جمع‌آوری 12 اثر از آیت‌الله مکارم شیرازی در یک کتاب
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کتاب «مجموعه ارزشمند؛ مشتمل بر دوازده کتاب در موضوعات مختلف» اثر حضرت آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی از سوی انتشارات علی بن ابیطالب علیه السلام منتشر شد.
در مقدمه این کتاب با عنوان «مجموعه‌ای ارزشمند» می‌خوانیم:
دوازده کتاب فشرده در موضوعات مختلف و سرنوشت‌ساز از سوی حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی نوشته شده بود که بارها چاپ و منتشر شده و مورد استقبال قرار گرفته بود.
اخیرا به دست آوردن نسخه‌های همه آنها برای علاقه‌مندان کار مشکلی بود، تصمیم گرفتیم هر دوازده کتاب را یکجا چاپ کرده و در یک مجلد در اختیار عموم قرار دهیم تا بتوانند به راحتی از محتوای پربار همه آنها بهره گیرند.
کتاب‌ها از این قرارند: «خطرات تفسیر به رأی»، «قرآن و عترت از هم جدا نیستند»، «حقیقت وحی چیست؟»، «معراج و سفر آسمانی پیامبر اسلام»، «آثار تربیتی مکتب انتظار»، «تقلید در مسائل دینی چگونه است؟»، «تقیه یک سپر دفاعی در برابر دشمن»، «دورنمای حکومت اسلامی»، «خطوط اصلی اقتصاد اسلامی»، «کیفیت نماز و روزه در مناطق قطبی»، «حکم قربانی در منا و حل مشکلات» و «رمی جمرات در حال حاضر».
کتاب «تفسیر به رأی یا قرائت‌های جدید»
در این کتاب به موضوعاتی همچون «اهمیت قرآن در ساختمان جامعه اسلامی»، «قرآن، کتاب عمل»، «عرضه حدیث بر قرآن»، «تفسیر به رأی و نکوهش آن در روایات»، «معانی تفسیر به رأی»، «نتایج شوم تفسیر به رأی»، «تفاوت تفسیر به رأی و تفسیر به عقل»، «نمونه‌های از تفسیر به رأی در گرفته‌های دیروز و امروز»، «تفسیرهای صوفیانه»، «تفسیرهای کمونیسم‌‌زد‌ه‌ها» و «تأویلات فرقه ضاله» و «جمود نیز غلط است» پرداخته شده است.
در بخشی از عنوان «نتایج شوم تفسیر به رأی» این کتاب می‌خوانیم:
تفسیر به رأی، زیان‌های خطرناک زیر را در بردارد: ایجاد هرج و مرج در فهم آیات و احادیث؛ تبدیل برنامه‌های سعادت عمومی به برنامه‌هایی سودجویی شخصی؛ تبدیل وسیله اصلاح اشتباهات فکری مردم به عاملی برای تشدید اشتباهات؛ فراهم نمودن دستاویزی برای افراد گمراه و گمراه کننده؛ تولید نفاق، اختلاف و دامن زدن سلیقه‌های شخصی و فکرهای انفرادی؛ تنزل یافتن کتاب و سنت از مقام رهبری به مقام پیرو بودن؛ از میان رفتن ارزش‌های اصیل و کتاب و سنت و از بین رفتن محتوای واقعی آنها؛ تطبیق قوانین آسمانی بر خواسته‌های انحرافی محیط‌های آلوده و تعبیر و تبدیل مفاهیم آنها با دگرگون شدن این محیط‌ها؛ از ارزش افتادن احادیث صحیح و جان گرفتن احادیث مجعول، چون گاهی دسته دوم آمادگی بیشتری برای تفسیر به رأی دارند؛ سقوط مفاهیم نامحدودی ابدی و جاودانی و تبدیل شدن آنها به مفاهیم مبتذل و قرار گرفتن آنها در قالب محدود و نارسای افکار انسان‌های کوتاه فکر.
