تحول رسانه‌ای در انتظار حرکت انقلابی حوزه و دانشگاه
حجت الاسلام مرتضی وافی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با اشاره به حدیث امیرالمؤمنین(ع) «خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجا آمده و در کجا قرار گرفته است و به سوی کجا می رود» گفت: یک تفسیر احتمالی از این حدیث این است که شخصیت انسان برگرفته از سه مسأله است که نخستین آنها عبارت از داشته‌هایی که با خود آورده است و خدای متعال به او عنایت کرده است مانند تفکر و تعقل، عزم و همت و غیره است.
استاد و پژوهشگر حوزوی «کانون‌های تأثیرگذار» را دومین مسأله شخصیت ساز انسان خواند و اظهار داشت: این کانون‌ها مانند سواد اطلاعاتی و رسانه ای که در اطراف انسان موجود است و منحصر در یک رسانه مکتوب یا تصویری نیست، قالب هایی دارد که پیام‌ها را به سوی انسان منتقل کرده و او را مخاطب خود قرار می‌دهند.
وی ادامه داد: سومین مسأله شخصیت‌ساز برای انسان «مهارت های رفتاری» است؛ یعنی این که انسان بداند چه می‌خواهد و چگونه باید رفتار کند.
فضای مجازی و رسانه شخصیت انسان‌ها را شکل می‌دهد
حجت‌الاسلام وافی با بیان اینکه «کانون‌های تأثیرگذار» به نوعی مهارت‌های رفتاری او و خروجی شاکله و شخصیت انسان را شکل می دهد، عنوان کرد: بسیاری از مفاهیم و محتواهای انسانی بدون بال هنر و ظرفیت رسانه قابل انعکاس و تأثیرگذاری نیست؛ به این معنا رسانه، نقش کلیدی را در انتقال مفاهیم انسانی و دینی ایفا می‌کند.
استاد و پژوهشگر حوزوی با اشاره به اینکه نقش رسانه در عرصه حوزه و روحانیت از سایر عرصه‌ها بیشتر است، بیان کرد: کسانی که در زمینه تبلیغ، ترویج و فرهنگ‌سازی در جامعه فعالیت می‌کنند باید از سطح سواد رسانه ای بالایی برخوردار باشند، چراکه بدون آن رساندن پیام دین به دیگران به ویژه افراد در خارج بسیار سخت است.
وی با بیان اینکه باید دانست پشت جریان رسانه و حرکت‌های ابزارهای هنری امروز، سال‌ها فعالیت و پژوهش نهفته است، ابراز داشت: آنچه که از رسانه در معرض دید است تنها شاخ و برگی از درخت تنومند مباحث رسانه‌ای است؛ بنابراین اگر عالمان در حوزه بخواهند مبانی فکری و نظریه پردازی را در این عرصه و جریان حوزه و تفکر دینی نشان دهند، باید ریشه و اصل این جریان را به خوبی بشناسند و روی آن کار کنند.
حجت‌لاسلام وافی خاطرنشان کرد: اگر حوزوی ها با نظریه‌های انتقادی، علم نشانه‌شناسی و محمل‌های اطلاعاتی جهان امروز آشنا نباشد به یقین نمی‌تواند پیام دینی خود را به دنیای امروز برساند.
وی ادامه داد: البته ناگفته نماند که مسؤولان حوزه علمیه باید برای طلاب جوان به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که علاوه بر ارتقای سطح سواد رسانه‌ای، از نظر علمی نیز قوی باشند، نه اینکه تنها وارد مسائل رسانه‌ای شوند و از تحصیل و بهره‌مندی از علوم دینی باز بمانند.
واکسینه کردن جامعه قبل از ورود به عرصه فضای مجازی و رسانه
استاد و پژوهشگر حوزوی به تبیین راهکارهایی برای واکسینه سازی قشر جوان جامعه پرداخت و اضافه کرد: همان گونه که در بیماری‌های جسمی، پیشگیری را مهم تر از درمان می‌دانند در جریان رسانه نیز باید قبل از اینکه اجازه بدهیم جامعه و نسل جوان مبتلای به آسیب‌های این جریان شوند و سپس برای درمان آنها اقدام شود.
