سؤالات قیامت چیست | منبری ها مسئول هستند

به گزارش فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، یکی از مسائلی که انسان بعد از مرگ با آن رو به رو خواهد شد، سوال و جواب در شب اول قبر است. از طرفی سؤال و جوابی هم در قیامت مطرح است که انسان در قیامت با آن رو به رو می‌شود و باید پاسخگوی اعمالش باشد.

حال سؤال اینجاست که این دو چه تفاوتی با هم دارند. سؤال شب اول قبر چیست و سؤال در قیامت چه ویژگی دارد.

در مسلم بودن و حقانیت سؤال در قبر همین بس که امام صادق علیه‌السلام در این باره فرمود:«هر کس سه چیز را انکار کند از شیعیان ما نیست: معراج، سؤال قبر و شفاعت.» (امالی صدوق/ص294) در این روایت شریف یکی از شاخصه‌های شیعه بودن، اعتقاد به سؤال در قبر ذکر شده است.

 در برخی روایات که  در کتاب شریف کافی آمده است، کسانی سؤال قبر دارند که یا کافر محض هستند و یا مؤمن محض و بقیه رها می‌شوند. حالا اینکه مصداق مؤمن محض و کافر محض دقیقا چه کسانی را شامل می‌شود، شاید نتوان با قاطعیت در مورد آن اظهار نظر کرد؛ هر چند که یک قدر متیقنی را می‌شود تصور کرد؛ مثلا کفاری که از روی عناد و لجبازی و با علم به حقانیت اسلام به آن کفر می‌ورزند از مصادیق کافر محض هستند.

مصادیق آن عده‌ای هم که رها می‌شوند و مورد سؤال واقع نمی‌شوند نیز دقیقا معلوم نیست؛ ولی طبیعتا یکی از گروه‌هایی که می‌توان در این زمره قرار داد مستضعفین عقیدتی هستند که حجت شرعی بر آن‌ها تمام نشده است.

ولی به هر حال آنچه که اجمالا به عنوان یک اصل حتمی در بحث سؤال از انسان مطرح است سؤال در قبر و به خصوص شب اول قبر  و دیگری سؤال در قیامت است.

حجت الاسلام والمسلمین احمد عابدی که از صاحب‌نظران علوم دینی و استادان برجسته حوزه و دانشگاه است در بیاناتی در یکی از درس‌های خارج، فرق بین سؤال در قبر و سؤال در قیامت را تبیین کرده است که تقدیم خوانندگان محترم می‌شود.

فرق سؤال د ر شب اول قبر و روز قیامت

در شب اول قبر سوال کلی است؛ مثل اینکه می‌گویند فلان شخص در امتحان قبول شد یا نه؟ این سؤال شب اول قبر است. شخص مسلمان بود یا نه؟ سعید است یا شقی؟  نماز خوانده یا نخوانده؟ ولی در روز قیامت از علل و اسباب و مسبات کار سوال می‌کنند؛ مثلا این نمازی که خواندید یا نخواندید علتش چه بود و علت آن علتش چه بود و علت آن علت چه بود و همینطور تا حضرت آدم... . نمازی که خواندید چه اثری داشت و اثرش چه اثری داشت و اثرِ اثرش چه اثری داشت تا روز قیامت... .

فرض کنید در خیابان دو ماشین تصادف می‌کنند؛ پلیس می‌گوید حق با چه کسی است، اما دیگر کاری ندارد که چند ماشین ایستادند و معطل شدند و وقتشان تلف شد. مقصر همین آقایی است که تصادف کرده ولی پلیس به این کاری ندارد، ولی روز قیامت به این مسئله کار دارند.

اگر یکی از کسانی که در این تصادف معطل شد، پزشکی بود و به خاطر معطلی در راه بندان به مریض نرسید و مریض هم مُرد؛ روز قیامت می‌گویند مقصر کسی است که تصادف کرده است.

مریضی که مُرده است و زن و بچه‌اش بی‌سرپرست شدند و نان‌آورشان را از دست دادند، هر وقت گرسنه می‌مانند، مقصر این کسی است که تصادف کرده است. بچه‌های آن که در اثر گرسنگی عقده‌ای می‌شوند و یک جا دعوا درست می‌کنند، باز مقصر همان کسی است که تصادف کرده، تا روز قیامت ادامه دارد و همه هم گردن این کسی است که تصادف کرده است.

خود این شخص که تصادف کرده، مثلا چرا بی‌احتیاطی کرده است؛ شاید لقمه حلالی نخورده و پدرش او را بد تربیت کرده؛ پس پدرش هم گیر است. چرا پدرش درست تربیت نکرده، چون پدربزرگش درست تربیت نکرده؛ پس او  هم گیر است و همین طور تا حضرت آدم.  

اینکه قرآن می فرماید «ذلک یومٌ مجموعٌ  له النّاس»  تمام آدم‌ها به خاطر یک کاری که کردید جمع می‌شوند. اگر مثلا طلبه‌ای کاری کرد که مردم به روحانیت بدبین شدند، از حضرت آدم تا خاتم مسئول کار این آقا هستند و همه را حساب می‌کنند. یا آیه قرآن که می‌فرماید «نکتُبُ ما قدّموا و آثارَهم»  یعنی آثار اعمال را در قیامت کار دارند.  شب اول قبر کار ندارند.

مثلا منبری که می‌روید؛ از این مستمعی که پای منبر هست تا روز قیامت، اثر خوب یا بد داشته باشد، شما مسئول هستید.  آدم‌های قبلی هم دخالت دارند؛ پدر، استاد، همسایه، اقوام و اجداد در منبری که شما رفتید دخالت دارند.

یعنی روز قیامت تمامی آثار و تبعات اعمال را حساب می‌کنند؛ در حالی که شب اول قبر کلی است و این مطلب از خیلی آیات قرآن استفاده می‌شود. به طور کلی حساب سختی در پیش داریم و انسان باید به فکر حساب آخرت باشد./999/پ۲۰۰/س

بابک شکورزاده، پژوهشگر حوزوی