حج و ولایت؛ حج و وحدت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مؤسسه فرهنگی هنری مشعر کتاب «حج و ولایت؛ حج و وحدت» را که شامل مجموعه مقالات فصلنامه میقات حج بوده و به همت گروه کلام و معارف پژوهشکده حج و زیارت وابسته به حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت گردآوری شده است منتشر کرد.

مجموعه مقالات حج و ولایت به قلم محمدتقی رهبر، پیوند حج با امامت و ولایت نوشته سیدجواد ورعی، ولایت؛ راز بزرگ حج و حج و وحدت اسلامی دو اثر از حضرت آیت‌الله جوادی آملی، دو اثر از محمد محمدی ری‌شهری با عنوان حج ابراهیمی و تقریب مذاهب اسلامی و فلسفه برائت از مشرکین و همچنین مبانی دینی «برائت از مشرکان» نوشته سیدجواد ورعی در این اثر گردآوری شده است.

در مقدمه مقاله محمدتقی رهبر که حج و ولایت نام دارد آمده است: «ولایت و امامت، روح اعمال و معنابخش و جهت دهنده مناسک و مشاعر حج به شمار می‌رود و به عصر یا نسلی خاص اختصاص ندارد. رابطه و پیوند حج و ولایت، مسئله‌ای است که نوشتار پیش‌رو پیرامون آن به نگارش درآمده است».

نویسنده، با توجه به روایات، تصریح می‌کند که آهنگ حج و زیارت کعبه، تنها با معرفت مقام و منزلت اهل بیت و پذیرش رهبری آنان، منشأ سعادت دنیا و آخرت است و بدون معرفت امام و مقام ولایت، اعمال حج ناقص و بی‌حاصل خواهد بود.

وی در ادامه به مباحثی درباره امامت و ولایت و حج پرداخته و ولایت را متمم و مکمل حج و بلکه روح و حقیقت آن دانسته است. دفاع امامان شیعه علیهم‌السلام، پس از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله محور بعدی است که نویسنده بدان پرداخته است.

پیوند حج با امامت و ولایت عنوان مقاله سیدجواد ورعی است که پیوند حج با امامت و ولایت را از آغاز تشریع حج در امت‌های پیشین تا واپسین امام و حجت الهی بررسی کرده است.

در این مقاله تلاش شده است که جلوه‌ای از این پیوند نمایانده شود تا آثار و برکات گوناگون آن مدنظر قرار گرفته و از عواقب و خسارت‌هایی که محصول جدایی آنهاست، غفلت نشود. همچنین پس از مباحث مقدماتی، حضور امامت در بنای کعبه مطرح شده است.

اسلام و پیوند دادن امامت با حج، عنوان بخش بعدی مقاله است که به حج پیامبر در سال دهم هجری و ابلاغ امامت و خلافت امیرمؤمنان علی علیه‌السلام و پیوند این دو با یکدیگر اشاره داد.

محورهای بعدی مقاله عبارت‌اند از: «حج و ابلاغ پیام برائت؛ رئوس سخنرانی‌های رسول خدا صلی الله علیه و آله در حجه الوداع، پیوند با ولایت، شرط قبولی حج؛ پیوند با ولایت و رهبری، شرط تمامیت حج؛ امنیت حرم الهی در پیوند با رهبری؛ پیوند ابدی حج با امامت و اقامه حج ابراهیمی در سایه حکومت اسلامی».

ر پایان نیز برائت از مشرکان و برخی ویژگی‌ها و خصوصیاتی که در حج، حاکی از نقش حکومت در حج است، بیان شده که از این قرارند: «وحدت مسلمانان، حج و بیداری اسلامی و حل مشکلات مسلمانان و مستضعفان».

نوشتار آیت‌الله جوادی آملی با عنوان ولایت؛ راز بزرگ حج، مطالب و معارفی است خطاب به زائران بیت الله که عازم حج هستند. نگارنده، در قالب چند نکته، مطالبی را درباره معارف و اسرار حج به زائران گوشزد کرده است؛ از جمله مطالب نوشتار حاضر این است که حج باید لله باشد.

از نکات مهم دیگر این نوشتار اشاره به مضمون حدیثی از وجود مبارک پیامبر است، مبنی بر اینکه اگر کسی خواست ببیند حج او مقبول است یا نه، ببیند بعد از برگشت از بیت الله، دست به گناه دراز می‌کند یا نه؟ اگر گناه نکرد، نشانه قبولی حج است و اگر باز گناه کرد، نشانه مردود بودن آن است.

