سرمایه‌گذاران گردشگری؛ غافل از فرهنگ بومی

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا،‌ پیشرفت اجتماعی امروزه در زمینه های مختلفی با یکدیگر عجین شده اند. از یک طرف گسترش روز افزون کسب و کارهای جدید و و از طرف دیگر لزوم فعالیت های فرهنگی، فعالین هر دو قشر را بر آن می دارد تا با تلفیق اقتصاد و فرهنگ به رشد جامعه بپردازند.

 در این میان ظهور سرمایه گذاری ها در عرصه رستوران ها و اقامتگاه های خارج از شهر کلانشهرها، نقطه عطفی در جذب گردشگر و تزریق فرهنگ بومی منطقه به مسافرین است.

اقامتگاه های بین شهری، یکی از راه های جذب سرمایه گذار و گردشگر و رشد اقتصادی منطقه است. ظهور این گونه مراکز باعث می شود تا علاوه بر ایجاد اشتغال، فعالیت‌های فرهنگی نیز برای گردشگر و توریست، فراهم شود. شهرمقدس قم از جایگاه ویژه ای برخوردار است به طوری که ورودی و خروجی های این شهر نیز، حائز اهمیت فرهنگی و اقتصادی خاصی است.

فارغ از جایگاه ویژه داخل شهر، اطراف آن نیز به دلیل نزدیکی به پایتخت، وجود شاهراه کشور یعنی جاده تهران-قم، جاذبه های طبیعی آن مانند دریاچه نمک و حوض سلطان و دشت کویر، عده ای را بر آن می دارد تا فعالیت اقتصادی و یا فرهنگی خود را در این حیطه ادامه دهند. اقامتگاه گردشگری مهر و ماه که در نزدیکی شهرمقدس قم و در جاده قم-تهران واقع شده است یکی از این فعالیت هاست.

جایگاه شهر مقدس قم

قم یکی از کهن ترین شهرهای ایران است که قدمت آن به صدر اسلام برمی گردد. این شهر همواره جایگاه خاصی میان مسلمانان به خصوص شیعیان داشته است. این شهر در روایات به عنوان عش آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم نامیده و امروزه به قطب فرهنگی جهان اسلام تبدیل شده است.

وجود حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه علیهاسلام و مسجد مقدس جمکران و حدود 400 امامزاده واجب التعظیم در این شهر، جنبه مذهبی و دینی خاصی به این شهر داده است. این شهر از ابتدا با وجود شیعیان تشکیل شد و بزرگترین حوزه علمیه پس از افول حوزه علمیه نجف در این شهر شروع به درخشیدن کرد.

تبدیل این شهر به کلانشهر و استان شدن آن و جدا شدنش از پایتخت، لزوم سرمایه گذاری در آن را دوچندان کرد. کسب و کارهای جدید با ورود به این شهر، رشد اقتصادی را برای قم به ارمغان آورد.

متاسفانه با رشد اقتصادی نسبتا خوب در قم،‌ شاهد کمرنگ شدن عرق مذهبی شهر هستیم. این بدین معناست که فعالیت اقتصادی بدون پیوست فرهنگی بومی شهر، وارد چرخه شده است و به مسائل فرهنگی و مذهبی کمتر توجه شده است.

محیط بیرون از قم نیز مانند خود شهر دارای نقاط دیدنی و زیارتی زیادی است. وجود شاهراه تهران- قم برخی فعالین اقتصادی را بر آن داشت تا سرمایه گذاری خود را در قالب کاروانسراهای نوین یا همان اقامتگاه های بین راهی انجام دهند.

پس از سرمایه گذاری موفق پروژه مهتاب، در کیلومتر 22 قم – تهران، پروژه های بین راهی زیادی در این شهر مقدس رقم خورد. مهر و ماه یکی از جدیدترین پروژه هایی است که هم اکنون افتتاح شده و پرقدرت تر از مهتاب، به کار خود ادامه می دهد.

اما در این رهگذر مسائل فرهنگی و بومی کمرنگ ظاهر شده و دارای نواقصی است که به آن خواهیم پرداخت.

اقتصاد منهای فرهنگ

سرمایه گذاری و پیشرفت و آبادانی شهرمقدس قم امری قطعی و لازم است و بایستی این شهر به عنوان نماد یک شهر کامل مذهبی با رشد اقتصادی و فرهنگی به مدینه فاضله نزدیک تر شود؛ اما اخیرا شاهد هستیم سرمایه گذارانی که برای فعالیت اقتصادی در این شهر اقدام به ایجاد پروژه می کنند، کمتر به مسائل مهم جایگاه ویژه شهرمقدس قم دقت نظر دارند.

با وجود قدمت چند هزار ساله شهر مقدس قم، عدم دقت خواسته یا ناخواسته باعث شده تا رسوم و فرهنگ بومی و مذهبی شهر خدشه دار شود. این قضیه در شهر کمتر رخ می دهد؛ اما وجود دارد نظیر ساختمان سازی های شهری، نماهای مراکز اداری و غیراداری، برخی المان های شهری،‌تبلیغات عجیب و غریب برخی مراکز خرید و تفریحی حاکی از عدم توجه به عرق مذهبی و بومی شهر است.

رهبرمعظم انقلاب درباره اقتصاد نکات مهم و در خوری فرمودند اما در نوروز سال 95 درباره فرهنگ و اقتصاد فرمودند که فرهنگ از اقتصاد مهمتر است.

