حدیث نامکرر و حادثه فرهنگ‌پرور
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در خراسان شمالی، عاشورا قصه پر غصه‌ای است که هرگز از یادها و خاطره‌ها نمی‌رود. قیام پر پیامی است که هیچ‌گاه شعله‌های حماسی و انقلابی آن فرو نمی‌نشیند و نهضت عزتمندی است که غبار غفلت و تغافل فروغ آن را محدود نمی‌سازد.
حادثه ماندگاری است که گذشت روزگاران از شکوه و شوکت آن نمی‌کاهد و جهادی مستمر و نفس‌گیر است که هرگز ترفندهای مستکبران و مستبدان شمشیر آن را کند نمی‌سازد.
آری کربلا داستان راستان و راست‌قامتان و در رأس آنان سرور و سالار شهیدان حسین بن علی (ع) است که پس از قرآن «احسن الحدیث» و «احسن القصص» و در بستر تاریخ «اعظم الحوادث» و «اکبر المصائب» است.
در برهه‌ای از زمان که «مصیبت دینی» جامعه اسلامی را فرا گرفته بود این رخداد بزرگ طرح «بصیرت دینی» را در خیمه‌های معرفت تدریس کرد تا فارغ‌التحصیلان آن درس‌آموز بشریت گردند.
در مدرسه کربلا دانش‌آموختگان ره صدساله را یک‌شبه پیمودند و به گونه جهشی درس‌ها را پاس کردند و شگفت آن است که در این مدرسه، کودک، نوجوان، جوان، میان‌سال، کهن‌سال همگی پای درس یک استاد نشستند و نفس قدسی و بیان رسا و منطق بالای آن استاد آن‌چنان در عمق جان و روان آنان نفوذ داشت که برای آزمون و امتحان بزرگ «شهادت» از یکدیگر سبقت می‌گرفتند و سر از پا نمی‌شناختند.
آری در این مدرسه عقل و عشق و عاطفه، هم‌زمان تدریس می‌شد و حماسه و عرفان مانند دو بال، دانش‌آموختگان آن را به پرواز درمی‌آورد.
حاصل این دوره کوتاه‌مدت از لحاظ زمانی و بلندمدت از لحاظ محتوایی آن شد که فرهنگ بشری و فرهنگ دینی با کوثر ولایت و شهادت حسینی آبیاری شد و در طول تاریخ همواره رویش و رشد روزافزون خود را به شیفتگان فرهنگ انسانیت و دیانت عرضه داشت.
در این نوشتار بر آنیم که به خطوط فرهنگی و سرفصل‌های فرهنگ‌ساز عاشورا در بستر عمومی جامعه بشری اشاره کنیم تا برکات فرهنگی عاشورا، فرهنگ عمومی ما را غنی‌تر و پربارتر سازد و غیرتمندان دینی را در برابر غارتگران بین‌المللی به احساس مسؤولیت بیشتر و گسترده‌تر وادارد و همگان را به گسترش فرهنگ عمومی عاشورائیان ترغیب کند.
حادثه عاشورا، از یک‌سو بیدارگر وجدان‌ها و برانگیزاننده انسان‌ها برای مبارزه با ستم و زور بود، از سویی رسواکننده حاکمانی که از جهل و غفلت مردم بهره می‌گرفتند و با نام دین، سلطه جابرانه و ضد دینی داشتند. مظلومان از این حادثه درس و پیام می‌گرفتند و ظالمان از مطرح بودن عاشورا، پیام‌هایش وحشت داشتند.
این بود که فعالیت کتمان و نسیان و زدودن از یادها از سوی امویان و هم‌خطّان آنان انجام می‌گرفت و حرکت یادآوری و ذکر و طرح و تعظیم و تکریم از سوی اهل بیت پیامبر (ص) انجام می‌شد تا از یادها نرود و تأثیرگذاری مدام خود را داشته باشد.
