عارف، مصطفی چمران این‌گونه تعبیر می‌کنند که تقوا از تخصص لازم تر است، آن را می پذیرم؛ اما می گویم: آن کس که تخصص ندارد و کاری را می پذیرد، بی‌تقوا است.
انتخابات جلوه‌ای از مردم‌سالاری دینی
اگرچه مردم‌سالاری دینی یکی از جلوه‌های مردم‌سالاری دینی به حساب می‌آید، اما باید توجه داشت که تنها جلوه مردم سالاری دینی، تعیین مسئولان و دولتمردان به دست مردم آن جامعه نیست، بلکه مقصود اصلی از آن سالار بودن مردم بر زندگی خود بر اساس اسلام است.
قرآن کریم نیز در این رابطه می‌فرماید: «إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤدُّواْ الأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُم بَيْنَ النَّاسِ أَن تَحْكُمُواْ بِالْعَدْلِ إِنَّ اللّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُم بِهِ إِنَّ اللّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا» خدا به شما فرمان مىدهد كه امانات را به صاحبان آنها رد کنید و چون ميان مردم داورى مىكنيد به عدالت داورى كنيد ...»(2)
بنابراین مردم باید توجه داشته باشند که بار امانت را به دست چه افرادی می‌سپارند؛ از این‌رو در برابر خداوند نیز مسئول هستند و با تحقیق و تفحص باید بهترین گزینه را انتخاب کنند.
حال سؤال این است که چگونه انتخاب افرادی متعهد و متخصص برای ساخت آینده جامعه به دست افرادی غیرمتخصص انجام شود؟
تأسیس شورای نگهبان، بیانگر آینده‌نگری امام
تأسیس نهادی مانند شورای نگهبان جهت دقت در گزینش افرادی با حداقل‌ترین صلاحیت نشان دهنده ریزبینی و آینده‌نگری امام راحل برای ادامه نظام اسلامی است، اما شناخت فرد اصلح از غیر آن بر عهده خود مردم نهاده شده است.
یکی از روش‌های شناخت افراد صالح در هر کشوری، رجوع به کارشناسان دینی و سیاسی آن جامعه است؛ از این رو ارتباط‌گیری دو سویه مردم و کارشناسان متعهد سیاسی و دینی در هرکشوری لازم است و بدون آن یقینا یک جامعه دچار ولنگاری و سردرگمی خواهد شد.
در ایران، یکی از مهمترین طبقات کارشناسان، علمای خبره و زبده‌ای هستند که سرآمد تشخیص سره از ناسره هستند، به گونه‌ای که تاریخ قبل از انقلاب و بعد از انقلاب ایران، پر است از توصیه علما به مردم برای انتخاب مدعیان کرسی سیاست از زمان شهید شیخ فضل‌الله و مرحوم مدرس و کاشانی گرفته تا امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب.
شیرینی و تلخی انتخاب
هرگاه جامعه ایران به سخنان عالمان و رهبران بصیر خود عمل کرده، شیرینی آن با جان و دل حس کرده و هرگاه نسبت به این سخنان بی‌اعتنایی کرده یا به هر دلیلی آنها را جدی نگرفته است، تلخی آن را چشیده است، چراکه علمای بصیر اسلام از گذشته تاکنون قدرت شناخت گوهر دین و تقوا را داشته‌اند و این امر را به کرات ثابت کرده‌اند و این در حالی است که وضعیت نامطلوب امروز جامعه اسلامی ایران به خاطر عدم درک صحیح از سخنان رهبر معظم انقلاب درباره انتخاب افراد صالح و عمل به سخنان بی‌پایه و اساس عده‌ای سلبریتی است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بارها در رابطه با برگزیدن نمایندگانی اصلح برای جامعه تذکرات بسیاری داده و عمل را به خود مردم جامعه واگذار کرده‌اند، ایشان اعتقاد به خدا، قانون اساسی و توان مردم ایران، روحیه مقاوم و اهداف بلند، مقاومت و تسلیم نشدن در برابر قدرت‌های زور، تدبیر و حکمت، جوانی و جوانگرایی، تفکر در مسائل اقتصادی و اعتقاد به اقتصاد مقاومتی، پایبندی به وعده‌های خود را از مهمترین ملاک‌های فرد اصلح معرفی کرده و مردم را به انتخاب بر اساس چنین معیارهایی دعوت می‌کنند.
غفلت و بی‌تفاوتی، امری نکوهیده از منظر قرآن و عقل
حال در صورت انتخابی کورکورانه و بر اساس گفتار عده‌ای غیر متخصص همچون سلبریتی‌ها و بازیگرانی که هیچ سنخیتی با کارشناسی و تشخیص مسئولان آینده یک جامعه ندارند، نه تنها آینده جامعه با چشمانی بسته انتخاب می‌شود، بلکه به دلیل سهیم بودن در تعیین سرنوشت دیگران، در برابر خداوند نیز مسئول خواهد بود.
قرآن کریم خطاب به چنین افرادی می‌فرماید: «قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَى وَقَدْ كُنتُ بَصِيرًا»، می‌گويد پروردگارا چرا مرا نابينا محشور كردى با آنكه بينا بودم «و قَالَ كَذَلِكَ أَتَتْكَ آيَاتُنَا فَنَسِيتَهَا وَكَذَلِكَ الْيَوْمَ تُنسَى» میفرمايد؛ همان طور كه نشانه هاى ما بر تو آمد و آن را به فراموشى سپردى امروز همان گونه فراموش مىشوى»(3)
بنابراین غفلت، فراموشی و بی تفاوتی درباره اجتماع از منظر عقل و دین به شدت نکوهیده شده و علاوه بر بازخورد دنیوی، دارای بازخورد اخروی است و انسان غافل در انتخاب مورد بازخواست الهی واقع خواهد شد.
هدف رهبر انقلاب، ارتقا و رشد عقلانیت جامعه است
حال می‌توان گفت؛ مهمترین دلیل عدم معرفی فرد اصلح از سوی رهبر جامعه، ارتقا و رشد عقلانیت مردم است، زیرا رسیدن به اهداف متعالی و آرمان‌ها مترقی که مقدمه تحقق تمدن اسلامی در جهان است، در گرو بلوغ عقلی و ارتقای همه جانبه فکری حاصل می‌شود که ساخت جامعه ایده‌آل و مدینه فاضله نتیجه این برنامه‌ریزی بلندمدت خواهد بود.
به همین خاطر مهمترین زیرساخت یک جامعه را می‌توان در کمال فکری آن جامعه توصیف کرد، تا جایی که پای مردم بسیاری از کشورهای به ظاهر پیشرفته صنعتی و تکنولوژی، در عرصه تفکر صحیح و تشخیص عقلایی لنگان است.
در آخر می‌توان گفت، مهمترین گام در روند تحقق تمدن اسلامی، صدور الگویی مناسب و درست از عقلانیت اسلامی به سراسر جهان است که لازمه تسریع در این امر، تبعیت مردم ایران از رهبر خود در جهت بلوغ و رشد عقلایی جامعه است./876/ی۷۰۲/س
مهدی شاهی
پی‌نوشت
1ـ بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری ۱۳۹۰/۱۲/۱۸
2ـ آیه ۵۸ سوره مبارکه نساء
3ـ آیات ۱۲۵ و ۱۲۶ سوره مبارکه طه