روش‌های مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی در نیم قرن اخیر
به گزارش خبرگزاری رسا، همزمان با آغاز انتفاضه جدید مردم در سرزمین‌های اشغالی در واکنش به اقدام دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا در اعلام پایتختی قدس شریف برای کابینه رژیم صهیونیستی و صدور دستور انتقال سفارت آمریکا به این شهر اشغالی، روند مقاومت فلسطین در برابر اشغالگری صهیونیستی در بیت‌المقدس و قدس اشغالی را مورد بررسی قرار می گیرد. بخشی از مطالب اشاره شده در این گزارش برگرفته از کتاب «مقاومت اسلامی فلسطین در برابر اشغالگری صهیونیستی در بیت المقدس» نوشته خالد ابراهیم ابو عرفه است که تحولات مربوط به سالهای 1987 تا 2015 در این زمینه را بررسی کرده است. علاوه بر اینکه گزارش ها و تحلیل های مربوط به محافل رسمی بین‌المللی در رابطه با تجاوزهای رژیم صهیونیستی ضد قدس و بیت المقدس نیز مورد اشاره قرار خواهد گرفت.
این مطلب ضمن تشریح انواع جنایت‌های رژیم صهیونیستی ضد قدس اشغالی و مسجد الاقصی و اشاره به انواع مقاومت ملت فلسطین در برابر اشغالگران تأکید می‌کند که فلسطینی‌ها به ویژه در شرایط کنونی و توسعه دامنه انتفاضه سوم و افزایش توطئه غربی-صهیونیستی ضد این شهر و مسجد الاقصی باید تلاش بیشتری در مسیر یکپارچه‌سازی اقدامات ضدصهیونیستی و فعالیت‌های میدانی و مسلحانه در مقابله با این رژیم در دستور کار خود قرار داده و راهکار بی‌فایده سازش و مذاکرات مسالمت‌آمیز با رژیم صهیونیستی را کنار بگذارند. علاوه بر اینها شواهد تاریخی و واقعیت های موجود منطقه ای و بین المللی نشان می دهد که تاریخ مصرف عوامل افول انتفاضه های فلسطین به پایان رسیده و این انتفاضه به حول و قوه الهی تا رسیدن به سرمنزل مقصود ادامه خواهد داشت.
فصل دوم: مقاومت مردمی و انتفاضه
تاریخ شهر قدس شاهد حوادث مختلف و معروفی در خصوص مقاومت مردمی در قبال اشغالگران بوده است. آنها در این درگیری‌ها پیروزی‌های بزرگی بر دشمنان خود به دست آوردند، اما در نهایت قدس در سایه خفت رسمی و سازش طلبی سرکردگان فلسطین گرفتار اشغالگری صهیونیست ها شد.
روش‌های کلی در مقاومت مردمی
بخش اول: مقاومت مردمی طی سالهای 1967 تا 1987
شوک شدیدی که اهالی بیت‌المقدس در نتیجه اشغال این شهر با آن مواجه شدند، باعث شد تمام گروه‌های مردمی و مقاومت در برابر اشغالگری صهیونیستی به روش‌های متنوعی دست بزنند. مهم‌ترین این روش‌ها مشارکت در یگان‌های ارتش اردن یا تلاش برای ایجاد گروهک‌های کوچک و مسلح با سلاح‌های ابتدایی بود. البته بزرگ‌ترین نمادهای مقاومت ضد اشغالگری صهیونیستی را می‌توان در ادامه حضور و بقای اهالی شهر با وجود محدودیت ها و فشارهای رژیم صهیونیستی دانست. چرا که بسیاری از کسانی که بیشتر را در طول جنگ قدس را ترک کردند، دیگر پس از جنگ موفق به بازگشت به آن نشدند.
روش‌های مختلفی که در این سال‌ها از سوی مردم مورد استفاده قرار گرفت، شامل خیزش‌های مردمی، راه‌پیمایی‌ها، انتفاضه، تجمع و فعالیت‌های نظامی بود. هیأت عالی اسلامی در همین راستا برای مقاومت در برابر اشغالگران شکل گرفت، اما خیلی زود بسیاری از اعضای این هیأت به دست نیروهای رژیم صهیونیستی اخراج شدند.
مقاومت در برابر اشغالگری طی این سال‌ها بر اساس شرایط و پتانسیل ها و موازنه های قدرت موجود و حتی فضای کلی داخلی و عربی و بین‌المللی شاهد فراز و نشیب‌های زیادی بود. نخبگان سیاسی و فرهنگی قدس مخالفت خود را با اقدامات و جنایت‌های رژیم صهیونیستی اعلام کردند و بر مغایرت این اقدامات و مجروحان و قوانین بین‌المللی تأکید کردند.
