اقدامات فرهنگی جزیره‌ای پاسخگوی نیاز جامعه نیست
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در خراسان شمالی، اول مردادماه سال 1391 بود که حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم یعقوبی از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان امام جمعه بجنورد، مرکز استان خراسان شمالی منصوب شد و پس از آن در سال 94 امامت جمعه وی در بجنورد به مدت سه سال دیگر تمدید شد.
به مناسبت پنجمین سالروز انتصاب حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی به این سمت و در آستانه پنجم مرداد، سالروز اقامه نخستین نماز جمعه کشور بعد از انقلاب، به دیدار وی رفتیم و با گرامیداشت این ایام، با او از هر دری سخن گفتیم؛ از مشارکت مردم و مسؤولان در فعالیت‌های فرهنگی گرفته تا انتظار آنها از امام جمعه و خانواده‌اش، آنچه در پی می‌آید حاصل این گفت‌وگوی صمیمی است.
رسا- حدود پنج سال است حضرت‌عالی امام جمعه مرکز استان خراسان شمالی هستید، میزان مشارکت مردم در فعالیت‌های فرهنگی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به نظر می‌رسد اگر در کارهای خیر و فعالیت‌های مثبت و فرهنگی جلودار شویم و کار را شروع کنیم مردم در ادامه یاری می‌رسانند و مشارکت می‌کنند؛ مثلاً در همان ابتدای انتصاب به عنوان امام جمعه بجنورد در جنب مصلای امام خمینی (ره) مرکز خراسان شمالی ساخت حسینیه‌ای را شروع کردیم که بیشتر هزینه‌های آن با مشارکت مسؤولان و مردم فراهم آمد، بانی‌های متعددی در زمینه‌های گوناگون دست‌به‌دست هم دادند و این مجموعه فرهنگی به نام حسینیه شهدا ساخته شد و الآن مورد استفاده عموم قرار گرفته است.
میزان مشارکت مردم به‌ویژه در فعالیت‌های فرهنگی با توجه به رویکرد جدید و خلاقانه و ابتکاری همراه با فضای صمیمی که در شهر به‌ویژه در مجموعه نماز جمعه ایجاد شده، مخصوصاً با آغوش بازی که پذیرای علاقه‌مندان به خدمت بوده، می‌توان گفت فوق تصور بوده و بسیار عالی پای کار بوده‌اند.
نحوه مدیریت فعالیت‌های فرهنگی هم باید همین‌گونه باشد؛ یعنی پرجاذبه باشد نه دافعه، سعی شود مخصوصاً از راه جذب صحیح و جاذبه معنادار، نسل جوان را در این امور مشارکت داد و از این طرق فعالیت‌های فرهنگی مدیریت شود.
اینکه تأکید و اصرار بر جذب دارم به معنای واقعی به این دلیل است که با یک نسل پرسشگر روبرو هستیم، امروز دیگر نمی‌توانیم با زبان دیروز و در یک قالب کهن بر عقاید محکم خود پافشاری کنیم؛ چراکه شیوه‌ها عوض شده و ابزارهای مهم کلام هم در حال تغییر و تکامل‌اند؛ لذا ما باید زمان دیروز را خیلی شیرین و جذاب با نسل امروز در فعالیت‌های فرهنگی پیوند زنیم تا موجب گسست نسل‌ها نشویم.
درواقع یکی از ترفندهای امروز دشمن جداسازی نسل دیروز از نسل امروز است البته با پیام‌ها کاذب و خوراک‌های فریبنده دروغین و به فرمایش رهبر معظم انقلاب تورهای نامرئی؛ اما در قالب‌های جذاب به جوان روی خوش نشان می‌دهد و جوان تورهای نامرئی را نمی‌بیند؛ لذا وظیفه‌ای بس سنگین پیش روی دست‌اندرکاران امور فرهنگی بوده و راه درمان هم سخت نیست و باید با توجه به ویژگی این نسل با او هم‌زبان و همزمان شد.
جوان امروز خوراک فکری تازه می‌خواهد، نباید برای نسل جوان تکراری شویم اگر پیام ضعیف باشد گیرندگی هم ضعیف خواهد بود؛ پس باید زبان نسل را بشناسیم و زمان او را درک کنیم تا در مسائل فرهنگی پیام‌رسانی خوبی داشته باشیم.
