عرفی شدن جامعه به معنی دین گریزی است نه کاهلی در دین

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، علیرضا شجاعی زند، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس، عصر امروز در نشست نقد نظریه عرفی شدن با رویکرد اسلامی که در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه برگزار شد، اظهار داشت: نظریه پردازی در علوم انسانی کار بسیار بزرگی است.

وی با اشاره به خلط مفهوم عرفی شدن و کاهلی در دین خاطرنشان کرد: عرفی شدن به معنی افول و کاهلی در دین نیست بلکه کسی که عرفی می شود نگرشش نسبت به دین عوض می شود و به دنبال بدیل برای دین می رود.

شجاعی زند افزود: عرفی شدن پدیده ای است که پیرامون موضوع دین اتفاق می افتد و و انسان درک دیگری نسبت به دین پیدا می کند بنابراین اهتمامش به دین کاهش پیدا می کند.

وی با بیان این که رابطه انسان ها نسبت به دین را در سه دسته می توان تقسیم کرد، گفت: یک عده از انسان ها دیندار هستند اعم از این که تن آسا باشند و یا اهتمام به دین داشته باشند؛ دسته دوم انسان هایی هستند که دیندار نیستند ولی چیزی را هم جایگزین دین نکرده اند که این وضعیت تداوم ندارد و انسان فطرتا نمی توند در این وضعیت بماند.

عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس اظهار داشت: دسته سوم انسان ها کسانی هستند که علاوه بر عدم اعتقاد به دین یک فلسفه غیر دینی و بشری را جایگزین دین کرده اند تا به عمل خود مفهوم بدهند و خود را از دایره حیوانیت دور کنند.

وی افوزد: عرفی شدن وضعیتی است که انسانی که از دین خارج می شود به فلسفه ای جدید با رویکرد عرفی رو می آورد و رفتار خود را با عمل به عرف توجیه کند؛ بنابراین ما نمی توانیم به ضعف در دینداری عرفی شدن بگوییم.

شجاعی زند تغییر در دین را با تغییر در دینداری متفاوت دانست و گفت: تغییر در دین به این معنی است که شخصی از دین اسلام مثلا به دین بودایی بپیوندند ولی تغییر در دینداری به معنی دین گریزی است و باید نظریه عرفی شدن جامعه بیان کند که آیا منظورش از تغییر در دین است یا دینداری.

وی با بیان این که اگر عرفی شدگی را به معنی کاهلی در دین و تن آسایی بگیریم طیف عظیمی از انسان ها از دایره دینداران خارج خواهند شد، ابراز کرد: دینداری در هیچ عصری چک تضمین شده برای هیچ کس نبوده است و نمی شود با عارض شدن کاهلی در دین برای کسی او را از دینداران خارج کرد و عرفی شده نامید.

استاد جامعه شناس دانشگاه تربیت مدرس اظهار داشت: انسان ها یک ویژگی فطری دارند که نمی توانند خود را به زیست حیوانی محدود کنند و این حالت تداوم داشته باشد و کسانی که از دین خارج می شوند یا به دین بر می گردند و یا برای عمل خود یک تئوری می سازند تا هم پشتوانه معنوی بدهد و هم آنها را اقناع فلسفی و روحی کند.

وی دنیوی شدن، برداشت های نسبی از دین، بدعت و تحجر را از نمونه های عرفی شدن دانست و خاطرنشان کرد: شاخص های عرفی شدن را نمی شود با تعقل و تجربه به دست آورد بلکه بر اساس آموزه های دین باید این شاخص ها را تعیین کرد.

شجاعی زند با بیان این که در نظریه های دینی باید حضور خود نظریه پرداز کمرنگ باشد، گفت: ما نمی توانیم عرفی شدن که یک نظریه جدید است را به متون دینی که قدیم هستند نسبت دهیم و عرفی شدن دینی را مطرح کنیم./843/202/ب3