کتاب «عدم جدایی قرآن و عترت»
«دستور قرآن به پیروی کامل از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم»، «نمونه‌هایی از سنت و اخبار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درباره پیروی از اهل بیت علیهم السلام»، «روایات برخی صحابه»، «حوض کوثر چیست؟»، «عترت و اهل‌بیت علیهم السلام چه کسانی هستند؟»، «جدایی‌ناپذیر بودن قرآن و عترت»، «جانشین بودن و ادامه راه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم»، «لزوم توجه به تعبیرات این روایات» و «شرایط قبول اخبار و روایات اسلامی اقسام حدیث» از جمله مطالبی است که در کتاب «عدم جدائی قرآن و عترت» مورد بررسی قرار گرفته است.
در بخشی از عنوان «طرح بحث» از این کتاب آمده است:
بعضی می‌گویند در عصر و زمان ما مدرک قابل اعتماد در مسائل اسلامی، قرآن مجید است و بس. آنچه در قرآن هست، می‌پذیریم و آنچه در قرآن نیست، نمی‌پذیریم و دلیلی بر قبول اخبار و روایات اسلامی نداریم. با همین استدلال، احکامی آر که در اخبار و روایات اسلامی است، احیاناً انکار می‌کنند و گاهی می‌گویند ما قرآن و سنت و روایات ائمه اهل بیت علیهم السلام، برای ما حجت نیست.
آنچه قابل انکار نیست، این است که این مدعیانی که این گونه نغمه‌ها را ساز می‌کنند، به طور قطع مطالعه کافی در قرآن و در سنت و احادیث پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ندارند، وگرنه می‌دانستند کسی نمی‌تواند قرآن را قبول و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را انکار کند، زیرا قرآن صریحا دستور به پیروی از سنت می‌داد و نیز کسی نمی‌توان سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را قبول و اخبار معتبر از ائمه اهل بیت علیهم السلام را انکار کند؛ زیرا شخص پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم صریحاً دستور به پیروی اهل از ائمه اطهار علیهم السلام داده است.
کتاب «مسائلی درباره حقیقت وحی»
«نظری به وضع اجتماعی کنونی»، «پایه‌های لرزان تمدن»، «فرق آدم وحشی و متمدن»، «تصادم منافع»، «قوانین و ضامن اجرای آنها»، «بن بست‌ها»، «در راه تکامل»، «حکومت اخلاق و ایمان»، «سرچشمه اخلاق»، «عدم صلاحید رهبران اجتماعات کنونی برای مربیگری»، «ناکارآمدی مطبوعات و روزنامه برای اصلاح مفاد» و «علت بی‌علاقگی به مذهب و اخلاق» از جمله مطالبی است در کتاب «مسائلی درباره حقیقت» مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
در بخش «چند نکته» از کتاب «مسائلی درباره حقیقت وحی» می‌خوانیم: نبوت پدیده و حادثه‌ای غیرطبیعی است و سبب آن نیز مانند خودش با خرق عادت تحقق می‌پذیرد.
برهانی که شعور وحی و حادثه نبوت را اثبات می‌کند، وجود خرق را به ثبوت می‌رساند و از اینجا موضوع اعجاز که در میان دانشمندان هیاهو ایجاد کرده و استثنا از قانون علیت شمرده می‌شود حل می‌گردد و روشن می‌شود که اعجاز همانند خود نبوت خرق عادتی بیش نیست و ما هرگز دلیلی به نفی خرق عادت نداریم، بلکه چنان که گفته شد، برهان بر وجود آن دارد.
نبوت در آغاز پیدایش خود، برای رفع اختلافات بشر پیدا شده و پیوسته نیز برای همین منظور خواهد بود.
چون تکامل انسانی تدریجی است، نبوت نیز به تدریج تکامل پیدا خواهد کرد و هر دعوت دینی تازه، از دعوت کهنه و گذشته کامل‌تر است.
