ستایشگری افراطی متصوفه نسبت به ابلیس

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام امیر جوان‌آراسته عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در همایش ملی «تصوف شاخصه ها و نقدها» که امروز در سالن همایش غدیر برگزار شد، با اشاره به ستایش ابلیس در بین برخی از صوفیان اظهار داشت: فلسفه آفرینش ابلیس و جایگاه او در هستی و همچنین نقش و تاثیر او در رقم خوردن سرنوشت نهایی انسان ها همواره از مسائل مهم و قابل توجه بوده است.

وی افزود: نگاه متفاوت و خاص متصوفه به ابلیس و جایگاه او در آفرینش از دیرباز مناقشه برانگیز و در معرض نقدهای جدی بوده است، زیرا برخی اقطاب و اعاظم صوفیه درمقابله با دیدگاه پذیرفته شده در میان دیگر گروه‌ها و فرقه‌های اسلامی، در صدد توجیه گردن کشی ابلیس و امتناع از سجده بر آدم برآمده اند.

عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب تأکید کرد: آنها بر این باورند که ابلیس با عشق یگانه ای که به حضرت حق داشت او را به نافرمانی از امر خدا واداشت و بر همین اساس ابلیس را موحدی تراز اول و بلکه سید الموحدین و معلم توحید دانسته و تا آنجا پیش رفته اند که به اعتقاد احمد غزالی هر که توحید را از ابلیس نیاموزد زندیق است.

وی با اشاره به به این که صوفیه بر تصریح و تأکید قرآن کریم بر ملعون بودن شیطان و تمرد او چشم بسته اند، تأکید کرد: آنها با رویکردی استحسانی و ذوقی به تعویق و توجیه آیات همت گماشته اند و افزون بر آن که ابلیس را منظم از عصیان دانسته اند در صدد ستایش و تقدیر او برآمده و اوصاف و القابی چون موحد، جوانمرد، عاشق خدا، نور و خواجه خواجگان را نیز به او نسبت داده اند.

حجت الاسلام جوان آراسته اضافه کرد: در نظر برخی از اهل تصوف، فرمان خدا به سجده بر آدم تنها سنجش و آزمونی بود تا توحید ابلیس سنجیده و عیان شود و البته ابلیس و تنها ابلیس از این آزمون سخت سربلند بیرون آمد و توانست سرور موحدان عالم لقب بگیرد.

وی با بیان این که برخی از صوفیه در مقام دفاع از ابلیس و اثبات معذور و موجه بودن او در تمرد از امر الهی به تقدیر اولی تمسک جسته اند، ابراز داشت: این بخش از متصوفه معتقدند مشیت خداوند به این امر تعلق گرفته بود که ابلیس از امر الهی سرباز زند و این هیچ خطا و اشتباه و عصیانی را متوجه ابلیس نمی کند چراکه او در تمرد از فرمان حق مجبور بود و هیچ اختیاری از خود نداشت.

استاد حوزه و دانشگاه در پایان تصریح کرد: به نظر می رسد در این رابطه لازم است برای کارهای بیشتر پس از مفهوم شناسی ابلیس و شیطان و اشاره به جایگاه او با استناد به آثار و منابع معتبر اهل تصوف به دلایل دفاع از ابلیس و چرایی دیدگاه های ستایش محور صوفیان بیان و تبیین بشود./1330/پ۲۰۲/ب۱