بررسی فقه مردم سالار در شماره جدید دوماهنامه خط

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مرکز خانه طلاب جوان، چهاردهمین و پانزدهمین دوماهنامه علمی فرهنگی خط ویژه آبان و مهر 1396 را به مدیر مسؤولی مهدی هادیان منتشر کرد.

این نشریه از سرمقاله و سه پرونده با عناوین فقه مردم سالار، حکمت مردم سالار، حوزه مردم سالار تشکیل شده است.

فصل اول: فقه مردم سالار

اندیشه «مردم سالار دینی» چه ریشه و تباری در تراث شیعی دارد؟ چه مسائل و کلید واژه‌های برای پرداختن به موضوع «مردم سالاری» مفید و مؤثر است. امروز مسائلی که ذهن فقها را در این باب به خود مشغول کرده است، چیست؟ برای برپایی یک نظام اسلامی چگونه به ایده و طرح مردم سالاری می‌رسیم؟ نسبت سالار بودن حاکمان الهی چیست؟ آیا مردم صرف برپا کنند حکومت‌ها هستند یا اثری در مشروعیت آنها نیز دارند؟ پرسش‌ها مختلفی در این جهت مطرح است که خوب است طلبه عصر انقلاب به این مسائل توجه داشته باشد.

 فهم مبانی حکومت اسلامی در فقه اسلامی موضوع این پرونده است که تلاش می‌کنیم تا اندازه‌ای به مسائل آن نزدیک شویم.

در پرونده نخست این دوفصلنامه خط عناوین: جایگاه مردم در حکومت اسلامی(مقبولیت بخشی)، جایگاه مردم در حکومت اسلامی( موضوعیت بخشی)، جایگاه مردم در حکومت اسلامی( فعلیت بخشی)، دوگانه ناموفق: مقبولیت و مشروعیت، مشروعیت ترکیب از انتصاب و انتخاب، فقه مردم سالار را مطالعه می‌کنیم.

فصل دوم: حکمت مردم‌سالار

همچنین، عرش اخوت، «جمهوری» یا «بیعت اهل حل و عقد»، مردم سالاری دینی در عرفان نظری، فیلسوف مردم، مبانی فلسفی و عرفانی مردم سالاری دینی، مقایسه نقش مردم در حکومت از منظر امام علامه تهرانی، جایگاه مردم در اندیشه حضرت امام و مقام رهبری و تببین حقیقت معنای ولایت از منظر مقام معظم رهبری از مطالبی بوده که در پرونده دوم به نام حکمت مردم سالار به آنها پرداخته شده است.

حجت الاسلام مرتضی عبداللهی زیر عنوان «حقیقت ولایت الهی این است: ارتباط با مردم» به بررسی رهنمودهای رهبر معظم انقلاب درباره ولایت پرداخته است.

کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» محصول یک دوره بحث‌های اصول عقاید بر مبنای آیات قرآن است که آیت الله خامنه‌ای در سال 1353 و در مسجد امام حسن مجتبی(ع) صورت گرفته است. از این رو در این مقاله این کتاب چنین معرفی شده است:

رهبر انقلاب در این کتاب، ارتباط میان مردم و حاکمان را در دستگاه ولایت حقه اهل بیت(ع) به شکل بسیار ویژه و نوین تببین می‌کنند و ذیل همین معنا به نقش مردم در نظام جمهوری اسلامی برجستگی خاصی می‌دهند.

 بخش اول این نوشتار متن سخنرانی ایشان در مسجد امام حسن مجتبی(ع) پیرامون کلمه ولایت و بخش دوم نیز شرح و تفصیل این معنا در دوره ریاست جمهوری و سپس رهبری ایشان است.

نکته قابل توجه اینکه محتوا مباحث ایشان در بعد از انقلاب کاملا هم‌سو و هم مسیر با همان سخنرانی‌های است و خواننده‌ای که این دو بخش را با هم مقایسه می‌کند کاملا به پیوستگی این اندیشه پی می‌برد؛ نکته‌ای که خود نیز بر ان صحه گذاشته‌اند:

«بنده در یک ماه رمضان در مسجد امام حسن مشهد سخنرانی مستمر سی جلسه داشتم. آن زمان به ضبط سخنرانی‌ها خیلی اهمیت داده نمی‌شد؛ اما استثنائا همه این سی سخنرانی ضبط شده است. در آن سخنرانی‌ها راجع به توحید، امامت، ولایت نبوت و سایر مباحث اساسی بحث شده است که الآن هم آنها را تأیید می‌کنم. این‌ها پایه‌های فکری برای ایجاد نظام اسلامی بود؛ اگرچه ما آن موقع امیدوار نبودیم که نظام اسلامی شش، هفت سال دیگر محقق شود. می‌گفتم اگر پنچ سال دیگر هم ایجاد نشود؛ بالاخره پایه‌های فکری‌اش این‌هاست؛ آن کار، جهت دادن به فکر نسل جوان آن روز بود.

نویسنده در ادامه به بررسی رهنمودهای رهبر انقلاب درباره ولایت پرداخته که اهم آنها عبارتند از:

پیغمبر برای ساختن انسان، کارخانه انسان‌سازی درست می‌کند، پیغمبر ترجیح می‌دهد که ده سال، بیست سال، دیرتر موفق بشود؛ اما آنچه می‌سازد، یک انسان و دو انسان بیست تا انسان نباشد؛ کارخانه انسان‌سازی درست کند که به طور خودکار انسان کامل پسند تحویل بدهد.

اما در زمینه روابط خارجی، عالم اسلام باید سعی کند، روابط خود را دنیای غیر مسلمان و غیر امت جوری تنظیم کند که یک ذره تحت فرمان آنها قرار نگیرد، یک ذره تحت تأثیر افکار انها قرار نگیرد.

اسلام منهای همین مفهوم ولایت که یک مفهوم مردمی و متوجه به جهت حقوق مردم و رعایت آنها و حفظ جانب انسان‌هاست؛ هیچ حاکمیتی را بر مردم نمی‌پذیرد و هیچ عنوان دیگری در باب حکومت قائل نیست.

فصل سوم: حوزه مردم سالار

مسأله اصلی پرونده سوم  نسبت میان حوزه و مردم است. این سؤال هم در سیره امام و سایر مراجع و هم در تاریخ حوزه‌های علمیه بررسی شده است . الزاماتی که طلاب در این رابطه توجه کنند با توجه به فلسفه حوزه علمیه نیز بررسی شده است.

در پرونده سوم این دوماهنامه عناوین: مرجع سخنران! آیت الله، قُم ـ از گلیم خودسازی ـ فانذر، بهجت سیاسی، یک «لا» و «نعم»، بنیان مکتب سیاسی امام، مصلح نخبه‌گرا، معمار، رجعت به سوی مردم، حیات دین به مردم است، صلای بازگشت به سلوک سلف، طرح زیلو، دین‌دانی و مردم داری بررسی شده است.

گفتنی است، خانه طلاب جوان، پانزدهمین و شانزدهمین شماره دوماهنامه خط را در ۱۳۶ صفحه و به قمیت ۵۰۰۰ تومان منتشر کرده است./۹۹۸/ ن ۶۰۲/ش