ضرورت راه اندازی کرسی تلاوت در دانشگاه ها/ نقش دولت در نهادینه سازی فرهنگ قرآنی

اشاره: حضرت آیت الله خامنه ای در یازدهم مرداد سال 90 در دیدار با جامعه قرآنی کشور گفتند «یکی از چیزهایی که می تواند تدبر در قرآن را به ما ارزانی بدارد، حفظ قرآن است. ما حافظ قرآن کم داریم و من قبلاً گفتم که در کشور ما حداقل باید یک میلیون نفر حافظ قرآن باشند - حالا یک میلیون که عدد کمی است نسبت به این جمعیتی که ما داریم - اما حالا چون دوستان الحمدللَّه یک مقدماتی فراهم کرده اند، کارهائی را مشغول شده اند و دارند برنامه هایی را فراهم می کنند برای اینکه ان شاءاللَّه حفظ راه بیفتد، ما هم امیدمان بیشتر شده و به جای یک میلیون، می گوئیم ان شاءاللَّه ما باید 10 میلیون نفر حافظ قرآن داشته باشیم».

پنج سال پیش رهبر معظم انقلاب از ضرورت تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم برای زمینه سازی تدبر در قرآن سخن گفتند و به دنبال این سخنان بسیاری از مؤسسات و نهادهای قرآنی و فرهنگی دست به کار شدند تا گوشه ای از کار را به عهده گیرند و در تربیت حافظان قرآن سهمی داشته باشند.

پس از گذشت پنج سال اینک برخی عقیده دارند برای جامه عمل پوشاندن به این سخن رهبر معظم انقلاب هنور راه درازی در پیش داریم و تربیت 10 میلیون حافظ قرآن برنامه ای است که نباید انتظار داشته باشیم در چند سال محقق شود.

از این رو خبرنگار خبرگزاری رسا در این زمینه با حجت‌الاسلام‌والمسلمین مصطفی سمیعیان مدیر مدرسه علی‌بن موسی‌الرضا(ع) قم که یکی از مدارس حافظان قرآن کریم است گفت‌وگو کرده است که در ذیل تقدیم خوانندگان می‌شود:

رساـ با توجه به اینکه رهبر معظم انقلاب بر مسأله حفظ قرآن کریم تأکید کرده‌اند، برای عملی شدن این مهم چه راهکارهایی در عرصه خانواده وجود دارد؟

در ابتدا با در نظر گرفتن رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و تأکیدهای فراوان ایشان بر مسأله قرآن آموزی و حفظ آن باید گفت که هرچقدر در زمینه خدمت به معارف نورانی قرآن کریم تلاش کنیم باز هم جای تلاش هست و باید بیشتر در این عرصه همت کرد.

برای اینکه بخواهیم رهنمودهای رهبری را به ورطه عمل بکشانیم و در جامعه 10 میلیون حافظ قرآن کریم داشته باشیم باید این مهم را اول از خانواده شروع کنیم چراکه این نهاد ارزشمند مهد پرورش فکری کودکان است و اصولاً بذر اعتقادات آنان که در جوانی ریشه می‌زند، در دوران کودکی در زمین حاصل‌خیز خانواده کاشته شده است.

قرآن‌آموزی؛ پله اول تعلیم فرزندان

امیرالمؤمنین(ع) به امام حسن مجتبی(ع) فرمود «من شروع کردم به تعلیمت و قرآن را به تو آموختم»؛ این روایت راهی نورانی است که امام علی(ع) برای نظام خانواده ترسیم کرده‌اند و در آن شیوه صحیح آموزش فرزندان را به آنها آموخته‌اند.

باید سوگمندانه گفت که امروزه خانواده‌ها نسبت به آموختن قرآن کریم به فرزندان بسیار بی‌توجه هستند و فرهنگ موسیقی‌گرایی و فضای مجازی و غیره به آرامی در حال جایگزین شدن به جای فرهنگ معنویت‌گرایی است؛ گاهی اوقات مشاهده می‌شد کودکان مسأله‌هایی را یاد دارند که نه برای دینشان مفید است و نه برای دنیای آنها و خانواده با اقدام به این عمل با دستان خود سعی در نابودی عمر و زندگی فرهنگی فرزندانشان می‌کنند.