در این مرحله رویکرد غیرممکن بودن همزیستی با اشغالگران یا رسیدن به راه‌حل‌های میانه یا سازش با آنها فضای فکری جامعه فلسطین را پر کرده بود. نیروهای اشغالگر رژیم صهیونیستی فضای تخریب آمیزی را ضد مقاومت دنبال می کنند. برخی از فعالان فلسطینی سعی کردند الگوهایی از مقاومت مردمی مسالمت‌آمیز و بدون درگیری مسلحانه را نشان دهند. اما این اقدامات موفقیت قابل توجهی به دست نیاورد.
مهم‌ترین روش‌های مقاومت در برابر اشغالگری طی این سال‌ها را می‌توان در موارد زیر اشاره کرد:
الف: امضای طومارهایی در محکومیت و اعتراض به اقدامات رژیم صهیونیستی حتی به سازمان ملل متحد یا شورای امنیت و حتی پادشاهان و رهبران عرب و مسلمان و حتی مؤسسات رژیم اشغالگر قدس. قضات مسلمان و وکلا و حقوق‌دانان نیز با صدور بیانیه‌هایی اقدام رژیم صهیونیستی مبنی بر بستن دادگاه‌های نظامی در شهر قدس و اقدامات یهودی سازی زندگی شهری را محکوم کردند. شخصیت‌های برجسته قدس نیز با امضای طوماری از لوی اشکول نخست وزیر رژیم صهیونیستی و حاکم نظامی کرانه باختری اقدام رژیم صهیونیستی در مصادره اراضی شهر قدس را محکوم کردند.
ب: صدور بیانیه‌ها و نشریه‌ها: شهر قدس برخلاف کرانه باختری محل حضور مؤسسات ملی و سیاسی و شخصیت‌های ملی گرا بود و مواضع سیاسی برجسته‌ای در مخالفت با اقدامات اشغالگران و تجاوزات آنها به صورت بیانیه‌های سیاسی یا نشریه های فوری از سوی جریان های مختلف در این شهر منتشر شود. در این رابطه می‌توان به بیانیه کمیته نجات قدس اشاره کرد که خطاب به مسلمانان جهان نوشته شده بود. بیانیه سعد الدین العلمی مفتی قدس و اسقف کاتولیک های فلسطین در محکومیت اقدامات آمریکا و فرانسه و ترکیه و بلژیک در اعتراض به تجاوزهای رژیم صهیونیستی و بیانیه کمیته جهت‌گیری ملی در دعوت از اهالی قدس برای تحصن عمومی از جمله این موارد است.
ج: تظاهرات و درگیری‌ها: اهالی قدس همواره با تحصن‌ها و انتفاضه ملت فلسطین در برابر اشغالگری رژیم صهیونیستی همراهی می‌کنند. اهالی قدس در پی اقدام یک شهرک‌نشین صهیونیست برای به آتش کشیدن مسجدالاقصی دست به تحصن زده و تظاهرات خشمگینانه‌ای برپا کردند. رژیم صهیونیستی منع آمد و شد در تمام نقاط شهر به اجرا گذاشت، اما دو روز بعد، تحصن تمامی قدس و کرانه باختری و نوار غزه و تمامی اراضی اشغالی سال 1948 را دربرگرفت و ده‌ها هزار مرد و زن به خیابان‌ها ریختند.
اهالی قدس همچنین در جریان انتفاضه مردمی طی سالهای 1974 تا 1976 با سایر بخش‌های ملت فلسطین همراه شده و سیاست‌ها و اقدامات سرکوب‌گرایانه رژیم صهیونیستی را محکوم کردند. روز 30 مارس هر سال برای فلسطینی‌ها یک روز ملی و تاریخی مهم است که روز زمین نام دارد و آنها همبستگی خود را با اراضی فلسطین اعلام کرده و آمادگی خود را برای دفاع از آن ابراز می کنند.
د: عملیات استفاده از سلاح سرد: این روش از روش‌های مقاومت معمولاً در میان فلسطینی‌هایی صورت می‌گیرد که مستقیما تحت اشغال هستند، چرا که قدرت دسترسی به سلاح را ندارند. شهر قدس نیز معمولاً با توجه به حضور نظامی و شهرک سازی گسترده رژیم صهیونیستی، از "جنگ خنجر و چاقو" بهره می گیرد. طی سال اول اشغال شهر قدس جوانان اهل این شهر تنها عملیات با چاقو و سلاح سرد را ضد نظامیان مستقر در این شهر انجام می‌دادند. این موضوع باعث شد که نظامیان و شهرک‌نشینان رژیم صهیونیستی همواره در حالت ترس و وحشت به سر ببرند. علاوه بر این که فرماندهان امنیتی رژیم صهیونیستی نیز در مقابله با این روش تأثیرگذار از مقاومت سردرگم شدند.