چون کمال وجودی انسان باید با احتیاجات متناهی وجود وی تطبیق پذیرد و این احتیاجات محدودند، کمال وی نیز محدود است و در نتیجه نبوتی که از هر جهت سعادت انسانی را تأمین می‌کند، خاتم دستگاه نبوت است و این در دیگر به روی بشر بسته خواهد شد.
کتاب «معراج از نظر علم و عقل»
نویسنده در این کتاب به موضوعاتی «معراج»، «قرآن و معراج»، «دیدگاه مسلمان»، «دیدگاه اهل تسنن»، «سابقه تاریخی اشکال بر معراج»، «معراج پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از نظر علوم»، «غلبه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بر موانع»، «معراج و مشکل زمان»، «چرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به معراج رفت»، «قرآن و بیان حقیقت پرده بر می‌دارد» و «معراج و عظمت خیره کننده آسمان» پرداخته است.
در بخش از مسأله اول «معراج» کتاب » معراج از نظر علم و عقل» می‌خوانیم: در زمینه معراج ممکن است این سؤالات مطرح شود: آیا به راستی در قرآن مجید و گفته‌های دانشمندان بزرگ اسلام، مدرک روشنی بر مسأله معراج وجود دارد؟
آیا پیغمبر اسلام با همین بدن مادی به سیر دامنه‌دار فضایی در آسمان‌ها، انجام داده است؟ و به عبارت دیگر، آیا معراج روحانی بوده است یا جسمانی؟
اگر پیامبر دست به چنین سیر آسمانی زده، با چه وسایلی بوده است، با اینکه حتی وسایل فعلی مسافرت‌های فضایی، در آن زمان وجود نداشته است؟
منظور از سیر پیغمبر به آسمان‌ها، با این همه دردسر در مسافرت‌هایی فضایی چه بوده است؟ آیا منظور بار یافتن به بارگاه خدا بوده؟ آیا خداوند بارگاه و تشکیلاتی دارد؟
آیا در ادیان دیگر نیز از معراج سخن میان آمده یا مسلمانان نخستین کسانی هستند که در این باره سخن گفته‌اند؟
نویسنده در مباحث این کتاب بررسی و پاسخگویی این سؤالات پرداخته است.
کتاب «آثار مکتب انتظار»
هدف اصلی این کتاب این است که آثار و پیامدهای ظهوری را بررسی کنیم و منتظران راستین را از منتظران دورغین بازشناسیم و ببینم این انتظار در روایات اسلامی یکی از بزرگ‌ترین عبادت شمرده چه فلسفی می‌تواند داشته باشد.
«اندیشه‌های انحرافی در این مسأله»، «فطری بودن انتظار»، «دیدگاه برخی از علمای حجاز»، «فضیلت انتظار در روایات»، «مفهوم انتظار»، «آثار انتظار»؛ «خودسازی فردی؟»، «خودیاری‌های اجتماعی»، «پاسخ به سفسطه بزرگ» و «منتظران راستین در فساد محیط‌های حل نمی‌شوند» از جمله مطالبی است که شرح آن در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.
کتاب «حقیقت تقلید در مسائل دینی»
«آیا تحقیق کنیم یا تقلید»، «تقلید در اصطلاح علمی»، «پاسخ به اشکالات» از مهمترین مطالب این کتاب است.
در قسمتی از عنوان «آیا تحقیق کنیم یا تقلید» آمده است: برخی سؤال می‌کنند چرا ما در مسائل و احکام دینی از دانشمندان تقلید کنیم؟ آیا تقلید به معنای تبعیت بدون دلیل و کورکورانه نیست؟ آیا در صدر اسلام تقلید وجود داشت و یاران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امامان علیه السلام از کسی تقلید می‌کنند؟ آیا امام صادق علیه السلام رساله عملیه داشت؟ آیا فقها قدیم ما رساله عملیه داشتند؟ چه مانعی دارد که به جای تقلید در احکام، هم مردم روش تحقیق را پیش بگیرند و احکام اسلامی را از متن قران مجید و روایت معتبر و دلایل عقلی به دست آورند؟
این‌ها برخی از ایرادهایی است که گاهی شنیده می‌شود و بعضی از بی‌خبران، بدون مطالعه کافی در این زمینه سر و صدای زیادی به راه انداخته‌اند؛ در حالی که حتی مخالفان تقلید، از فرق سر تا قدم در آن غرق‌اند و تقلید قسمت مهم نزدیکان آنها در برگرفته است و اگر بدون تعصب در این مسأله مطالعه می‌کردند پاسخ سؤالات فوق به هیچ وجه مشکل و پیچیده نبود.