خانواده‌ها وظیفه دارند فرزندان خود را با معارف نورانی قرآن آشنا کرده، از کودکی آنها را با محافل و مجالس قرآنی در مساجد و کانون‌های قرآنی آشنا سازند و آنها را از همان اوایل  برای حفظ قرآن کریم، آماده کنند.

رساـ نقش آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها در زمینه حفظ قرآن کریم چیست؟

متأسفانه هم‌اکنون متون درسی آموزش و پرورش و همچنین آموزش عالی را که بررسی کردند و دوباره در حال تنظیم و تدوین متون جدید هستند، مشاهده شده متن کتاب‌های درسی غیر از دین و زندگی و قرآن کریم را دقیق و علمی می نگارند، اما نوبت  به تنظیم متن دروس دینی و مذهبی می‌رسد به دلیل اینکه ذهن افراد برای دانستن مفاهیم قرآن کریم و دروس دینی کشش زیادی ندارد، آن را ضعیف و کم محتوا می‌نگارند که این جفایی است در ادای حقوقی که قرآن کریم بر ما دارد.

حفظ در کودکی؛ ماندگاری همیشگی

در روایتی از امیر المومنین علیه السلام آمده است:«الْعِلْمُ مِنَ الصِّغَرِ کَالنَّقْشِ فِی الْحَجَرِ؛ یادگیری در کودکی مانند نقاشی و اثر گذاشتن بر روی سنگ است».(بحارالانوار، ج1، ص 224)

همانطور که اگر بر روی سنگی نقاشی بکشی تا مدت های زیادی باقی می ماند؛ علم و دانش در سنین کودکی تا مدت های زیادی در وجود فرد محفوظ می ماند. اگر کسی بر روی خشتی نقاشی بکشد؛ زود از بین می رود. لذا تحصیل علم در سنین پیری مثل نقاشی بر روی خشت است که ماندگاریش کم است.

حال که ضریب ماندگاری علم در سنی خردسالی بسیار بالاست؛ اولاً باید تلاش کنیم که کودکانمان در سنین خردسالی به مدرسه بروند و ثانیاً مواظب باشیم مسائلی را یاد بگیرند که برای دنیا و آخرتشان مفید باشد.

از یادگیری هر نوع مسئله ای که زیان دنیوی و اخروی دارد و یا فایده دنیوی و اخروی ندارد؛ پرهیز کنند. بخصوص سعی کنیم با احکام و مسائل دینی آشنا شوند و با زندگی معصومین(ع) مأنوس شوند؛ کودکانمان را با قرآن و روایات آشنا کنیم تا از همان کودکی بفهمند که راه نجاتشان در ارتباط با قرآن و اهل بیت(ع) است.

فرزندان خردسالمان را با ارزش های اخلاقی و انسانی آشنا کنیم تا در مدرسه در ارتباط با هم کلاسی و معلم مشکلی نداشته باشد. آن مقداری که بر یادگیری دروس روزمره شان تاکید و حساسیت داریم؛ به مراتب بر یادگیری مسائل دینی و اخلاقی، حساسیت بیشتری داشته باشیم.

اگر پایه های عقاید و اخلاقیات را در کودکانمان تقویت کنیم؛ این را بدانیم که فرزندمان از حوادث دوران جوانی مصون، خواهد ماند؛ بر این اساس اگر در همان کودکی شروع به حفظ قرآن کریم کنند به‌یقین آسان‌تر و در زمانی کوتاه‌تر آیات را حفظ می‌کند و در آینده هیچگاه از ذهن او پاک نخواهد شد؛ بنابراین کودکان و نوجوانان باید در مدارس خود در کلاس‌های حفظ قرآنی که گاهی برگزار می‌شود فعالانه شرکت داشته باشند.

ضرورت ایجاد «کرسی‌های تلاوت» در دانشگاه‌ها

دانشگاه‌ها همانگونه که کرسی‌های سیاسی و غیره دارند باید با سرلوحه قرار دادن رهنمود‌های رهبر معظم انقلاب «کرسی تلاوت» داشته باشند تا آرام آرام انوار الهی قرآن کریم در سراسر دانشگاه‌ها پراکنده شده و فرهنگ جامعه قرآن محور میان قشر دانشجو نهادینه شود.