وقتی فرهنگ درست شد می توان روی اقتصاد سرمایه گذاری خوبی داشت اما در شهری که می تواند مرکزیت علم دینی و نمونه شهرداری اسلامی باشد متاسفانه این قضیه کمتر اتفاق افتاده و در بعضی مواقع از بین می رود!

نمونه بارز همین اقامتگاه های خارج از شهر و بین راهی است. اقامتگاه مهر و ماه مکانی مناسب از نظر جغرافیایی و اقلیمی است که سرمایه گذاری خوبی هم در آن شده است؛ اما شاهد فعالیت به شدت ضعیفِ کار فرهنگی در آنجا هستیم.

این گونه مکان ها از نظر نیروی انسانی و اقلیمی جزء شهر مقدس قم شناخته می شود و بایستی بسیار بیشتر از یک مکان صرفا تفریحی فعال باشد. پوشش های نامناسب برخی کارمندان،‌ المان های داخلی و استفاده از برندهای خارجی از نمونه های برخی اقامتگاه های بین راهی است.

این مکان ها باید انتقال دهنده فرهنگ بومی و ملی و مذهبی شهر قم باشند نه اینکه تاثیرپذیر از توریست هایی باشند که آنجا رفت و آمد می کنند. مسئولین در این امور باید دقت بیشتری به خرج داده و به این فکر کنند که شرایط اقلیمی و فرهنگی هر شهر با شهر دیگر متفاوت است.

از این که بگذریم،‌ منوهای لاکچری خوراک و برندهای مختلف خارجی کار را برای ورود زائرانی که از توان مالی بالایی برخوردار نیستند سخت کرده است. اگر سری به مهر و ماه زده باشید کمتر خودرویی معمولی پیدا می کنید و یا اگر هست در مراکز خرید آن حضور زیادی ندارند. این گونه مکان ها برای راختی و تفریح همه اقشار باید ساخته شود نه صرفا قشر مرفه ضمن اینکه شهرمقدس قم نماد اسلام و تشیع در کل دنیا است و اینگونه فعالیت های اقتصادی منهای پیوست فرهنگی آثار نامناسبی برای ترویج این شهر مقدس در بیرون از مرزهای کشورمان را رقم می زند.

سرمایه گذارهای غیربومی

از بحث فرهنگ که بگذریم، مهمترین دلیل اینگونه سرمایه گذاری ها، ایجاد اشتغال برای جوانان بومی منطقه است؛ اما در این مساله هم دقت نظر کافی وجود ندارد. سرمایه گذارهای غیربومی یکی ازمعضلات این گونه طرح هاست. البته بدین معنا نیست که تمامی سرمایه گذارها بومی نیستند اما بهترین راه آن است که تمامی آنان همچنین نیروی کار آن بومی منطقه باشند تا در رشد اقتصادی استان قم و شکوفایی آن سهیم باشند.

وجود برندهای خارجی نظیر وایکیکی و مانند آن در مجتمع مهر و ماه نشان از آن دارد که این مجتمع داب حمایت از تولید ایرانی را کمتر مورد توجه قرار می دهد و جذب سرمایه گذار غیرایرانی نیز در آن به چشم می خورد.

البته ناگفته نماند وجود برندهای با کیفیت ایرانی بومی نیز در این مجتمع نظیر مرداس و سوهان محمد وجود دارد؛ اما نمای ساختمان و طراحی ظاهری آن و همچنین به کارگیری طرح برندهای ایرانی در نمای اصلی ساختمان خیلی پررنگ نیست.

طبیعتا ورود سرمایه گذار خارجی در روند نماسازی و طراحی داخلی هم اثرگذار خواهد و مساله فرهنگ بومی را کمرنگ تر خواهد کرد. به دلیل جذب بهتر سرمایه گذار و توریست نباید ریشه اصیل فرهنگی یک شهر را نادیده گرفت.

شمایل داخلی و بیرونی مهر و ماه نیز شباهتی به طراحی های اسلیمی ندارد.

می شود توان و ظرفیت بومی و مذهبی شهرمقدس قم را به شکل کاملا هدفمند، برنامه ریزی شده و دارای پیوست فرهنگی به اینگونه مکان ها تزریق نمود تا هم رشد فزاینده اقتصادی رخ دهد و شهر به سمت آبادانی بیشتر سوق پیدا کند و هم فرهنگ اصیل منطقه ای و مذهبی به دیگر نقاط کشور و جهان انتقال یابد.

نتیجه

وجود مکان های تفریحی و اقامتی با محوریت اقتصادی برای شهر مقدس قم امری پسندیده است و باعث آبادانی بیشتر و جذب سرمایه برای شهر می شود؛ اما غافل بودن از این نکته که اصالت های بومی و منطقه ای و فرهنگی شهر با ورود سرمایه گذار بومی و یا حتی سرمایه گذاری بومی منهای پیوست فرهنگی کاری اشتباه و در دراز مدت دارای اثرات سوء می باشد.

شهر مقدس قم به عنوان پیشتاز عرصه دین و جایگاه والای فرهنگ مذهبی اش می بایست در همه ابعاد خود و با استفاده از تمام ظرفیت های شهری، به رشد فرهنگی و اقتصاد و شهرداری اسلامی کمک کرده و نمونه ای برای تمامی شهرهای اسلامی در جهان باشد./۸۲۹/ی۷۰۱/س