البته این به آن معنا نیست که زبان گذشتگانمان ناتمام و ناتوان بوده؛ بلکه آنها در ظرف زمانی و تاریخی خود زیبا و جذاب عمل کردند، مگر شهید چمران‌ها و شهید «آوینی»ها با نسل خود چگونه حرف زدند لذا امروز در زمان ما تکلیف چیز دیگری است.
عیب کار از جعبه تقسیم نیست سیم سیار دل ما سیم نیست
این خدا این هم هزاران طول موج دیش احساسات ما تنظیم نیست!
رسا- شما از مسؤولان چه انتظاری برای توسعه فرهنگی دارید؟
سوگمندانه باید پذیرفت که به تعبیر رهبر معظم انقلاب فرهنگ در کشور مظلوم است، علت مظلومیت این است که در تخصیص بودجه‌های ملی و استانی ردیف شفاف برای فعالیت‌های فرهنگی دیده نمی‌شود و اگر هم درصد کمی مطرح می‌شود آن‌قدر کلی است که هرکس به اجتهاد خود آن را مصرف می‌کند؛ ازاین‌رو فعالیت‌های فرهنگی همواره ضعیف و کم‌عمق و بی دنباله است.
نکته دیگر اینکه بسیاری از مردم عقلشان به چشمشان است، هرچه می‌بینید تصدیق و یا تکذیب می‌کنند، کار فرهنگی مثل باران نم‌نم است دیر به ثمر می‌نشیند، حوصله می‌خواهد و پی گیری مدام.
مردم گاهی توقع معجزه دارند چرا این امام جمعه کاری نکرد؟ چرا تحول ایجاد نشد؟ باید از این‌ها پرسید آیا یک فرهنگ غلط یک‌روزه و یک‌ساله درست می‌شود که در مدت مشابه بتوان آن را دگرگون ساخت؟
ازاین‌رو باید نگاه مردم به کار و فعالیت فرهنگی را تصحیح و آنها را در این زمینه قانع کرد که اگر دیگران نکاشتند تا ما بخوریم ما باید بکاریم که در آینده نسل‌های بعدی استفاده کنند.
افزون بر این کار فرهنگی به عنوان جزیره‌های از هم جدا بی‌فایده است، باید تعادل و تعامل مسؤولان فرهنگی و مشارکت مردم همه باهم این بار را به سرمنزل مقصود برسانند.
همان‌طور که از واژه این کلمه مظلوم پیدا است، امروز همه ما ادعای کار فرهنگی داریم و دیواری کوتاه‌تر از کار فرهنگی و فرهنگ نداریم.
خیلی دردمندانه اجازه دهید بنده هم در این مقوله به سیل گفتن دردها بپیوندم تا مگر درمان را متولیان امر با سوز و تعهد دنبال کنند و دیگر باره شاهد واژه مظلومیت برای این واژه پربار و تأثیرگذار از زبان نایب امام زمانمان نباشیم و در این امر، انقلابی درخور این حوزه شکل بگیرد تا بتوانیم از ظرفیت‌های فراوانی که به‌ویژه در تریبون نماز جمعه‌ها و ستادهای نماز جمعه وجود دارد بهره‌برداری قابل‌توجهی شود.
به عنوان مثال ستادهای نماز جمعه واحد خواهران در سطح کشور یک ظرفیت عظیم فرهنگی و قابل‌توجهی است، با وجود حضور گسترده این قشر در نمازهای جمعه، متأسفانه مسؤولان از این ظرفیت برای توسعه فرهنگی کمتر بهره گرفته‌اند، ظرفیت بالا و کثیر و توانمندی که می‌تواند روزنه امید بالایی برای توسعه امور فرهنگی باشد.
رسا- فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی که با محوریت نهاد امامت جمعه صورت گرفته را توضیح دهید.
راه‌اندازی تفسیر قرآن برای فرهیختگان و برگزاری تفسیر عمومی در تمام روزهای ماه رمضان و پخش آن از صداوسیما، شرح دعای ابوحمزه ثمالی در عرض سه سال گذشته هر شب در برنامه سحرهای ماه رمضان، حضور در فضای دانشگاه‌ها و جلسات متعدد برای اساتید و دانشجویان و حضور در یادواره‌های شهدا ازجمله این اقدامات است؛ به‌گونه‌ای که تقریباً در همه یادواره‌ها در سراسر استان از نزدیک‌ترین تا دورترین نقطه و از شهدای شیعه گرفته تا شهدای اهل سنت حضور داشته‌ام.
