نقد و بررسی حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر در یک اثر

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، انتشارات خرسندی کتاب «قانون جدید حمایت از امران به معروف و ناهیان از منکر در بوته نقد» به قلم دکتر محمد مظهری (استادیار دانشگاه تبریز) و اویس قندهاری را منتشر کرد.

این کتاب سه فصل با عنوان‌های: «کلیات و مفهوم»، «جایگاه حقوقی آمران به معروف ناهیان از منکر در حقوق موضوعه» و «رویکرد قانون اساسی در تعیین ضوابط معروف و منکر» دارد.

در پیشگفتار این کتاب می‌خوانیم: «احیا و اجرای امر به معروف و نهی از منکر مورد توجه تدوین‌کنندگان قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بوده، به گونه‌ای که اصل هشتم آن به این موضوع اختصاص یافته است. این اصل به نظارت مردم بر دولت، دولت بر مردم و مردم بر یکدیگر می‌پردازد و به نهاد امر ‌به معروف و نهی از منکر تعبیر می‌شود.

قانون اساسی، شرایط، حدود و کیفیت اجرای این نهاد را به قانون خاصی ارجاع داده که با تصویب قانون حمایت از آمران معروف و ناهیان منکر به آن عمل شده است؛ اما این قانون نیز دارای نقاط ضعف و قوتی است که با بررسی آنها نیز اعمال و پایبندی به اصل هشتم قانون اساسی مشخص می‌شود.

اجرایی شدن این اصل نیازمند اتخاذ رویکردی معیّن در این زمینه و فراهم شدن الزامات قانونی، ساختاری و فرهنگی است. قوانین و آیین‌نامه‌های متعددی به امر به معرف و نهی از منکر توجه کرده است؛ ولی کامل‌ترین آنها قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر است.

در این قانون پس از تعاریف معروف و امر و نهی، به مراتب و حدود اجرایی این اصل، توجه و تعرض به حریم خصوص ممنوع شده است و حتی افرادی که به نام آمر به معروف و ناهی از منکر مبادرت به اعمال مجرمانه نمایند قابل مجازات دانسته شده‌اند؛ ولی این قانون، تعریف و جامع و کاملی از امر و نهی ارائه نداده است و تفکیکی بین دعوت به خیر، نصیحت و ارشاد قائل نشده که می‌تواند مشکلاتی برای اجرای اصل را در پی داشته باشد. در این کتاب به بررسی این موارد در پرتو قانون اساسی بالاخص اصل هشتم آن پرداخته است».

نگارندگان در فصل اول، در دو گفتار، «مفهوم شناسی امر به معروف و نهی از منکر» و «مفهوم شناسی نظارت همگانی» را بررسی کرده‌اند.

مبحث اول این فصل پنج گفتار با عنوان‌های: ‌«واژه‌شناسی امر به معروف و نهی از منکر»، «جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در قرآن و روایت»، «شرایط واژه‌شناسی امر به معروف و نهی از منکر»، «مراحل و مراتب امر به معروف و نهی از منکر» و «نقش زنان در امر به معروف و نهی از منکر» را دربردارد.

در مبحث دوم این فصل نیز دو گفتار با عنوان‌های: «مفهوم شناس نظارت همگانی» و «نظارت همگانی در قانون اساسی» آمده است.

همچنین، نگارندگان در فصل دوم، در دو مبحث موضوعات «بررسی سابقه تقنینی برای آمران به معروف و ناهیان از منکر» و «بررسی قانون حمایت از آمران به معروف ناهیان منکر» و در فصل سوم نیز در دو مبحث موضوعات «ضوابط و مصادیق معروف در قانون اساسی و قوانین دیگر» و «فرآیند قانون امر به معروف و نهی از منکر» را بررسی کرده‌اند.

در پایان این کتاب نیز نویسندگان پس از بیان خلاصه مطالب و نتیجه‌‌گیری برای اجرایی شدن اصل هشتم قانون امر به معروف شش پیشنهاد و راهکار را مطرح و در صفحه 155 این کتاب با عنوان «ارائه راهکارها» آورده‌اند: «در طراحی فرآیند امر به معروف و نهی از منکر، باید این نکته مورد توجه قرار گیرد که نباید نگاهی کاملاً فردی به اجرای این فریضه داشت؛ چرا که امر به معروف و نهی از منکر نه صورت فردی و مستقیم، بلکه به صورت غیر مستقیم و از طریق نهاد واسط نیز قابل تصور است؛ به این معنا که فردی با مشاهده یک معضل اجتماعی، پیگیری آن را از مقامات نهاد مسئول مطالبه کند و یا در صورت مشاهده یک جرم و خلاف که در حال وقوع است و یا اینکه رخ داده است؛ به مقامات و نهادهای مسئول اطلاع‌رسانی نماید.

پیشنهاد می‌گردد برای اعمال و وظایف ستاد امر به معروف نهی از منکر نیز ضمانت اجرایی در نظر گرفته شود تا اهداف تعیین شده برای این ستاد، در عمل محقق گردد که این مهم می‌تواند در قالب آیین‌نامه‌ای اجرائی این قانون میسر گردد.

پیشنهاد می‌شود، به بحث آموزش همگانی و تعیین مصادیق معروف و منکر و چگونگی برخورد آمران و ناهیان و شهروندان با یکدیگر، از طریق رسانه‌های عمومی و مراجع ذی‌ربط و ایجاد کارگاه‌ها و کرسی‌ها و دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی توجهی ویژه گردد.»

گفتنی است، مؤلفان برای نگارش این کتاب از 44 کتاب و مقاله فارسی و 42 منبع عربی بهره برده‌اند که «حقوق اساسی و نهادهای سیاسی»، «حقوق بشر و مبانی آزادی‌های بنیادین»، «احکام حکومتی و مصلحت»، «آزادی‌های شخصی و فکری از نظر امام خمینی رحمة الله علیه و مبانی فقهی آن»، «الاقتصاد الهادی إلی طریق الرشاد»، «تهذیب الاحکام» و «تذکرة الفقها» از آثار استفاده شده در این کتاب است.

انتشارات خرسندی، کتاب «قانون جدید حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر در بوته نقد» را با شمارگان 500 نسخه، در 181 صفحه و به قیمت 15000 تومان منتشر کرده است.

علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب و دیگر آثار انتشارات خرسندی می‌توانند به آدرس تهران، خیابان انقلاب، فرخ رازی، خیابان لباف‌نژاد، نرسیده به دانشگاه، پلاک 174، واحد 2 مراجعه کنند یا با شماره تلفن 6691034 و 66490584 تماس گرفته، یا به سایت http://www.khorsandypub.com مراجعه کنند./998/ پ202/ش