در این کتاب با بیان منطقی به این مسائل و سپس سؤالات مسائل فوق بررسی شده است.
کتاب «تقیه سپر دفاعی»
«مفهوم و ماهیت تقیه»، «وجود تقیه در همه مکتب‌های پیش‌رو»، «نمونه‌هایی از تقیه سازنده در قرآن»، «تقیه مؤمنان راستین»، «چهره تقیه در روایات اسلامی»، «اقسام تقیه»، «موارد وجوب تقیه و فلسفه آن»، «تقیه تحبیبی چیست؟»، «ضرورت تقیه و وحدت در دنیای امروز»، «افشاگران فداکار» و «تقیه در مکتب انقلابی» از جمله عناوینی است که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.
نویسنده در بخشی از عنوان «تقیه در مکتب انقلابی» این کتاب می‌نویسد:
تقیه در واقع یکی از برنامه‌های انقلابی و در مسیر پیشبرد هدف‌های انقلاب است؛ زیرا یک مکتب انقلابی ریشه‌دار و حساب شده به دو چیز نیازمند است: 1. حفظ افراد؛ 2. حفظ اسرار.
به تعبیر دیگر، از یک سو؛ باید نیروهای را که وجودشان برای پیشبرد اهداف انقلاب ضروری است؛ حفظ و از تلف شدن بی‌دلیل آنها جلوگیری کند و از سوی دیگر، برنامه‌ها و نقشه‌ها و طرح‌ها را از دستیابی دشمن محفوظ دارد.
در قسمت اول، اگر عقاید ویژه افراد آشکار گردد، نه تنها فایده‌ای ندارد، بلکه به قیمت جان آنها تمام می‌شود، تقیه ایجاب می‌کند که آنان در پرده استتار باقی بمانند و با پوشش تقیه از چشم دشمن مکتوم و مستور باشند و برای ضربه نهایی آماده شوند.
در این گونه موارد تقیه سپری است که جلوی ضایعات انسانی را می‌گیرد و نیروهای فعال، پویا و متحرک را برای زمان ضروری ذخیره می‌کند.
در قسمت دوم، تقیه همچون صندوق آهنینی حفظ اسناد برای نگهداری اسرار طرح‌ها و نقشه‌های انقلابی است؛ همان طرح‌هایی که افشای آن مساوی با بی‌اثر شدن آنها است.
بنابراین آنها که گمان می‌برند تقیه با روح انقلابی اسلام تضاد دارد، یا مفهوم تقیه را نمی‌دانند و با انقلاب را انقلاب سطحی و فاقد نقشه و تاکتیک تفسیر می‌کنند.
ولی به هر حال تأثیر گسترده و عمیق و چشم‌گیر تقیه در صورتی است که نه عنوان یک اقدام فردی، بلکه به صورت تاکتیک جمعی و تحت نظر رهبری را آن استفاده شود.
با توجه به ایمن حقیقت، نکته دیگر مسیر روشن می‌شود و آن اینکه چه بسا موقعیت ایجاب کند که در یک تشکیلات انقلابی حساب شده، گروهی افشاگر سازمان بیابند، تا هدف‌های آن مکتب را تشریح کنند و به گوش همگان برسانند؛ هر چند این افشاگری توأم با ناملایمات یا خطرانی باشد و گروهی در پشت جبهه با استفاده از روش تقیه، برای روزهای حساس ذخیره گردند.
