بسته بودن درهای حوزه به‌روی رسانه‌ها/ قطع ارتباط جامعه با روحانیت و ایجاد شبهه نسبت به حوزویان
در حاشیه بیست‌و‌دومین نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها، خبرنگار خبرگزاری رسا، فارغ از نگاه‌های سیاسی به سراغ دبیران رسانه‌های مختلف رفته و نظرات و پیشنهادات آنها را نسبت به حوزه علمیه جویا شده است.
سردبیر خبرگزاری تسنیم، مهر و جماران، مدیر مسؤل روزنامه 19 دی، دبیر هنر و ادب روزنامه کیهان و سردبیر عکس روزنامه خراسان، بر این عقیده‌اند که حوزه علمیه با مسؤلیت خطیر و بزرگی که دارد، در عرصه رسانه دچار ضعف جدی است.
این مدیران رسانه‌ای ظرفیت تبلیغی حوزویان و ارتباط چهره به چهره روحانیت با مخاطبان را ظرفیتی منحصر برای شفاف کردن فضای غبارآلود کشور دانستند و سواد رسانه‌ای، نویسندگی ادبی را از ابزارهای مهم و ضروری طلبه تراز اسلامی برشمردند و افزودند: این ابزارها در ارتباط بهتر و انجام رسالت بزرگ تبلیغ کمک بسزایی به حوزویان خواهد کرد.
متن ذیل حاصل گفت‌وگوی صمیمی خبرنگار سرویس اندیشه خبرگزاری رسا با محمد کریمی سردبیر خبرگزاری تسنیم، سعید صدراییان سردبیر خبرگزاری مهر، مرتضی داستانی مدیر مسؤل روزنامه 19 دی، پژمان کریمی دبیر ادب و هنر روزنامه کیهان و حاتمی دبیر عکس روزنامه خراسان است که به خوانندگان تقدیم می‌شود.
محمد کریمی، سردبیر خبرگزاری تسنیم: میز خطابه حوزه علمیه تریبون قدرتمندی نیست
در مورد ضرورت ارتباط بیشترحوزه و رسانه نظر من این است که حوزویان در تولید محتوای اندیشه و تفکر، آن‌گونه که باید و شاید وارد نشدهاند. دوستان محترم رسانه را در مفهوم کتاب تألیف کرده‌اند و انصافاً انتشار کتاب‌های مختلف با موضوعات متفاوت بر اساس مبانی اسلامی بسیار خوب است؛ اما باید توجه داشته باشیم که اقشار عمومی مردم قدرت خرید کتاب در مباحث دینی را ندارند. اگر حوزویان موضوع رسانه را اندکی بسیط‌تر در نظر بگیرند و در فضای مجازی، مخصوصاً شبکههای اجتماعی ورود داشته باشند، این شبهاتی که بدون هیچ توقفی لحظه‌به‌لحظه از سوی دشمنان اسلام و انقلاب در حال تولید هست، پاسخ داده می‌شود.
نگاهی به صفحات مکتوب رسانه‌ای بیانگر این امر است که تریبون حوزه، میز خطابه قدرتمندی نیست؛ صحبت ما ستون‌های اصلی حوزه و مسائل مبتلابه جامعه است که در فضای مجازی فقط سه چهار شبکه تخصصی با موضوع حوزه فعال است که این‌ها نیز به دلیل محدودیت بودجه، امکان نشر مطالب زیاد و یا گسترش دادن دامنه فعالیت ندارند؛ بنابراین آرزوی ما این است که مسؤلان حوزه ابزار رسانه را بهتر شناخته و درک کنند تا از این طریق با لایه‌های افکار عمومی اجتماع رابطه بیشتری برقرار کنند.
سعید صدراییان، سردبیر خبرگزاری مهر: ضرورت چاره‌اندیشی حوزویان برای قانون مطبوعاتی که برگرفته از فقه و دین اسلام نیست
فقه رسانه و درس خارج آن مسائل مهمی هستند که حوزویان باید در این زمینه ورود پیدا کنند. در رسانه موضوعاتی وجود دارد که در فقه می‌تواند مورد ارزیابی قرار گیرند و به‌صورت قانون درآمده و اجرایی شوند. برای مثال عکس‌هایی که در رسانه‌ها منتشر می‌شود باید در مورد حلال یا حرام بودنشان و بازنشران فقه رسانه حکم بدهد.
در حال حاضر ما قانون مطبوعات داریم؛ اما این‌ها برگرفته از فقه و دین ما نیستند. حجت‌الاسلام‌والمسلمین طائب گویا کارهایی در زمینه فقه رسانه انجام داده‌اند؛ اما این کافی نبوده و حوزویان باید درک کنند که فقه رسانه مهمترین و جدی‌ترین عرصه‌ای هست که باید به آن توجه کنند.
