ادعای "برائت حوزه از انقلاب اسلامی" نشانه فقدان آگاهی تاریخی

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، گفتگو درباره تفکر و آینده فکری ایران یکی از مهمترین دغدغه‌هایی است که برای بسیاری از روشنفکران حقیقی به بحث و گفتگو گذاشته می‌شود. برنامه شوکران روزهای دوشنبه از شبکه چهار به سردبیری پیام فضلی نژاد به روی آنتن سیما می‌رود و تلاش می‌کند تا با دعوت از میهمانانی با تفکرات مختلف به بررسی ابعاد و وجوه گوناگون این مسئله بپردازد.

برنامه شوکران شب گذشته، میزبان حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم بود که به بحث پیرامون حوزه، رسالت‌های حوزوی و فعالیت‌های دفتر تبلیغات اسلامی پرداخته شد.

رئیس دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم در پاسخ به سوال سردبیر و مجری برنامه پیرامون عدالت گفت: بنده گفته‌ام که بحث عدالت ترجمان فقهی مناسب خودش را پیدا نکرده است. ما سه تلقی کلان از فقه داریم که متداخل هم هستند: اول اینکه کار فقیه صرفا استنباط احکام فرعی است، دوم علاوه بر استنباط احکام فرعی مشارکت در استخراج نظامات هم هست یعنی ما غیر از فقه احکام مکلفین، وظیفه دیگری نیز فقیه دارد که استنباط نظامات است. تلقی سوم فقه حکومتی یا فقه ولایی است که کار و رسالت فقیه را علاوه بر استنباط احکام فرعی و مشارکت در تنقیح نظامات، بحث دیدن فقه در بستر حاکمیت و تلاش در جهت پیاده کردن فقه و احکام فقه در عینیت جامعه است.

آلترناتیوهای ناموجود در بستر تئوری تا عمل

وی ادامه داد: ما نسبت به سیستم بانکی به عنوان یک نهاد اقتصادی برآمده از مدرنیته، در آن بافت اقتصادی خودش اشکال داریم، بعضی از فقها نسبت به این سیستم بانکداری اشکال دارند، اشکال و نقد یک بحث است و بدیل آن بحث دیگری است. ما چه نهادسازی اقتصادی باید بکنیم تا با واقعیت پول اعتباری، رشد نقدینگی و کاهش ارزش پول بتوانیم تجمیع و انباشت ثروت را در آن نهاد داشته باشیم.

استاد سابق دپارتمان شرق شناسی دانشگاه کمبریج اظهار داشت: ما در این چهل سال انقلاب، تلاش‌های تاسیسی برای حل مسائل و نهادسازی را کم موفق بودیم، البته باید  این را در نظر داشت که تلاش فردی برای محرومیت زدایی یا کمک به فقرا جزء ویژگی‌های بارز فقهای ما و روحانیت در طول تاریخ است. برای بحث اقامه عدل در جامعه، احکام حقوقی و فقهی است، بحث‌هایی هم هست که نهادسازی می‌باشد.

وی عنوان کرد: الان در کشور اگر بخواهید بگویید که در حوزه و دانشگاه چند نفر استاد داریم که در عدالت کار کرده باشند، خیلی کم کار کردیم. تولیدات ما عمدتا متوجه مبانی، بحث‌های بنیادین فلسفی به علاوه بحث‌های هنجاری یعنی مربوط به غایات و بایدها و نبایدها هست. گمشده ما حل مسئله است. نقطه ضعف ما در این نقطه است که با نهادسازی صورت می‌گیرد و فقط فقهی نیست.