نگارنده در ادامه به نقش کلیدی ولایت پرداخته است. مسئله ولایت، نقش کلیدی دارد. براساس روایات، والی، دلیل و راهنمای خطوط کلی دین است. ولایت سرّ عبادت‌ها و انسان‌ساز است.

آیت‌الله جوادی آملی در نوشتار دیگری با عنوان حج و وحدت اسلامی به حج و وحدت اسلامی و پس از مباحث مقدماتی، به ضرورت تکوینی و ابدی بودن محورهای وحدت می‌پردازد.

از دیدگاه ایشان، انسان از آن جهت که به جامعه نیازمند است و بدون هماهنگی با دیگران، خطوط اصیل سعادت او ترسیم نمی‌شود، باید با هم نوعان خویش متحد باشد و پیوند او با دیگران نیز باید بر محورهای عینی و تکوینی باشد و سهمی از جاودانگی و ابدیت نیز داشته باشد.

از منظر نگارنده، تنها راه وحدت انسان‌ها و اتحاد جوامع بشری، بر محور فطرت توحیدی انسان دور می‌زند؛ زیرا هم امری عینی و تکوینی است و هم جاودانه و پایدار است.

عنوان مقاله دیگر کتاب حج و ولایت حج و وحدت متن سخنرانی محمد محمدی ری شهری است که در تاریخ دوم ذی الحجة الحرام ۱۴۱۳ در افتتاح سمینار مجمع التقریب، در مکه مکرمه بیان شده است که پس از تکمیل و تنظیم، با عنوان «حج ابراهیمی و تقریب مذاهب اسلامی» منتشر شده است.

در این نوشتار، نخست مطالبی در اهمیت آفت‌شناسی تقریب بیان و سپس، به مهم‌ترین آفت تقریب، یعنی غفلت از توطئه‌ها و نقشه‌های دشمنان تقریب پرداخته شده است. از دیدگاه سخنران، بزرگ‌ترین عامل تقریب مذاهب اسلامی در عصر حاضر، ترویج اندیشه‌های سیاسی امام خمینی است.

متن سخنرانی دیگری نیز از حجت‌الاسلام والمسلمین محمد محمدی ری‌شهری در این اثر به چاپ رسیده است که فلسفه برائت از مشرکین نام دارد. از دیدگاه سخنران، بعد از حرم امن خدا، هیچ مکانی برای اجرای مراسم برائت، مناسبت‌تر از منا نیست؛ چراکه منا از سویی سرزمین عشق، و از سوی دیگر سرزمین برائت و سرزمین تولی و تبری است.

موضوع سخن در این نوشتار «فلسفه برائت از مشرکین» است؛ به همین جهت، نخست به تبیین معنایی و چیستی شرک، کیستی موحد و مشرک پرداخته شده است و پس از آن، درباره نقش برائت از مشرکین، در جهان اسلام سخن گفته شده است.

در مبانی دینی «برائت از مشرکین» که عنوان مقاله پایانی این کتاب و نوشته سیدجواد ورعی است نویسنده کوشیده با جست‌وجو در قرآن و سنت معصومان علیهم‌السلام، نصوص و ادله‌ای را که به گونه ای مبنا یا دلیل و پشتوانه‌ای بر «اعلان انزجار و برائت از مشرکان و مستکبران» باشد، بیان کند.

این نوشتار، در چهار فصل تنظیم و نگارش شده است. فصل نخست با عنوان «قرآن و برائت از مشرکان»، در پنج محور، به آیات مرتبط با برائت از مشرکان می‌پردازد و نگارنده در نخستین محور به سیره پیامبران در برائت از مشرکان پرداخته است.

محور دوم به اعلام برائت از مشرکان و ملحدان در دین اسلام اشاره دارد؛ در محور سوم از نهی از تولی کفار سخن رانده شده است؛ در محور چهارم سنت پیامبر در برخورد شدید با کفار و مشرکان مطرح شده است و در آخرین محور فصل اول نیز آیات نفی کننده سلطه کفار و مشرکان بر مسلمانان بیان شده و در فصل دوم، از ابراز محبت و اعلام برائت، به عنوان حقیقت دین، سخن گفته شده است.

مؤسسه فرهنگی هنری مشعر کتاب «حج و ولایت حج و وحدت» را در قطع رقعی و ۱۳۶ صفحه، شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و قیمت ۸ هزار تومان به تازگی منتشر و روانه بازار نشر کرده است./920/پ ۲۰۲/ش