ه: عملیات مسلحانه: برخی از اهالی قدس در مقاومت در برابر اشغالگری به سلاح گرم پناه بردند. گروه‌های مقاومت عموماً این رویکرد را دنبال می‌کنند و تلاش دارند به الگوهایی برای وارد آوردن خسارت به نظامیان و شهرک‌نشینان رژیم صهیونیستی و دارایی‌های آنها دست پیدا کند. در سال 1968 جوانان اهل قدس 18 عملیات نظامی را در طی فاصله زمانی کوتاه انجام دادند. آنها بمب‌های دست‌ساز را در شب عید سالیانه یهودیان در 7 منطقه منفجر کردند. چند روز بعد 4 بمب بزرگ نیز در ایستگاه مرکزی شهر تل آویو کار گذاشته شد. رژیم صهیونیستی اعتراف کرد که در نتیجه انفجار این بمب‌ها دست کم 8 صهیونیست به هلاکت رسیده و 125 نفر زخمی شدند. عملیات‌های متفاوت دیگری نیز علاوه بر این عملیات بزرگ در قدس انجام شد.
در عملیات دیگری که به عملیات یخچال معروف شد، یک یخچال بزرگ بمب‌گذاری‌شده در مرکز بازار محانیه یهودا منفجر شد که در نتیجه این انفجار هشت صهیونیست به هلاکت رسیده و چندین نفر دیگر زخمی شدند.
نیروهای مقاومت همچنین ده‌ها عملیات مسلحانه دیگر شامل بمب‌گذاری و تیراندازی و پرتاب نارنجک را انجام دادند. یک گزارش صهیونیستی نشان می‌دهد که نیروهای مقاومت بین سالهای 1980 تا 1990 بالغ بر 29 عملیات نظامی در قدس انجام دادند. این در حالی است که تمرکز عمده اقدامات نظامی مقاومت فلسطین قبل از سال 1980 بوده است. منابع صهیونیستی اذعان می‌کنند که نیروهای مقاومت تنها در سال 1967 میلادی پنج عملیات نظامی انجام داده‌اند و در سال بعد نیز 24 عملیات نظامی از سوی آنها انجام شده است که بیشتر شامل تیراندازی و کاشت مواد منفجره و پرتاب بمب‌های دستی است.
مهم ترین عملیات این منطقه انفجار خودروی بمب گذاری شده در مرکز خیابان یافا بود که در نتیجه آن 12 یهودی به هلاکت رسیده و ده ها تن دیگر زخمی شدند. در دهه هفتاد عملیات نظامی نیروهای مقاومت با کاهش چشمگیری مواجه بود، اما با جنگ سال 1973 میان مصر و رژیم صهیونیستی بار دیگر این اقدامات افزایش پیدا کرد. بر اساس گزارش‌های صهیونیستی طی دهه اول اشغالگری رژیم صهیونیستی در قدس تقریباً 350 صهیونیست در عملیات‌های مختلف کشته و زخمی شدند، اما این میزان در دهه دوم اشغالگری در قدس کاهش پیدا کرده و به 300 نفر رسید.
و: مرابطون در مسجدالاقصی: یکی دیگر از ابزارهای مقاومت در برابر اشغالگران که غالباً برای جلوگیری از هتک حرمت مسجدالاقصی صورت می‌گیرد، رباط در این مسجد است. بر این اساس فرد تصمیم می گیرد یک یا چند شبانه روز در مسجد معتکف شود. در برخی موارد از جمله در 13 سپتامبر 2015 از این ابزار برای جلوگیری از هتک حرمت یهودیان و صهیونیست های افراطی به مسجد الاقصی صورت گرفت که درگیری های شدیدی را بین نیروهای نظامی و اهالی قدس به وجود آورد.
زنان نیز در روند مرابطة در مسجد الاقصی نقش داشتند، در بسیاری از موارد رژیم صهیونیستی اقدام به مصادره اوراق هویتی زنان معتکف در مسجدالاقصی کرده و این موضوع را به عنوان شرطی برای ورود آنها به مسجد بیان می‌کرد. با این وجود زنان فلسطینی اوراق هویتی خود را تحویل می‌دادند. در بسیاری از موارد نیز پس گرفتن اوراق هویتی آنها به روندی فرسایشی تبدیل شده یا با بازجویی و بازداشت آنها به بهانه تجاوز به پلیس یا مانع‌تراشی در روند اقدامات آن منتتهی می شود.