فیلسوف عدالت در ایران نداریم؟

مجری برنامه در ادامه اشکالاتی را مطرح کرد، از جمله این مسئله که شما هفتصد موسسه آموزشی و پژوهشی در حوزه علمیه قم دارید و اینها درباره بحث عدالت چه کاری انجام می‌دهند. دکتر واعظی در پاسخ گفت: طبعا انرژی موجود در حوزه، در کارویژه‌هایی پخش می‌شود که فقط یک کار ویژه نیست، انگار تامین نیازهای نظام تنها کار ویژه روحانیت است، در حالی که اینطور نیست. در حوزه‌ها فهرستی از کارویژه‌ها و وظایف وجود دارد که اعم از مرکز مدیریت حوزه تا موسسات حوزوی تلاش‌هایی را انجام می‌دهند.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی در ادامه به بحث شبه علم و فساد پرداخت و گفت: اساسا در بخش‌های مختلفی از حاکمیت، به دنبال این مسائل نیستند. یعنی در بخش‌هایی از تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران بر اساس شبه علم و انباشت تجارب علمی‌شان عمل می‌کنند و ورودی جدید ندارند. تصمیماتی که راجع به سکه و ارز گرفته شد و خیلی از اقتصاددان‌ها اعتراض کردند، از همین دسته است که معلوم شد زیاد ارتباط نمی‌گیرند و نمی‌خوانند. البته گاهی اوقات فساد است و در بهترین حالت بحث شبه علم مطرح می‌شود.

فعالیت اقتصادی صاحبان مناصب فاجعه است

وی ابراز داشت: اصل اینکه نظام اجازه داد و ما با وضع قوانین سخت جلوی این را نگرفتیم، ما اجازه دادیم تا صاحبان مناصب کار شخصی اقتصادی کنند و این از فجایع بود. اساسا نه فقط تا زمانی که کسی مسئول است، بلکه پس از مسئولیتش حق ندارد در آن حوزه‌ای که مسئولیت دارد، کار اقتصادی انجام دهد تا نکند که بعد از مسئولیتش زیرساخت برای کار اقتصادی خودش انجام دهد.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) عنوان کرد: ما در عالم سنن الهی داریم و کسانی که صاحب منصب می‌شوند و به خاطر انقلاب اسلامی، نعمت خدمت به مردم به آنها داده شد؛ اگر شکر نعمت کنند و خدمت نمایند که خوب است؛ ولی اگر فساد دامن گستر شد، تباهی می‌آورد. مثل کسی که خودش را از ساختمانی به پائین پرت می‌کند و توقع دارد که دست و پایش نشکند و این نمی‌شود.

وی اظهار داشت: حرف من این است که حوزه و روحانیت نمی‌تواند بگوید که من در احداث نظام نقش داشتم و دیگر کاری ندارم. انقلاب به لحاظ رهبری برآمده از حوزه است، یعنی امام شخصیت حوزوی بود و شاگردان برجسته‌ای داشت. بنابراین حوزه نمی‌تواند کنار بکشد و بگوید که منِ حوزوی با توجه به اختلافاتی که هست، دیگر کاری به نظام ندارم، نمی‌شود و پیوند ایجاد شده و زعما و صاحب نظران حوزه علمیه باید فعالیت خویش را ادامه دهند.

برائت حوزه از مسائل سیاسی و اجتماعی نشانه فقدان آگاهی تاریخی

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ادامه داد: آن کسانی که این دید را دارند که من گفتم دچار فقدان آگاهی تاریخی هستند، رسالت روحانیت را آنطور که من و شما بیان می‌کنیم، در نظر نمی‌گیرند. آنها رسالت روحانیت را همین پرداختن به امور صرفا دینی و برائت و جدا شدن از مسائل سیاسی و اجتماعی است و یک دین منهای سیاست را قبول دارند. موقِف تاریخی ما موقِفی است که انتظاراتی از روحانیت وجود دارد که خود نمی‌تواند تعریف کند و ما با جامعه رو در رو هستیم.

وی در پایان به بحث پیرامون فعالیت دفتر تبلیغات پرداخته شد و گفت: چیزی که می‌توانیم انجام دهیم، این است که لیست کارهای در دست اقدام پژوهشی را منتشر کنیم، کارهایی که تمام شده است را نیز بیان کنیم، سایت‌های موردی داریم، ولی شما می‌خواهید که در یک جا جمع باشد./۹۱۸/ز۵۰۴/س

گزارشگر: علی اصغر سیاحت