رساـ به نظر شما دولت و مجلس شورای اسلامی در زمینه فرهنگ‌سازی برای حفظ قرآن کریم چه اقداماتی باید انجام دهند؟

انتظاری که دولت و مجلس می‌رود این است که نه تنها در برنامه‌ریزی‌های کلان مملکت برای قرآن کریم حسابی جداگانه باز کنند، بلکه بودجه‌هایی که برای زمینه‌های قرآنی وجود دارد را افزایش دهند، نه اینکه آنها را مسدود کنند.

اشتباه دولت این است که در خلال بودجه‌های فرهنگی برای برنامه‌های قرآنی نیز تعیین بودجه می‌کنند که ضرورت دارد برای نشر معارف قرآن کریم ردیف جداگانه‌ای طرح کنند؛ بر این اساس دولت و مجلس باید بتوانند زمینه‌ای را ایجاد کنند که در کشور موقوفات قرآنی رواج پیدا کند و آنچه رابه نام موقوفه قرآنی مطرح است را در اختیار اهل آن قرار دهند.

گاهی اوقات دیده می‌شود که کسانی که در مسیر حفظ قرآن کریم هستند، بهره‌ای از موقوفاتی که به نام قرآن است، نمی‌برند؛ اما برخی مؤسسات دیگر که در یک سال تنها یک محفل قرآنی ویژه گرفته است، بودجه قرآنی را به او می‌دهند.

دولتمردان باید به مراکز حفظ قرآن رفته و با مشاهده و در جریان قرار گرفتن از نوع عمل هر مرکز بودجه‌ای را در اختیارشان قرار دهند، چراکه بر اساس آموزه‌های اخلاقی، صحیح نیست یک مرکز که قرآنی محسوب می‌شود برای تأمین نیازهای خود دست سوی مجموعه‌ای دراز کند؛ بنابراین دولت باید هر چه بیشتر در این زمینه توجه داشته باشد.

فرهنگ‌ قرآنی رو به فراموشی است

همانگونه که برای ورزش ساحتی ویژه طرح کرده‌اند و بودجه‌های کلان به آن اختصاص می‌دهند باید برای زمینه‌های قرآنی نیز این کار را انجام دهند تا جامعه به سمت و سوی قرآنی شدن حرکت کند و در نهایت با عنایات خداوند، جامعه‌ای کاملاً قرآنی تحقق یابد.

باید جامعه به سمتی حرکت کند که زمینه برای تحصیل علوم قرآنی کودکان و نوجوانان از ابتدایی تا ورود به دانشگاه مهیا باشد؛ به دیگر سخن باید مدارس قرآنی راه‌اندازی شود و فرزندان نیز از سوی خانواده‌ها برای تحصیل اینگونه علوم ترغیب شوند.

شرط ورود به مدارس دینی در اهل سنت این است که ابتدا دو سال قرآن را حفظ می‌کنند سپس وارد علوم دینی می‌شوند؛ بر این اساس زیبنده فرزندان شیعیان نیست که حتی روخوانی قرآن کریم را به‌طور صحیح یاد نداشته باشند.

رساـ به نظر شما نقش حوزه‌های علمیه برای نشر فرهنگ حفظ قرآن کریم چیست؟

حوزه علمیه باید اقدام به تربیت مبلغانی کند که خودشان حافظ قرآن کریم باشند و بعد از گذراندن دوره‌های آموزشی، تحت عنوان «مبلغ قرآنی» به سوی شهرهای مختلف جامعه سفر تبلیغی داشته باشد و کم کم به فرهنگ‌سازی در این زمینه بپردازد.

به یقین هنگامی که فرهنگ قرآنی شدن بر حوزه حاکم شود، اساتیدی که از حوزه به دانشگاه می‌روند یا مبلغانی که به مناطق مختلف سفر می‌کنند، قادر هستند فرهنگ آن محل را تبدیل به فرهنگ قرآن محور کنند.

از سوی طلاب و حافظان قرآن کریم اقداماتی صورت گرفته است، اما از سوی دست‌اندرکاران و مسؤولان اقدام ویژه یا بودجه‌ای و یا غیره انجام نگرفته و هنوز تا رسیدن به این ارزش فاصله زیادی است، اما حرکت‌هایی که تاکنون کمابیش انجام شده است قابل تقدیر است./841/گ403/س

خبرنگار: حسین ثالث مؤید