وی ادامه داد: مربیان، معلمان و دوستان، نقش کلیدی در زمینه واکسینه جوانان از ابتلای به آسیب‌های فضای مجازی را ایفا می‌کنند ؛ بنابراین اگر جریان ارتقای سطح سواد رسانه از دبستان‌ها برای کودکان شروع نشود، نقش خانواده در این زمینه به شدت کمرنگ خواهد شد.
حجت‌الاسلام وافی دو حوزه آموزش و پرورش و نهاد‌های رسانه‌ای از جمله رسانه ملی را مسؤول فرهنگ‌سازی در عرصه فضای مجازی دانست و گفت: این دو گروه باید در زمینه ارتقای سطح سواد رسانه‌ای بیشتر توجه داشته باشند، چراکه روز به روز نقش پدران و مادران در این زمینه کمتر می‌شود؛ بر این اساس اگر به این جریان دقت نشود به مرور زمان ماهواره جایگزین آموزش و پرورش شده و همچنین کانال‌ها و گروه‌های مجازی نیز جانشین رسانه ملی خواهد شد.
دو گام برای حفظ جوانان در برابر آسیب‌های فضای مجازی
استاد و پژوهشگر حوزوی اولین گام برای مصون نگه داشتن جوانان از دام فضای مجازی باید «ایجاد جذابیت» معرفی کرد و عنوان داشت: جذابیت باید بر اساس مبانی دینی و فکری صورت پذیرد و علاوه بر این ضروری است دو مجموعه آموزش و پرورش و رسانه ملی نیز تقویت شوند.
وی به بیان دومین گام برای مصون نگه داشتن جوانان از دام فضای مجازی پرداخت و اظهار داشت: عجیب است که جریان حرکت‌های اخلاقی اصیل، تهذیب نفس و دوری از گناه در وعظ‌ها و خطاب‌های مبلغان کمرنگ شده است؛ ضرورت دارد که گرفتاری ها و آسیب‌های فضای مجازی برای جوانان بازگو شده و برای حفظ آنها از خطرات این فضا از مباحث اخلاقی مرتبط با آن سخن به میان آورده شود که از جمله آن مباحث می توان به آموزش مناسب و آشنایی با روز قیامت، معادشناسی و غیره اشاره کرد.
حجت‌الاسلام وافی یادآور شد: آموزش دادن جامعه برای چگونگی استفاده صحیح از فضای مجازی برای ترویج مبانی دینی و اصول انقلابی و فرهنگ ناب ایرانی بسیار حائز اهمیت است و این مسأله باید به اندازه ای پیگیری شود تابه جایی برسیم که به جای حرکت‌های انفعالی به صورت فعالانه در عرصه فضای مجازی قدم برداشته شود.
استاد و پژوهشگر حوزوی با تأکید بر این که فرهنگ‌سازی در عرصه سواد رسانه و فضای مجازی باید از سوی مجموعه‌های دانش بنیان و اندیشمندان شروع شود، ابراز داشت: تا حوزه و دانشگاه به این مسائل نپردازند، مشکلات موجود را بر اساس اطلاعات مرکزهای مطالعات اجتماعی حل نکنند و دغدغه‌ای برای درست کردن اینگونه مسائل نداشته باشند نمی‌توان توقع داشت جامعه امروز راه و نقش خود را پیدا کند.
سخنان رهبری را تبدیل به شعار نکنیم!
وی در پایان سخنان رهبر معظم انقلاب را نجاتبخش مشکلات جامعه در عرصه فضای مجازی خواند و اظهار داشت: اگر به دیدگاه، پیام، خطابه‌ها و دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب به عنوان شخصی که در رصدگاه فرهنگی جامعه ایستاده است، دقت بیشتری را داشته باشیم، بیشتر هزینه کرده و وقت بگذاریم مؤثرتر است از اینکه حرف‌های ایشان را تکرار کرده، پیام‌ها را تبدیل به بَنِر کنیم و جمله‌ها را صرفاً تبلیغ خام کنیم؛ بنابراین باید به دنبال راهکاری برای تبیین و تحقق منویات رهبر معظم انقلاب و دیگر دلسوزان انقلاب اسلامی باشیم./841/ت301/س