اکبر بیاتی، سردبیر خبرگزاری جماران: نقش حوزه و علوم مرتبط با آن در رسانه‌ها بسیار کم‌رنگ است/نقش مهم و مؤثر حوزه علمیه در رفع معضلات اجتماعی
من معتقدم مهمترین کانون علم پروری در کشور ما حوزه علمیه است. علمی که ریشه در سنتهای جامعه ایرانی داشته و مردم آن را باور دارند؛ به طوری که هر محله‌ای یک امام جماعتی در مسجد محل با مردم مرتبط است، در حالی که از میان قشر دانشگاهی این ارتباط بسنده به مناسبت یا مواردی خاص است.
بعد از دوران مشروطه و انقلاب، جامعه ما در بحث‌های انسان‌شناختی دچار تعارضاتی شده است. مردم بالأخص جوان‌ها درگیر سؤالاتی همچون چیستی جامعه و زندگی شده‌اند؛ حتی شاید آن را به زبان نیاورند. اینکه ایراد می‌شود جوامع امروزی دچار افسردگی شده‌اند ناشی از عدم پاسخگویی درست به این سؤالات است. جامعه ما هم به‌تدریج دچار این افسردگی خواهد شد و از نظر من حوزویان می‌توانند نقش مناسبی برای پاسخگویی به این دست از سؤالات از قبیل مباحث و کلیات الهیات و انسانشناسی که در زندگی ما به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم نقش اساسی دارد، ایفا کند و اینجاست که حوزه علمیه می‌تواند بستر مفیدی برای حل این نوع از معضلات در جامعه باشد.
اینکه تاکنون چرا این کارها به شیوه جدی انجام نشده است، دلیلش مشخص نیست؛ اما این واضح است که اگر این مراکز سنتی پاسخگوی نیاز جامعه ما نباشند، جامعه به‌سوی عصیان سوق پیدا می‌کند و یا پاسخ خود را در جایی می‌یابد که برای ما ناگوار خواهد شد. برای مثال عرفان‌های نوظهور که رواج زیادی یافته‌اند، در پاسخگویی به این مسائل توانسته‌اند در بین مردم فعالیت کنند.
در آخر بحث اینکه رسانه‌ها نقش اساسی و مهم در این امر بر عهده دارند، احساس می‌کنم نقش حوزه و علوم مرتبط با آن در رسانه‌ها بسیار کم‌رنگ است. در واقع برنامه‌ها و فعالیت‌هایی که وجود دارد به‌صورت مناسبتی تهیه می‌شود و باز هم به این مهم در آنها پرداخته نمی‌شود. البته نوشتن مقاله یا ساخت برنامه در مناسبت‌ها با موضوع ائمه علیه‌السلام خیلی خوب هست اما حوزه باید به‌عنوان یک راهبر و یک‌نهاد مرجع در بحث علوم انسانی و الهیات عمل کند و مردم از این طریق با این علوم آشنا شوند.
پژمان کریمی، دبیر ادب و هنر روزنامه کیهان: ضرورت ورود جدی حوزویان در عرصه‌های مختلف رسانه‌ای که مهمترین بخش آن سینماست
حوزه علمیه باید به عنوان یک نهاد پیشرو و پرچم‌دار رسالت آئین محمدی در تمامی عرصهها حضورداشته باشد. چنانکه حضور هم دارد؛ اما به نظر میآید در عرصه فرهنگ به خصوص در هنر سینما، حوزه باید بیش از گذشته ورود کند. در این مهم ایجاد تعامل درست از سوی حوزه با سینماگران بسیار مهم است و برکات فراوانی دارد. برای مثال در این تعامل فیلم‌ساز ما با مفاهیم و مصادیق هنر دینی آشنایی پیدا می‌کند؛ فیلم‌ساز ما یک تصور درستی از آرزوها و هنر خود به دست می‌آورد.
از سوی دیگر طلاب ما هم به‌عنوان یک هنرمند می‌توانند وارد عرصه سینما شود. چه اشکالی دارد که روحانی وارد این عرصه بشود؟ حتماً کار این روحانی علاوه بر اینکه فنون کار هنری را میداند با توجه به آشنایی با اندیشه و تفکر اسلامی کار ویژه و درخوری خواهد شد.
مرتضی داستانی، مدیر مسؤول روزنامه 19دی: در طی این سال‌ها از لحاظ نگاه مردم به حوزه علمیه شاهد نوعی پس‌رفت بودهایم/ رسانه فرصت مناسبی برای بهبود نگاه مردم به حوزویان است
من چون رسانه‌ای هستم، از دید رسانه‌ای هم می‌خواهم صحبت کنم. بحث من در مورد رسانه‌های مکتوب منصوب به حوزه است. متأسفانه رسانه‌های مکتوب حوزه از کارآمدی و جذابیت برخوردار نیستند و توجه کافی به مخاطب و سلیقههای آنها را ندارند. در طی این سال‌ها از لحاظ نگاه مردم به حوزه علمیه شاهد نوعی پس‌رفت بودهایم!
