پیامدهای "اسراف" از نگاه استاد رفیعی

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی خطیب برجسته حوزه علمیه و عضو هیئت‌علمی جامعه المصطفی در سخنانی به مسأله اسراف و آثار آن پرداخت که در ذیل تقدیم مخاطبان می‌شود.

اسراف شاخه‌های زیادی دارد و در جامعه بحثی مبتلابه است و به چند نمونه آن اشاره می‌شود.

اسراف در بیت‌المال

قرآن در جایی می‌فرماید، خداوند اسرافکار را دوست ندارد و جای دیگر می‌فرماید، اسرافکار ، یعنی کسی که تبذیر می‌کند و مال خود را از دست می‌دهد، برادر شیطان است، در روایات نیز به شدت اسراف مذمت شده است و یکی از مصادیق آن، اسراف در بیت‌المال است.

در بیانات ائمه معصومین(ع) فراوان نسبت به اسراف در بیت‌المال تذکر داده شده است.

حضرت امیر(ع) در پاسخ یکی از اصحاب خود که درخواست مال بیشتری از بیت‌المال کرده بود، فرمودند؛ بیت‌المال نه مال من است و نه تو، بلکه مال عموم مردم جامعه است، مسئولان، شخصیت‌ها و کسانی که بیت‌المال عمومی جامعه دست آنها است، بایستی توجه بیشتری به این فرمایش حضرت داشته باشند.

حضرت در جای دیگر خطاب به اصحاب خود می‌فرماید؛ زمانی که نامه‌ای برای من می‌نویسید، نوک قلم‌هایتان را تیز کرده تا درشت ننویسید و بین سطرها فاصله نگذارید و از فضول کلام و تقدیر و مقاله نویسی پرهیز کنید و تنها مطلب را برسانید تا اسراف در نوشتن نشود.

امروز باید دید که در ادارات، سمینارها و جلسات چه اسرافی صورت می‌گیرد، کاغذ و دیگراقلام در این مراکز فراوان اسراف می‌شود و باید دقت داشت که برای یک تکه کاغذ، چه مقدار درخت و چوب مصرف می‌شود.

بایستی فرمانداری، دانشگاه و مراکز آموزشی با یکدیگر تعامل داشته باشند و از وسایل یکدیگر استفاده کنند تا مصرف کالاها بهینه و به‌صرفه شود، برگزاری سمینارهای اضافی، یکی دیگر از مصادیق اسراف است، البته در شرایط کنونی برگزاری این سمینارها کمتر شده است.

اسراف در آب

اسراف در آب، یکی دیگر از مصادیق اسرافی است که در بیان ائمه وجود دارد، قرآن نیز هشدار می‌دهد که اگر آب شما در زمین فرو رود، جه کسی می‌تواند آن آب را برای شما فراهم کند.

برخی افراد نیم ساعت برای غسل خود زمان می‌گذارند که کار اشتباهی است، در سال جاری، مقداری خشکسالی پدید آمد و دردسرهای زیادی به دنبال آن در زمینه‌ای مختلف مانند برق، آب آشامیدنی و منابع اساسی ایجاد شد که منشأ اصلی آن اسراف در آب بود.

اسراف در غذا

اسراف نان در کشور نیز فراوان است، پیامبر(ص) فرمودند، «لولا الخبز ما صمنا ولا صلينا » اگر نان نبود، کسی نماز نمی‌خواند و روزه نمی‌گرفت، به این معنا که نان توان و انرژی عبادت را برای انسان فراهم می‌کند و بدون آن انسان توانی برای انجام عبادت ندارد.

درجای دیگر پیامبر دستور به احترام کردن نان می‌دهند، چراکه مابین آسمان و زمین کار فراوانی از نزول باران گرفته تا زحمات کشاورزان و آسیاب گندم و پختن نان صورت گرفته است تا این نان به دست ما برسد، بنابراین واجب است که این زحمات پاس داشته شود.

امام رضا(ع) خطاب به یکی از غلامان که نیم‌خورده سیب خود را دور انداخته بود، فرمودند، چرا باقی مانده سیب را دور انداختی، مگر نمی‌دانی بسیاری از افراد هستند که با همین نیم خورده سیب سیر می‌شوند و از مرگ نجات پیدا می‌کنند.

یکی از مهمترین علل کم شدن میهمانی‌ها، زیاد شدن اسراف و تشریفات در زندگی است، تشریفات و تجملات در برخی خانواده‌ها، آنقدر زیاد شده که حقوق یک‌ماه خود را برای یک شب میهمانی مصرف می‌کنند.

اگر قدری به سمت ساده بودن و غذاهای سنتی حرکت شود، بسیاری از مشکلات معیشتی نیز برطرف می‌شود، باید توجه داشت که کمترین غذا و خوراکی نیز از ارزش زیادی برخوردار است.

چرا هنگام تعارف از الفاظی همچون «قابل ندارد» استفاده می‌شود، برخی توجه ندارند که این جملات حاوی نوعی شرک هستند، به فرموده قرآن کریم، شکر ذره‌ای از نعمت‌های الهی را نیز نمی‌توان بجا آورد.

وقتی با غذایی ساده و سالم می‌توان سیر شد، چرا غذاهای رنگین تدارک دیده شود، لذت لذیذترین غذاها در فضای دهان است و بعد از آن تفاوتی بین لذت‌‌ انواع غذاها وجود ندارد، چه بسا کسی که چندین نوع غذا را تناول کند، طعم‌ها را تشخیص نداده و از چشیدن لذت یک غذا نیز محروم شود.

مگر حضرت علی(ع) نفرمود، «مَنْ عَرَفَ اللَّهَ وَعَظَّمَهُ مَنَعَ فَاهُ مِنَ الْكَلَامِ وَبَطْنَهُ مِنَ الطَّعَامِ» یعنی کسی که بیشترین معرفت را نسبت به خدا داشته باشد، کم‌حرف‌تر و کم غذاتر است.

اسراف چون کرمی در میوه، جامعه را از درون پوچ و منفجر می‌کند، همچنین اسراف در زمان، انرژی و مرکب نیز از دیگر شئون اسراف در جامعه است که بایستی مراقب این امور بود./876/ت۳۰۲/س