برنامه ذکر و یاد، خطی بود برای مقابله با سیاست سکوت و خط منزوی و بایکوت که به دست دشمنان حق انجام می‌گرفت، در راستای همین یاد بود که بر محور عاشورا و کربلا، فرهنگی پدید آمد که مجموعه‌ای از سنت‌ها را در خود داشت.
از قبیل گریه بر امام حسین (ع)، عزاداری، برپایی مجالس و محافل در محرم و عاشورا و در طول سال. تشکیل هیأت‌های عزاداری و دسته‌های مذهبی، ساختن تکیه‌ها و حسینیه‌ها و برپایی مراسم نوحه‌خوانی و شبیه‌خوانی و تعزیه، برگزاری مجالس وعظ و خطابه و منبر و مدح و مرثیه، سقایی و آبیاری تشنگان زیارت امام حسین (ع) و سجده بر تربت و ذکر گفتن با تسبیح تربت، استفاده از لقب «کربلایی» برای زائران کربلا، سرودن شعر و مرثیه و مقتل‌نویسی بر محور حادثه عاشورا و غیره بسیاری از این‌گونه مراسم و شعائر که هرکدام نقشی در زنده نگه داشتن آن حادثه و تبدیل شدن آن به «فرهنگ عمومی» شیعه داشت...
آنچه به عنوان دستاوردهای فرهنگی حادثه عاشورا می‌توان یاد کرد فراوان است که در این فرصت به چند محور از آن اشاره می‌کنیم:
- آینده‌نگری در یک «نه بزرگ»
- فرایند تدریج و حرکت گام‌به‌گام در قیام حسینی
- استفاده از فرصت‌ها و تبدیل تهدیدها به فرصت
- تقدیم اهم بر مهم در ادای تکالیف
- یارگیری همراه با بصیرت یاران
- اطلاع‌رسانی به همراهان در مسیر حرکت
- روشنگری در برخورد با سپاه دشمن
- اتمام حجت با همسفران
- نظم و انضباط کاروان از مدینه تا کربلا و...
- آرایش نظامی در برابر دشمن
- بیدارسازی وجدان‌های خفته
- مژده و تشویق یاران
- توصیه به صبر و پایداری به بازماندگان
- راه انداختن کاروان تبلیغی برای پیام‌رسانی
- نشان دادن قساوت و سنگدلی سپاه دشمن
- ترسیم خط مظلومیت در امتداد تاریخ
- فرهنگ دفاع از عزت و شرافت انسانی
- ترسیم فرهنگ عفاف و حجاب همراه با کاروان اسیر
- گسترش فرهنگ غیرت و فتوت
- نهادینه‌سازی فرهنگ وفا و صفا
- رواج روحیه آزادی و آزادگی
- ترویج روحیه شجاعت و ایثار
- برجسته‌سازی فرهنگ شهادت‌طلبی در برابر فرهنگ شهوت‌پرستی
- جمال جمیل بلا در فرهنگ عاشورا (ما رأیت الاجمیلا)
- ژرف‌نگری به شرافت در برابر فرهنگ تشریفات
- روشنگری درزمینهٔ فرهنگ تولّا و تبرّی
- ترسیم اصلاحات راستین در برابر اقدامات دروغین
- احیای حق و اماته باطل
- فرهنگ‌سازی در رابطه با نماز
- تدبیر و برنامه‌ریزی در حرکت سیاسی عاشورا
- راه‌اندازی فرهنگ زیارت به عنوان پشتوانه فرهنگ شهادت
این‌ها و صدها مقوله دیگر را می‌توان از فرهنگ عاشورا استخراج و آن را به فرهنگ عمومی ملت‌ها تبدیل کرد تا چهره جامعه از شرارت به شرافت و از ستم به عدل و از زورگویی به انصاف و از مردگی به «حیات طیبه» دگرگون شود./9314/ی704/ب1