ولی با نهایت دقت باید توجه داشت که قرار گرفتن در این میان این دو گروه، بسته به میل اشخاص و افراد نیست؛ بلکه موقعیت افراد و ظرفیت‌ها و امکانات هرکس، صف او را مشخص می‌کنند و گاه اوضاع ایجاب می‌کند که این دو گروه جابه‌جا شود و تغییر موضع دهند.
در پایان این بحث این حقیقت را تکرارمی کنم «تقیه نوعی درگیری و مجاهده سری و مخفی است؛ نه محفاظه‌کاری و ترس و فرار و از زیر بار مسؤولیت‌ها، و آنها که غیر ازاین فکر می‌کنند، به مفهوم واقعی این برنامه اسلامی نرسیده‌اند.»
کتاب «دورنمای حکومت اسلامی»
در این کتاب این مطالب پیش روی ما قرار گرفته است: «خلأ سیاسی و فکری پس از دوران استبداد»، «برنامه‌های نظام استبدادی به هنگام خلأ فکری و سیاسی»، «بیداری سیاسی و آگاهی سیاسی»، «اثر رستاخیزگونه انقلاب»، «احساس و بینش»، «بررسی علل وحشت از حکومت اسلامی»، «دورنمای اقتصادی در حکومت اسلامی»، «ویژگی‌های اقتصاد اسلامی»، «قوانین ثابت و متغیر در اسلام»، «ویژگی‌های اقتصاد اسلامی»، «عدالت و استقلال»، «اقسام مالکیت»، «رابطه مالکیت»، «رابطه معقول کار و درآمد»، «شیوه کار و درآمد»، «شیوه مهار مالکیت خصوصی»، «تفکیک‌ناپذیری سیاست از روحانیت»، «دورنمای اقتصادی در حکومت اسلامی» و «ویژگی‌های اقتصاد اسلامی».
نویسنده در پاره‌ای از عنوان «انحصاری نبودن حکومت اسلامی» آورده است: سوءتفاهم دیگر این است که برخی گمان کرده‌اند اگر حکومت اسلامی پدید آید، در انحصار روحانیان خواهد بود، در حالی حضرت آیت‌الله خمینی رحمة الله علیه صریحاً اعلام کرد که هیچ مقامی دولتی دیگر را نمی‌پذیرد و سایر مراجع روحانی همین گونه بوده‌اند. البته ممکن است در دولت یا مجلس بعضی روحانیان باشند؛ چرا آنها نیز از مردم این کشورند، ولی هرگز حکومت، حکومت روحانیون نخواهد بود؛ بلکه حکومتی خواهد بود که برای همه قشرهاست و خط‌مشی آن هم خط‌مشی اسلامی است، آن هم این جهت که خواست اکثر قاطع کشور ما حکومت اسلامی بوده است.
در عنوان «تفکیک ناپذیری سیاست از روحانیت» این کتاب می‌خوانیم: از همه عجیب‌تر، زمزمه تفکیک سیاست از روحانیت است که بعضی از نویسندگان با سابقه مطرح کرده‌اند و این همان تز استبداد سیاه است که با تمام قدرت از آن جانب‌داری می‌کرد. استدلال آنان این است که «شایسته مقام روحانیت آن است که خود را به سیاست آلوده نکند. و این متاع ناپایدار و جیفه دنیای فانی را به دیگران واگذارد»، غافل از اینکه اگر دخالت روحانیت در سیاست نبود، اصولاً انقلابی به این وسعت و عظمت وجود نداشت. این همان تفکری است که دشمنان انقلاب ما می‌خواهند. از آنان می‌پرسیم: چرا با یک سوءتفاهم درباره دوست؛ از دشمن پیروی می‌کنید؟
کتاب «خطوط اصلی در اقتصاد اسلامی»
این کتاب شامل مطالبی همچون «ویژگی‌های اقتصاد اسلامی»، «عدالت و استقلال»، «اقسام مالکیت»، «رابطه معقول ما و درآمد»، «شیوه مهار مالکیت خصوص»، «مبارزه با تمرکز»، «مبارزه با احتکار»، «مبارزه شدید با اسراف و نظارت بر مصرف»، «تفاوت بانکداری استعماری و بانکداری اسلامی» و «روش صحیح تولید سرمایه و سودآوری بانکی» می‌شود.