تنها طی ژانویه سال 2015، رژیم صهیونیستی 25 زن و دختر از اهل قدس را بازداشت کرد که 23 نفر از آنها در داخل مسجد مبارک الاقصی یا در زمان خروج از این مسجد بازداشت شده بودند.
ز: برپایی خیمه‌های تحصن: تقریباً هیچ منطقه و روستا یا خیابانی در شهر قدس وجود ندارد که شاهد برپایی خیمه‌های برای تحصن و ایستادگی در برابر سیاست‌های رژیم اشغالگر قدس مبنی بر مصادره اراضی و تخریب منازل و آواره کردن ساکنان آن یا احداث دیوار حائل نباشد. به همین نسبت نیز محل یا خیابانی وجود ندارد که شاهد برپایی خیمه‌های عزاداری برای شهدای فلسطینی نباشد. نیروهای رژیم صهیونیستی سعی داشتند با در پیش گرفتن تمامی انواع سرکوبگری به برپایی خیمه‌های تحصن و مقاومت جهانی قدس پایان دهند و در بسیاری از موارد سعی کردند بر پایی این خیمه‌ها را نادیده بگیرند. اهالی قدس نیز از این اهرم برای زنده نگه داشتن روحیه مقاومت و به چالش کشیدن دشمن صهیونیستی استفاده می‌کردند و به این ترتیب دیدگاه فلسطینی‌ها در رابطه با حقوق اهالی قدس در اراضی و دارایی‌ها و مقدسات این شهر را نشان می‌دهند و اصرار می‌کنند که از حقوق خود به هیچ وجه عقب‌نشینی نخواهند کرد.
ح: پیگیری‌های حقوقی: یکی دیگر از تلاش ها و اقدامات فلسطینی‌ها از زمان اشغالگری رژیم صهیونیستی در قدس، تصمیم به تحریم دادگاه‌های نظامی رژیم صهیونیستی به عنوان ابزاری برای رفع اشغالگری و مقاومت در برابر آن بود. البته تمامی وکلا به این تصمیم سندیکای وکلای اردنی که وکلای فلسطینی نیز بخشی از آن را تشکیل می‌دهند، پایبند نماندند. به همین علت بود که تصمیم به تحریم دادگاه‌های نظامی رژیم صهیونیستی طی سالهای آینده از بین رفت و صدها نفر از وکلا با این دادگاه ها در کرانه باختری و نوار غزه و قدس و اراضی اشغالی سال 1948 تعامل کردند. البته این موضوع در نتیجه اضطرار آنها بود و آنها جایگزینی برای حضور در دادگاه و دفاع از حقوق خود نداشتند. در پی انتفاضه مسجدالاقصی در سال 2000 اکثریت مطلق وکلای قدس و داخل فلسطین پیگیری مسائل مربوط افراد بازداشت شده فلسطینی را دنبال می‌کردند.
ط: مقاومت در برابر عادی سازی روابط با اشغالگران: حامیان عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی رفتار خود را این‌گونه توجیه می‌کنند که رژیم صهیونیستی دست برتر تعاملات با آنها را دارد و تعامل با آن یک ضرورت بدیهی برای گزینه مسالمت‌آمیز مقاومت به شمار می‌رود ، اما کسانی که این موضوع را رد می‌کنند، تعامل با رژیم صهیونیستی را یکی از ابزارهای فریب‌کاری این رژیم دانسته و تأکید می‌کنند که این تعاملات تنها باعث ضعیف‌تر شدن افراد تحت اشغال خواهد بود.
کسانی که عادی‌سازی روابط داخل فلسطین با رژیم اشغالگر قدس را رد می‌کنند، معتقدند این عادی سازی باعث می‌شود رژیم‌های عربی نیز تا حد بیشتری از حقوق عربی و فلسطینی عقب‌نشینی کنند، تا جایی که برخی از این رژیم‌ها این ابهام را مطرح می‌کنند که «چرا ما باید کاتولیک تر از پاپ باشیم؟» به همین علت است که برخی رژیم‌های عربی از حامیان جریان فلسطین به متحدان رژیم صهیونیستی تبدیل شده‌اند.
در طرف مقابل رژیم صهیونیستی نیز به حکم برتری خود، از ابزار عادی‌سازی روابط با فلسطینی‌ها و مذاکرات سازش و توافق نامه‌های صلح به سامان‌دهی مناسبات خود با اردوگاه بین‌المللی همبستگی کننده با آرمان فلسطین روی آورده است. به این ترتیب فلسطینی‌ها بسیاری از دوستان و متحدان خود را از دست داده اند.