حضور در حوزه‌های علمیه استان و ایراد درس اخلاق، راه‌اندازی جلسات پرسش و پاسخ و تصحیح قرائت در مصلا در روزهای جمعه پیش از شروع خطبه‌ها به‌ویژه در بخش خواهران، راه‌اندازی مهدکودک آدینه برای نگهداری فرزندان نمازگزاران در زمان برگزاری نماز و شب‌های قدر و مناسبت‌های ویژه دیگر از دیگر اقداماتی است که با محوریت نهاد امامت جمعه در بجنورد صورت گرفته است.
تأسیس مرکز پیش‌دبستانی آدینه در دو سال گذشته و کار کردن با رویکرد قرآنی با بچه‌های معصوم و آماده‌سازی آنها برای ورود به دبستان که با استقبال فراوانی روبرو شده است، انتشار ماهنامه آدینه بجنورد و انعکاس نظریه‌های مردم در آن، برگزاری جلسات گوناگون در شورای اداری و طرح مباحث مدیریتی و اجتماعی در آن، حضور در ادارات و اقامه نماز جماعت و دیدار و گفتگو با کارمندان و نیز کارگران در کارخانه‌های پتروشیمی، سیمان و سایر صنایع و حضور فرهنگی در سپاه جوادالائمه و نیروی انتظامی و برگزاری کلاس‌های بصیرتی و اعتقادی برای آنان هم از دیگر فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی امامت جمعه به شمار می‌روند.
یکی از کارهای بسیار موفق و مورد استقبال مردم راه‌اندازی مهد آدینه است که به اذعان بسیاری از افرادی که با این مجموعه از نزدیک آشنایی دارند حرکت فوق‌العاده و چشم‌گیر و مؤثری بوده است و به جرئت می‌توانیم در سطح کشور و در بین مهدهای آدینه انگشت‌شمار است.
این واحد در روزهای جمعه به‌طور عام در خدمت فرزندان نمازگزار و در طول هفته با مجوز رسمی از آموزش و پرورش و بهزیستی استان با فاکتورهای صد درصد استاندارد و امکانات خوب و عالی و با عنوان مهد و پیش‌دبستانی آدینه با رویکرد قرآنی البته همراه با برنامه‌های متنوع مذهبی، قرآنی و شاد و سالم در خدمت خانواده‌های ارزشی و علاقه‌منداست.
رسا- به نظر شما توقع مردم از یک امام جمعه و خانواده‌اش چیست؟
از آنجا که نماز جمعه پایگاه دعوت مردم به دین و دیانت و ارزش‌های اسلامی است و از سوی دیگر پایگاه نماز جمعه مأمن و مأوای مردم به شمار می‌رود، انتظار مردم از امام جمعه و خانواده‌اش آن است که در حد امکان درد مردم را احساس کنند به مشکلات آنها آشنا باشند، برای برون‌رفت مردم از گرفتاری‌ها مساعدت کند و با معرفی آنها به مسؤولان برایشان گره‌گشایی کنند و در یک کلام حلال مشکلات مردم باشند.
از سوی دیگر امام جمعه و خانواده‌اش جنبه الگویی دارند، ریز و درشت گفتار و رفتارشان و سبک زندگی و روابط اجتماعی آنها زیر ذره‌بین است از آنجا که دو صد گفته چون نیم کردار نیست مردم به عمل و سبک زندگی نمره می‌دهد نه به علم و بیان و مانند آن.
فروتنی و مردمی زیستن، در کنار مردم بودن و حرف مردم را شنیدن میدان‌هایی است که مردم به‌دقت آنها را رصد می‌کنند.
کنترل فرزندان، شیوه لباس پوشیدن آنان، دوستان فرزندان امام جمعه، مجالست‌ها و رفت‌وآمدها، خورد و خوراک، نحوه پوشش و آراستگی و یا عدم آراستگی، همه و همه برای مردم ملاک و معیار است؛ بنابراین مردم مجموعه زندگی امام جمعه را به عنوان اسلام عملی و خارجی می‌بینند و بر اساس آن سبک زندگی خویش را رقم می‌زنند پس باید به هوش باشیم که در عمل هدایتگر مردمان باشیم نه گمراهگر آنان.
رهبر معظم انقلاب در یکی از همایش‌های ائمه محترم جمعه به آنها فرمودند: «مواظب امت نزدیک یعنی خانواده‌هایتان باشید مبادا اشتغال به هدایت و مدیریت امت و مردم ما را از امت نزدیک و خانواده و فرزندانمان باز بدارد»، قرآن هم می‌فرماید: «قو انفسکم و اهلیکم»؛ خود و خانواده‌هایتان را بپایید.