در عنوان «تذکر ضروری» این کتاب آمده است: با اینکه بانکداری اسلامی از سوی فقهای شورای نگهبان و کارشناسان آگاه اقتصادی طبق موازین شرع و نیازهای بانکداری امروز تهیه شده است و در آغاز پس از آموزش‌های لازم به مرحله عمل درآمد؛ ولی با گذشت زمان به سبب علاقه شدید بانکداران به درآمد بیشتر از یک سو، و برچیدن شرایط دست و پاگیر قانونی و شرعی از سوی دیگر؛ انحراف در امر بانکدار اسلامی شروع شد و کار به جایی رسید که عقود شریعه که ملاک مشروعیت بانک‌ها بود، در بسیاری از موارد به فراموشی سپرده شد، تنها جنبه صوری آنها باقی ماند تا آنجا که گذاردن نام بانک اسلامی بر آنها از نظر آگاهان بسیار مشکل است.
گرفتن جریمه تأخیر و سود فراوان و قناعت به فاکتورهای صوری و عدم امهال به کسانی که گرفتار اعسار شده‌اند و تمرکز روی سود و درآمد بیشتر از هر طریقی که باشد، بانک‌ها را به سوی بانکداری غربی و رباخوار سوق داد و اگر مسؤولان فکری برای نجات بانک‌ها نکنند؛ زحمات تنظیم کنندگان بانکداری اسلامی بر باد خواهد رفت و در بانکداری رباخوار گرفتار خواهیم شد.
کتاب «نماز و روزه در مناطق قطبی»
«طرح یک شبه ساده»، «آفتاب نیمه شب اسلام را به خطر انداخته»، «تغییر و مدت شب و روز در مناطق قطبی»، «شناسایی ظره و نمیه شب رد مناطق ق طبی» و «مقیاس حد وسط است» از مهمترین مطالب این کتاب است.
در قسمتی عنوان «مقایس حد وسط» این کتاب می‌خوانیم:ساکنان مناطق قطبی موظف نیستند تمام آن روزهای طولانی را در ماه مبارک رمضان از خوردن غذا خودداری کند یا فقط چند رکعت نماز در سراسر این روز طولانی بخوانند؛ بلکه وظیفه آنها این است که بر طبق افق مناطق معتدل رفتار کنند، یعنی همان طور که در این روز طولانی یک ماه مثلاً شب و روز و روزهای هفته و ماه را طبق مناطق معتدل رفتار کنند؛ یعنی همان طور که در این روز طولانی یک ماه مثلاً شب و روز و روزهای هفته و ماه را طبق مناطق معتدل که در نظر می‌گیرند.
کتاب «حکم قربانی در منی»
«چهار حالت برای قربانی»، «نظر ما درباره قربانی»، «دلایل ما بر عدم وجوب قربانی در منا»، «دفن یا سوزندان قربانی‌ها، واضح‌ترین مصادیق اسراف و تبذیر» و «شبهه عدم اسراف در حج» از جمله مهمترین مطالبی است که در این کتاب پیش‌روی ما قرار گرفته است:
حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی در عنوان «نظر ما درباره چگونگی قربانی» این کتاب می‌نویسد:
احتیاط وجوبی آن است که قیمت آن را کنار بگذارند؛ سپس سایر مناسک را انجام دهند و بعداً در وطن یا دیگری بعد از رجوع از حج، در ماه ذی الحجه ذبح کنند و گوشت آن را در مصارف سعی مصرف نمایند و اولی این است که ـ اگر بتوانند و مشکلی ایجاد نشود ـ با یکی از دوستان یا بستگان هماهنگ سازند تا در روز عید قربان؛ در وطن یا در جای دیگر قربانی کنند. البته ذبح در همان روز عید قربان که صورت گیرد بعد از آن تقصیر کند.