حال که رسانه وسیلهای مناسب برای برقراری این ارتباط به وجود آورده، فرصت مناسبی برای حوزه علمیه است؛ اما متأسفانه از فن‌ها و علم این رسانه در میان این دست رسانه‌ها استفاده نمی‌شود.
باید تحولی ایجاد بشود و این‌طور نباشد که این رسانه‌ها به دکهها بیایند و برگشت بخورند. کسی پیش بیاید و راه‌حل ارائه دهد و این رسانه‌ها را به طرف پویایی و جذابیت سوق دهد. این‌همه هزینه و کار واقعاً حیف است. باید نگاه مسئولان در حوزه به بحث رسانه تغییر پیدا کند. صرف اینکه فقط دیدگاه مسئولان انتشار یابد کار درستی نیست، چون در این مورد رسانه به‌عنوان یک رسانه شخصی محسوب می‌شود. من حداقل به‌عنوان کسی که حدود ۳۵ سال در این عرصه فعالیت داشته‌ام انتظار دارم که حوزه، رسانه‌های خود را به‌روز کند.
حاتمی، سردبیر عکس روزنامه خراسان: متأسفانه امروزه حوزه علمیه خودش را از مسائل فرهنگی و اجتماعی کنار کشیده و فقط روی مبحث دین کار می‌کند
در کشور جمهوری اسلامی ایران حوزه محل پرورش روحانی است و به گفته رهبر انقلاب حوزه جایگاه خاص خودش را در مسائل فرهنگی- اجتماعی و دینی دارد.
متأسفانه امروزه حوزه علمیه خودش را از مسائل فرهنگی و اجتماعی کنار کشیده و فقط روی مبحث دین کار می‌کند و نهایت یک شاگرد یا طلبه را روحانی می‌کند. اشراف مردم روی درس‌هایی که در حوزه داده می‌شود نسبت به درس‌های دانشگاه و مدرسه و هنرستان بسیار کم است؛ بنابراین آشنایی مردم با رشته‌های متفاوت نسبت به حوزه فرق دارد و مقصر اصلی خود حوزه است.
حوزه تبدیل به چهاردیواری شده است که مردم عادی حق ورود به آن را ندارند. در برخی دانشگاه‌ها شما می‌توانید به‌صرف علاقه در یک کلاس حضور پیدا کنید؛ اما این امر در حوزه برای علاقه‌مندان مهیا نیست و مردم را از این پایگاه دینی دور می‌کند. روحانیونی که در حوزه علمیه آموزش می‌بینند باید به جوانان درس مذهب بدهند؛ متأسفانه نه تنها این‌گونه نیست بلکه جوان‌های ما نسبت به تحصیل و محل تحصیل این افراد هیچ آشنایی ندارند.
ما دو سه فیلم سینمایی در این‌باره داشتیم که در جشنواره هم بوده‌اند؛ مثل گهواره‌ای برای مادر. شخصیت این فیلم یک خانم حوزوی بود و ما در این فیلم شاهد رفتار و اخلاق او با اطرافیان بودیم. این فیلم‌ها بسیار خوب و تأثیرگذار هستند، فیلم این آگاهی را به مخاطب داد که حوزه در پی ارتباط با کشورهای دیگر و فرستادن طلاب برای تبلیغ مذهب و تحصیل در خارج است. حوزه علمیه نباید خودش را از جامعه جدا کند. این فضای حوزه و فضای رسانه‌ای برای ارتباط با مردم بسیار مناسب است. مردمی که روحانی را می‌شناسند اما نمی‌توانند ارتباط صمیمی با او برقرار کنند.
آگاهی من از موارد تحصیلی یک دانشجوی مهندسی و تلاش و کوشش او یا یک دانشجوی هنر و زحماتی که برای کارگردانی می‌کشد باعث می‌شود که من کار او را درک کنم و بتوانم ارتباط بهتر و صمیمی‌تری را با او داشته باشم؛ و این به لحاظ این آگاهی من نسبت به شخصیت او رخ می‌دهد. خب این آگاهی نسبت به یک طلبه در جامعه وجود دارد؟ درس‌های سخت و زبان عربی و انگلیسی و تلاش او برای فراگیری علوم مختلف از جمله کارهای طلاب در طول تحصیل است. در بین اکثریت جامعه می‌گویند او طلبه است و می‌خواهد برود روی منبر صحبت کند و پول بگیرد و وضع مالی‌اش هم رفته‌رفته خوب می‌شود. این صحبت در مورد یک مهندس و کارگردان مطرح نمی‌شود. مردم ما نسبت به مواد تحصیلی در حوزه در ناآگاهی قرارگرفته‌اند و بعضاً ارزش این تحصیلات را دست‌کم می‌گیرند. اگر این آگاهی نسبت به‌زحمت و تلاش این طلاب در بین مردم صورت بگیرد مردم قطعاً ارتباط بهتر و صمیمی‌تری با آنها خواهند یافت.
/874/502/ر
