حکم شرعی هدایای فریبنده در تبلیغات انتخاباتی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، از جمله آسیب‌هایی که ممکن است در ایام تبلیغات انتخاباتی مشاهده شود، هدایای مالی یا خدمات رایگانی است که از طرف نامزدها و طرفداران آنها ارائه می‌شود.
این رفتار اجتماعی چنانچه در اوقات عادی غیرانتخابات انجام شود و هدیه‌دهنده با نیت مقدس و مشروع کمک یا مساعدت و یا جلب قلوب و رفع کدورت‌های قلبی بین افراد اقدام به پرداخت هدایا و یا ارائه خدمات رایگان نمایند، امری بسیار مقبول و قابل‌ستایش خواهد بود.
در دوران تبلیغات انتخابات، انجام چنین کارهایی ممکن است گیرنده یا دهنده آن را متهم به عمل خلاف‌شرع رشوه نمایند و یا اینکه با علم و یقین به هدف نامشروع رشوه و باهدف کسب رأی ازسوی رأی‌دهندگان اتفاق بیافتد.
بدیهی است چنانچه رشوه‌دهنده متقاضی رفتار سیاسی غیرمشروع می‌باشد، رأی‌دهنده رشوه‌گیر نیز به‌طور متقابل توقعات و خواسته‌های ویژه‌ای از فرد منتخب خود خواهد داشت؛ بنابراین، هردو مرتکب تخلفات شرعی و قانونی می‌گردند.
امام علی(ع) در نهج‌البلاغه فرموده‌اند: «به خدا سوگند اگر اقلیم‌های هفتگانه را با آنچه در زیر آسمان‌ها است به من دهند، تا اینکه با گرفتن پوست چوبی از دهان مورچه‌ای، خداوند را نافرمانی کنم، هرگز این کار را نخواهم کرد.»
این موضع‌گیری سخت امیرمؤمنان علی(ع)، در برابر فرد منافقی بود که رشوه آورده بود و قصد داشت آن را با توجیه هدیه به آن حضرت بدهد.
سؤال: آیا نامزد انتخاباتی می‌تواند با حیله و فریب و به کارگیری روش‌های مادی و خدماتی، رأی‌دهندگان را به برگزیدن خود ترغیب کند؟ حکم رأی‌دادن به چنین افرادی چیست؟
جواب: مردمی که چنین رفتار فریبنده‌ای را مشاهده می‌کنند، اگر اعتقادی به شایستگی چنین فردی ندارند، حق ندارند تسلیم تبلیغات او شوند. زیرا صرف باور و اطمینان نامزد به خودش، ایجاب نمی‌کند که دیگران هم به او اعتقاد پیدا کنند. رأی‌دهنده باید به‌دور از تأثیر ابزارهای فریبنده‌ای که نفع مادی یا معنوی به او عرضه می‌کند به مسئولیت شرعی خویش فکر کند.
او باید فکر کند که آیا این نامزد شایستگی به‌دست گرفتن این منصب را دارد یا خیر؟ اگر او را شایسته یافت، مشکلی در پذیرش هدایا و خدمات او نیست. هرچند ما این کار را نمی‌پسندیم و حتی در برخی شرایط بنا به برخی ملاحظات پذیرش چنین هدایا و خدمات را جایز نمی‌دانیم.
رأی‌دهنده نباید تحت تأثیر تبلیغات فریبنده قرار گیرد. و اگر دانست که آن شخص برای تصاحب رأی او، به وی بذل و بخشش می‌کند ولی خود او می‌داند که چنین نامزدی را برنخواهد گزید، قبول بذل و بخشش بر وی جایز نیست، زیرا چنین کاری حرام‌خوری (اکل مال به باطل) است.
سؤال: دادن رشوه برای مشکل اداری و تسریع در کار چه حکمی دارد؟
جواب: پرداخت پول یا اموالی ازسوی مراجعه‌کننده به کارمندان اداره‌ها که وظیفه ارائه خدمات به مردم را دارند منجر به فساد در اداره‌ها خواهد شد که ازنظر شرعی حرام است؛ گرفتن آن بر دریافت‌کننده نیز حرام است و حق تصرف در آن را ندارند.
برخی افراد ضعیف‌الایمان یا کسانی که همواره برای رسیدن به امیال خویش به‌دنبال راه‌های به‌ظاهر شرعی و حیله‌های عوام‌فریبانه هستند، دانسته یا ندانسته متوسل به قاعده ضددینی «هدف، وسیله را توجیه می‌کند» شده و مرتکب خلاف شرع می‌گردند.
حضرت آیت‌اللَّه خامنه‌ای بر مبنای قرآن و سنت این‌گونه رفتارهای غربی و ضدشرعی را رد کرده و در جواب یکی از استفتائات فرموده‌اند: «هدیه در محیط کار و از جانب ارباب‌رجوع یکی از خطرناکترین چیزها است و هرچه بیشتر از آن اجتناب کنید به‌صرفه دنیا و آخرت شما خواهد بود.»
سؤال: گرفتن یا دادن هدایا در ایام انتخابات ازسوی کاندیداها چه حکمی دارد؟
جواب: هدایا اشکال دارد.
سؤال: آیا استفاده از اموال و هدایا و کمک‌های نقدی افراد غیرمتشرع برای تبلیغات کاندیداهای انتخاباتی جایز است؟
جواب: در صورتی که هدف آنها رسیدن به منافع نامشروعی باشد جایز نیست.
آیت‌اللَّه مکارم شیرازی در پرهیز از دنیاگرایی فرمودند: نباید کارهایی که در انتخابات غربی‌ها با هدف کسب منافع شخصی و جناحی انجام می‌گیرد، در کشور ما رخ دهد، زیرا این‌گونه کارها خلاف شرع است و با اخلاص منافات دارد.
وی خرید آرا، اطعام، خرید لباس و هرآنچه که منافات با اخلاص دارد را مناسب تبلیغات کاندیداها ندانست و افزود: مردم باید بدانند افرادی که هزینه‌های هنگفتی برای انتخابات صرف می‌کنند و تنها منافع شخصی را در نظر دارند، اخلاصی در کارشان نیست و به آنها باید سوءظن داشته باشند./998/ت۳۰۲/س
منبع: کتاب «احکام انتخابات»؛ نوشته سید سیف‌الله نحوی؛ با راهنمایی حجت‌الاسلام والمسمین محمد حسین فلاح‌زاده؛ به سفارش پژوهشکده امر به معروف و نهی از منکر.