از این دو روش می‌توان استفاده کرد و اگر روش دوم موج عسر و حرج شود به اول روش عمل شود.
نوسینده در بخش دیگر از کتاب بر عدم وجوب قربانی کردن در منا به این چهار دلیل استناد کرده است: 1- در قربانی کردن؛ صرف ریختن خون کافی نیست؛ 2- عدم شمول ادله قربانی برای مصادیق موجود در عصر حاضر ما؛ 3- همه قربان‌گاه‌ها خارج از منا قرار دارند و 4- حرمت و اسراف و تبذیر.
کتاب «حل مشکل رمی جمرات در حال حاضر»
«لزوم بررسی موضع جمره»، «جمره چیست»، «جمره حقیقت شرعیه دارد»، «گواهی فقها و دانشمندان اسلام»، «جمرات در روایات اسلامی»، «نظر نقادان و پاسخ به پرسش‌ها» از جمله موضوعاتی است که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.
نویسنده در عنوان «آخرین سخن» این کتاب آورده است:
1- نه تنها دلیلی بر لزوم اصابت سنگ‌ریزه‌ها به ستون‌ها از نظر فقه اسلامی اعم از فقه شیعه و اهل سنت در دست نیست، بلکه کفایت رمی ستون‌ها، اگر سنگ‌ریزه دایره اطراف ستون نیفتد، محل تأمل است؛ همان گروهی از فقها به آن تصریح کرده‌اند؛ آنچه مسلم است کفایت پرتاب سنگ‌ریزه‌ها در همان دایره اطراف ستون‌ها است.
2- حجاج محترم نباید به خود زحمت دهند و به استقبال خطرهای مختلف بروند و ستون‌ها را رمی کنند، بلکه به آسانی می‌توانند هفت سنگ کوچک به دایره اطراف ستون‌ها پرتاب کنند و بی‌درنگ از محل دور شوند و راه برای بقیه بگشایند.
3- هرگاه پرتاب به سوی حوضچه‌ها را نیت کنند و سنگ‌ها احیاناً به ستون‌ها برخورد کند و به پای آن بیفتد، کافی است، ولی سنگ بعد از اصابت به ستون‌ها به خارج از محیط جمره بیفتد، کافی نمی‌باشد و بعضی صریحاً به این مطلب فتوا داده‌اند.
4- هرگاه از طبقه بالا رمی کنند و سنگ را به حوضچه‌ها که در طبقات بالا قرار دارد، پرتاب بکنند، کافی است؛ زیرا حوضچه‌ها بالا به صورت قیفی ساخته شده‌اند و سنگ‌ها را به حوضچه‌های پایین منتقل کنند.
5- سزوار است همه محققان اسلامی این مسأله را مورد بررسی قرار دهند و هرگاه علمای اعلام شیعه و بزرگان اهل سنت؛ پس از بررسی لازم، بر این مسأله توافق کردند؛ یکی از مشکلات عظیم حج که سبب ازدحام می‌شود و بارها موجب اتلاف نفوس و یا مجروح شدن گروه زیادی از حجاج عزیز گردیده؛ ان شاء الله با اعمال رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و امامان اهل بیت علیهم السلام حل خواهد شد.
گفتنی است، کتاب «مجموعه ارزشمند؛ مشتمل بر دوازده کتاب در موضوعات مختلف» با شمارگان 2000 نسخه، در 480 صفحه، به قیمت 20 هزار تومان از سوی انتشارات امام علی بن ابیطالب علیه السلام منتشر شده است.
علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب و دیگر آثار حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی می‌توانند به فروشگاه انتشارات امام علی بن ابیطالب واقع در قم، ابتدای خیابان شهدا، کوی آمار 22، پلاک 22 مراجعه یا با شماره تلفن 37732478 تماس حاصل کنند؛ یا به سایت www.imamalipub.ir مراجعه کنند./998/ز503/ق
خبرنگار: میثم صدیقیان