کتاب حج و محیط زیست منتشر شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، گروه فقه و حقوق پژوهشکده حج و زیارت وابسته به حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، کتاب حج و محیط زیست را به قلم مسعود راعی با هدف تبیین مقایسه ای حقوق بین الملل و مناسک حج در زمینه صیانت از محیط زیست تدوین کرده است.

این اثر در سه فصل محیط زیست و آموزه های حج، محیط زیست و حقوق بین الملل و رویکرد تطبیقی تنظیم شده است که هر فصل شامل چند گفتار است که تلاش دارد تا انواع و اقسام احکام شرعي را در موسم حج و همچنين در محدوده حرم، بر مخلوقات زيست‌محيطي و خود محيط و به دنبال آن بر انسان‌ها بررسي کند.

فصل اول در گفتار نخست خود به کلیات بحث که شامل تعریف محیط زیست، قلمرو و ابعاد محیط زیست، حق انگاری محیط زیست، حقوق بشر نسل سوم، اسلام و حقوق نسل سوم و مؤلفه های حقوق نسل سوم در اسلام است می پردازد و در گفتار دوم آیات زیست محیطی حج را بر می شمارد.

صید دریایی و خشکی، طهارت و پاکیزگی محیط زیست، بهره مندی از فرآورده های روزی بخش، وجود منافع، ممنوعیت آلودگی صوتی و ممنوعیت تخریب محیط زیست از مطالب گفتار دوم فصل نخست است.

در گفتار سوم فصل اول با نام حرم و فضاسازی محیط زیست مطالبی همچون بلد امین، محیط زیست اجتماعی و  حج، محرمات حرم و محرمات احرام، حمل سلاح، بیرون آوردن خون از بدن، گرفتن ناخن، کندن دندان، کشتن جانوران موذی، حمایت ویژه و مسؤولیت حجاج و مانند آن بحث می شود.

صیانت از محیط و مؤلفه های آن عنوان گفتار چهارم این فصل است که صیانت از محیط و مؤلفه های معنوی، صیانت و حرکت جمعی، صیانت و دعوت به حج، صیانت و اصل احتیاط، صیانت از محیط و درخت کاری، صیانت آب و محیط زیست و صیانت و آلاینده های محیطی از مطالب آن به شمار می رود.

مخاطب در گفتار پنجم فصل اول کتاب با اقدامات حمایتی و مسؤولیت های زیست محیطی شامل احکام حمایتی وضعی مانند ضمان، تکرار مجازات و جعل کفارات و احکام حمایتی تکلیفی شامل احکام تکلیفی واجب و احکام تکلیفی حرام آشنا می شود.

فصل دوم کتاب نیز در چهار گفتار تحولات بین المللی محیط زیست، بین المللی شدن محیط زیست، حقوق بشر و محیط زیست و ضمانت اجرای صیانت از محیط زیست تنظیم شده است که راه اندازی کمیسیون مستقل حقیقت یاب، اقدامات تأمینی، آئین رعایت و پایبندی، جبران خسارت، بخشی از عنوان های مطرح شده ذیل این گفتارها است.

دو گفتار نقاط اشتراک و نقاط افتراق از مطالب فصل سوم با عنوان رویکرد تطبیقی است که اهتمام بخشی به صیانت از محیط زیست، تعهد به نتیجه، وضع مجازات ها، ممنوعیت جنگ از مطالب گفتار اول و استفاده از فضاهای عبادی، گره خوردن با رفتارهای اخلاقی و فقهی، اقدامات خصمانه و محیط زیست برخی از مطالب گفتار دوم است.

در بخش پیش در آمد این اثر، نویسنده در بیان مهم ترین یافته های تحقیق خودیادآور شده است که آنچه درباره صيانت از محيط زيست، مستند به آموز‌ه هاي حج بيان شده، مبتني بر يک دلالت التزامي و برخاسته از احکام و تکاليفي است که شارع آنها را در حرم امن خويش و در زمان احرام، در قالب احکام وجوبي، تحريمي يا جعل کفارات قرار داده است.

نویسنده در این کتاب بر آن است که اثر انواع و اقسام احکام شرعی را در موسم حج و همچنین در محدوده حرم، بر مخلوقات زیست محیطی و خود محیط و به دنبال آن بر انسان ها بررسی کند. محصول این تلاش بیانگر آن است که شارع، هرچند با ادبیات جدید زیست محیطی سخن نگفته، اما به گونه ای عمل کرده است که نتیجه آن، شکل گیری فضایی است که اصطلاحا و در ادبیات امروزه نظام بین المللی از آن با عنوان راهکارهای حفظ محیط زیست یاد می کنند.

مؤلف در پی مقایسه آموزه های حج و آموزه های نظام بین المللی محیط زیست با هدف ارائه روش ها و تلاش های مربوط به منظور حفظ محیط زیست است. با این هدف، نویسنده ابتدا نگاه حج به محیط زیست را دنبال کرده و سپس به نظام بین المللی محیط زیست پرداخته و در نهایت کوشیده است در رویکردی تحلیلی به یافتن نقاط اشتراک و افتراق این دو نگاه بپردازد.

سؤال مورد نظر اين نوشتار آن است كه چگونه مي‌توان از حج، به عنوان يك فريضه الهي كه با حضور جمع زيادي از انسان‌هاي مسلمان با لباسي متحدالشكل كه حاكي از ناديده گرفتن تمايزات ظاهري است، به تبيين الگويي در راستاي حفظ و صيانت محيط زيست رسيد.

ممنوعيت قطع درختان در حج، ممنوعيت از بين بردن آب، حرام بودن صدمه زدن به حيوانات حتي کوچک و ضامن بودن نسبت به صيد و وجوب ر‌ها کردن آن، همگي بخشي از توانمندي آموزه‌هاي حج براي حمايت از محيط زيست است.

کتاب «حج و محیط زیست» به قلم مسعود راعی در قطع رقعی، 232 صفحه و در شمارگان هزار نسخه با تدوین پژوهشکده حج و زیارت و از سوی مؤسسه فرهنگی هنری مشعر وابسته به حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت منتشر و روانه بازار نشر شده است./920/