همان‌طور که مستحضر هستید در فریضه باعظمت نماز جمعه دو رکن و دو چهره وجود دارد که نمایشگر عظمت نماز جمعه است یکی از آن چهره‌ها امام و بالطبع خانواده او هستند که با رفتار و گفتار خود از نگاه مردم زیر ذره‌بین رصد می‌شوند و دیگری دست‌اندرکاران و مجریان آنکه تحت عنوان ستادهای نماز جمعه خدمت می‌کنند که اگر خدای نکرده خدشه‌ای در این دو رکن به هر عنوانی ایجاد شود به نام مجموعه نماز جمعه تمام خواهد شد و از این ناحیه آسیب‌پذیر می‌شود.
اجازه دهید به عنوان حسن ختام و اهمیت جایگاه اصیل و خطیری که نهاد خانواده در جامعه و به‌ویژه در آموزه‌های دینی ما دارد مطالبی را خدمتتان عرض کنم که برای خودم تذکر و برای دیگران یادآوری باشد همه می‌دانیم تیغ تیز دشمن به‌سوی تخریب این نهاد پاک؛ یعنی خانواده نشانه رفته با توجه به اینکه اسلام فقط اصرار بر تشکیل خانواده ندارد بلکه تحکیم و تثبیت آن مدنظر این دین عزیز است.
بر این اساس سه ضلع مقدس و طلایی از یک مثلث برای یک خانواده اصیل، متدین، متشرع و باکرامت همین عوامل است؛ یعنی تشکیل، تحکیم و تثبیت که مهم‌ترین ابزار تشکیل چنین خانواده‌ای با این خصوصیات پدر و مادر هستند که می‌توانند این خانواده ریشه‌دار را بنا کنند و به این وسیله آسیب‌ها را از درون خانواده دور کنند.
این کار میسر نیست الا اینکه در گام اول پدر و مادر به عنوان الگو به دور از هر آفتی باشند و این حساسیت و دور بودن از آسیب‌ها و آفت‌ها در خانواده بزرگ روحانیت به‌ویژه خانواده ائمه جمعه بیشتر مورد تأکید است؛ لذا در روایتی از امام صادق (ع) در ذیل آیه شریفه شش از سوره تحریم که می‌فرماید: «قوا انفسکم و اهلیکم نارا» وقتی که این آیه نازل شد مردم از پیامبر (ص) سؤال کردند ما خودمان و خانواده‌مان را چگونه از آتش جهنم حفظ کنیم؟
با توجه به اینکه این آیه اصل تربیت صحیح و مورد تأیید اسلام را در خانواده گوشزد می‌کند، پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «اعملوا الخیر و ذکّروا به اهلیکم و ادّبوا هم علی طاعه الله»؛ یعنی کارهای خیر انجام دهید و به خانواده‌هایتان هم یادآوری کنید و آنها را بر بندگی خدا ادب کنید.
که اگر دقت کنیم پیامبر به روش تربیت اشاره می‌فرمایند؛ چراکه اصل تربیت مقوله‌ای جدا از روش تربیت است، مثلاً به ما گفته‌اند فرزندانتان را با الفاظ خوب و زیبا نه خشن و زشت تربیت کنید، اصل تربیت است اما خود به کار بردن الفاظ خوب و زیبا روش تربیت است.
پس بنابراین مثلث طلایی دستور پیامبر اکرم یعنی امر به کار خیر، یادآوری آن به خانواده و تربیت و ادب بر اساس بندگی شاه‌کلید موفقیت در خانواده و به‌ویژه ائمه جمعه و روحانیت است.
مفهوم زیبای سخن پیامبر (ص) این است که کردار و رفتارتان باید رفتار و کردار پسندیده باشد، هم در بعد الهی و هم در بعد انسانی؛ چراکه با این کار در درون خانواده با یک تیر دو نشان زده‌ایم؛ هم خود نجات پیدا کرده‌ایم و هم با تأسی به سیره اهل بیت و سبک زندگی زیبا و الگویی آنها، بتوانیم پیرو خوبی برای آنها و خدمتگزار صدوقی برای مردم باشیم.
رسا- از اینکه وقت خود را در اختیار خبرگزاری رسا گذاشتید، سپاسگزاریم.
من هم از شما و همکارانتان کمال تشکر و قدردانی را دارم و امیدوارم در رسالت آگاهی بخشی و بصیرت افزایی جامعه موفق باشید./9314/گ403/ب1