منشأ دانش و معارف بشری مستند به عقل و تجربه است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در قزوین حجت الاسلام سید مرتضی فاطمیان، امام جمعه اقبالیه قزوین صبح امروز در حسینیه شهید همت مدرسه علمیه مولاوردیخان قزوین با اشاره به بحث حدگرایی در علم و دانش، گفت: بالاتر از خود دانش شناخت ماهیت دانش و قلمرو و کارآیی آن است، هر دانشی در ذات خود مرتبه ای دارد و مقدار کارآیی و توانایی آن بر کشف واقع محدود به قلمروی خاص است و این مطلب امری روشن است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه اغراق در مورد هر یک از علوم و دانش‌ها حرکتی ضدعقلی و غیرعلمی است، افزود: ندانستن یا نپذیرفتن محدودیت انسان در کشف حقایق نوعی جهل یا تجاهل است و به زیان صاحب دانش تمام می شود به همان اندازه که دانش کمال است غلو و اغراق در دانش ها هم نقص و سقوط آور است.
حجت الاسلام فاطمیان در ادامه با اشاره به معنا و مفهوم اغراق و غلو در دانش، اظهار کرد: غلو در دانش یعنی اینکه دانشمند توان دانشی را که در آن کار کرده است نسبت به کشف واقع بیشتر و بالاتر از حدی بداند که آن دانش دارای آن است روشن است که این چگونگی تا چه اندازه زیانبار است بلکه در پاره‌ای جهات پدیده‌ای آمیخته با جهل است.
خطیب جمعه اقبالیه در ادامه با بیان اینکه منشأ محدود بودن دانش‌ها و تجربه‌ها و انواع معرفت انسانی معلوم و مشخص است، ابراز کرد: زیرا علوم بشری یا از تجربه به دست می‌آید و مستند به تجربه است یا از عقل به دست می‌آید و مستند به عقل است بلکه باید گفت در تمامی علوم بشری که منشا وحیانی ندارد محدودیت وجود دارد.
وی در ادامه با بیان اینکه یکی از معروف‌ترین تعالیم قرآنی فراخوانی مردم به سیر کردن و نگریستن در آثار خلقت الهی است، تصریح کرد: مطالعه در آیات هستی و کائنات گوناگون در حقیقت سرآغاز تأمل و تعقل و تدبر برای انسان جویای حقیقت است، این امر در واقع آزمون و امتحانی است برای بندگان تا به این حقیقت برسند که قرآن کتابی علمی و تجربی است نه فقط ذهنی و عینی.
حجت الاسلام فاطمیان در ادامه با اشاره به اینکه تصدیق وحی با عقل امکان پذیر است، اضافه کرد: عقل با تأمل در خصوصیات وحی و ادله وحیانی و فطری بودن داده‌های وحیانی وحی را می‌پذیرد اما فهم تفصیلی همه داده‌های وحیانی از عهده او خارج است و باید آنها را به حکم عقل از اهل وحی بیاموزد.
وی در پایان گفت: باید درباره علم بشری به حکم علم حدگرا بود و این حدگرایی یک روش علمی و یک ضرورت تحقیقی و یک اصل شناختی است و چشم پوشی از آن به درافتادن در ورطه جهل و غرور منجر می‌شود و به جای آگاهی ناآگاهی می‌دهد در صورتی که علم در هر مرتبه‌ای از مراتب خویش باید انسان را آگاه‌تر سازد و به خداشناسی برساند./873/202/ب2