مقاومت اهالی قدس در برابر روند عادی‌سازی مناسبات و مؤسسات اشغالگری در ماهیت تمامی مناسبات در ابعاد زندگی سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و حتی دفاعی آنها نیز دیده می‌شود. یکی از ابعاد این مناسبات، عدم تعامل با شهرداری قدس است. این موضوع امتحان سختی برای اهالی قدس در زمینه عادی سازی روابط با مؤسسات اشغالگری به شمار می‌رود. رژیم صهیونیستی اصرار داشت که شهرداری قدس را به عنوان یک مؤسسه غیر نظامی خدماتی معرفی کند که خدمات متنوعی به ساکنان این شهر صرف نظر از دین یا نژاد ارائه می‌دهد. این در حالی است که آمارهای رسمی نشان داد که شهرداری قدس تنها یک ابزار پیشرفته برای اجرای توطئه‌های شهرک‌سازی و اعطای هویت و ماهیت یهودی به این شهر به عنوان پایتخت متحد دولت رژیم صهیونیستی است. شهرداری رژیم صهیونیستی در قدس همکاری بالایی با سایر سرویس‌های امنیتی دارد تا بتواند فلسطینی‌های ساکن قدس را از نقاط ضعف خود هدف قرار دهد و تا حد تهدید به اخراج آنها از شهر، بر آنها تاثیر گزار باشد.
یکی دیگر از اشکال عادی سازی روابط که رژیم صهیونیستی آن را ترویج می‌دهد ، عادی سازی روابط تحت عنوان زیارت قدس و مسجدالاقصی در دوران اشغالگری رژیم صهیونیستی است. بسیاری از جریان های ملی گرا و اسلامی طی دهه‌های گذشته زیارت مسجد الاقصی را تحریم کرده و آن را بخشی از روند عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی می دانند، شیوخ الازهر و عمده مؤسسات دینی در جهان عرب و اسلام از جمله این محافل هستند. شیخ عبدالحلیم محمود شیخ اسبق الازهر یکی از مهم ترین این افراد بود که از همراهی با انور سادات در جریان سفر وی به شهرقدس در سال 1977 امتناع کرد. پاپ اشنودة رییس قبطی های مصر یکی دیگر از این افراد است.
با این وجود تغییر ناگهانی در مواضع طرف فلسطینی نسبت به فتوای زیارت مسجد الاقصی در ابعاد سیاسی و تبلیغاتی به وجود آمد. تیم فلسطینی حامی سازش مسالمت‌آمیز با اشغالگران بر ضرورت دیدار مسؤولان عرب و مسلمان از قدس و مسجدالاقصی تأکید می‌کند و آن را ابزاری برای مقابله با یهودی سازی رژیم صهیونیستی در این شهر می داند، اما گروه مقابل اعتقاد دارد که تحریم زیارت مسجدالاقصی تحت اشغال رژیم صهیونیستی به معنی تحریم اشغالگری و مؤسسات این رژیم است که رویکرد اصلی مقاومت به شمار می‌رود. آنها می گویند زیارت این مسجد در زمان حاضر می تواند تایید اشغالگری صهیونیستی ها و تقویت تمامیت آنها بر این شهر و مقدساتش به شمار رود.
محمود عباس رییس تشکیلات خودگردان فلسطین به همین بهانه بارها خواستار زیارت قدس و مسجدالاقصی شده است. محمود الهباش وزیر سابق اوقاف فلسطین از تشکیلات خودگردان نیز زیارت مسجدالاقصی را تکلیفی دینی و اخلاقی می‌داند. این در حالی است که دکتر یوسف القرضاوی رییس اتحادیه علمای مسلمان زیارت عرب ها و مسلمانان شهر قدس از مسجد الاقصی را یک اشتباه و مغایر با نص قرآن و سنت پیامبر معرفی می کند و آن را تحریم کرده است.
شیخ عکرمة صبری معتقد است که زیارت مسجد الاقصی اشکال دارد، چرا که نماز خواندن در مسجدالاقصی باید با ویزا و مجوز اشغالگران صورت گیرد و این کار بخشی از روند عادی‌سازی روابط و اذعان به مشروعیت اشغالگری رژیم صهیونیستی در این شهر است. دکتر حسام عفانة استاد اصول فقه در دانشکده و دانشگاه قدس نیز پژوهشی فقهی در این رابطه انجام داده و ادعاهای حامیان عادی سازی روابط با دشمن صهیونیستی را رد می کند./۸۴۷/
منبع: تسنیم